De zika-mug om zwangerschappen tegen te gaan. Het is een crue gedachte, maar in China was het eenkindbeleid ook echt.

Wat nou als de zika-mug geen ongeleid natuurverschijnsel is maar een ingenieus ontwikkelde drone? Bijvoorbeeld ontworpen om voortplanting in zuidelijk Amerika te ontmoedigen. De Trump-kiezer zou ermee akkoord gaan, want buitenlanders brengen enge ziektes mee en gemotoriseerde vliegen zijn subtieler dan de beloofde muur die historisch beladen en negatief fotogeniek is.

Een complottheorie gaat nooit over het verklaren van onverklaarbare fenomenen. Het gaat om een vernuftiger verklaren van wat al verklaard is. Wat Freud in de psyche zag, wordt door complotspeurders op maatschappelijk niveau verwacht: elk kwaad heeft een diepere ziel dan de eerste laag zichtbare destructie. Ik heb me nog nooit in een complottheorie verdiept. Waarom eigenlijk niet? Waarschijnlijk omdat het vermeende complot verdacht vaak tegen het belang van de onthullers is gekeerd. Buiten liggen de straatstenen in visgraat, maar wie zich het centrum van de wereld waant, ziet pijlen tegen zich gekeerd.

Het kwaad dat anderen wordt aangedaan, lijkt simpel te verklaren: droogte, stammenoorlog, ziekte, corrupte machthebbers, burgerdoden als bijkomstigheid. De gecompliceerde wortels van ogenschijnlijk simpele narigheid zijn het uitzoeken niet waard, omdat de wortels weleens deze richting uit zouden kunnen wijzen. Nieuwe technologieën maken het mogelijk om geweld op afstand sluw te besturen. Die macht is zo glad en absoluut dat het hellend vlak voor politici altijd nog een achterafexcuus kan vormen.

Illustratie: Elise van Iterson

De zika-mug om zwangerschappen tegen te gaan. Het is een crue gedachte, maar het éénkindbeleid was in China tot vorig jaar ook werkelijk van kracht. Zouden we inderdaad niet gelukkiger worden van zulk rigoureus technologisch ingrijpen, omdat het de overgave aan grote veranderingen makkelijker maakt? Het huidige idee dat transparantie kwaliteit waarborgt, zal zijn weerslag kennen. Informatiemoeheid creëert behoefte aan meesterverhullers. De toestroom van vluchtelingen, goedkope kleding uit instortende Aziatische fabrieken, opwarming van de aarde: regel die shit, maar doe het alsjeblieft achter mijn rug. Een volksmenner kan zich best zo hard inzetten dat de burger altijd met recht kan zeggen: ik wist het niet.

Steeds vaker hoor je over het falen van de democratie. In de televisieserie Land van Lubbers speelt Huub Stapel een uitgebluste Ruud Lubbers. Hij treedt aan bij een College Tour-achtig programma en wordt ondervraagd door studenten. Handen schieten in de lucht als hij vraagt: wie denkt dat de democratie zijn beste tijd heeft gehad?

In VN vertelde Radicale Vernieuwer Rudy van Belkom over Het Nieuwe Kiezen, waarbij je niet meer een persoon kiest, maar per thema je stem uitbrengt. ‘Het ene na het andere onderzoek, laatst nog van het SCP, laat zien dat burgers zich steeds minder vertegenwoordigd voelen door de politiek.’ Misschien is het toch de schuld van de multiculturalisering. Doordat er ‘nieuwe’ stemmen zijn die zeggen dat ze niet worden gehoord, is het volk dat eerst werd bedoeld als Den Haag over ‘het volk’ sprak, ook gaan twijfelen over die abstracte samenbundeling van mensen.

Met de technologie van nu is het gemakkelijk om ‘het volk’ van een abstract begrip reëel te maken. Hang een touch screen in ieder huis en houd een doorlopende enquête: hoe lang wordt er gedoucht en wat wordt er gegeten? Den Haag zal nooit meer ver weg voelen en geen politicus zal nog zijn eigen wensen doorzetten.

Vorige week werd de Februaristaking herdacht. Ik stond dicht bij de koning, met een bekertje hete Tony Chocolonely. In een apart vak voor gehandicapten. En voelde me elitair.

In heel Europa was de Februaristaking het enige grote protest tussen 1940 en 1945 tegen de Jodenvervolging, maar uit Amsterdam zijn relatief gesproken helaas ook de meeste Joden gedeporteerd. Deels omdat de gemeenteadministratie zo goed op orde was.

Waar wij goed in waren: muggenziften. Met immense gevolgen.