Zevenduizend volgers voor vijf dollar

Maar iemand met duizend twittervolgers is een man of vrouw met een publiek. Dat is iemand naar wie je wilt luisteren.

Voor mensen die leven van een publiek – journalisten, zoals ikzelf, maar bijvoorbeeld ook schrijvers, muzikanten en cabaretiers – lijkt een omvangrijke twitterschare dezer dagen dan ook onontbeerlijk. Je moet een ‘merk’ zijn. Je moet potentiële opdrachtgevers, uitgevers of zaaleigenaren kunnen laten zien dat er mensen zijn die in jouw werk zijn geïnteresseerd. En hoe toon je dat beter aan dan door een groot aantal twittervolgers? Bij Twitter geldt simpelweg: hoe meer volgers, hoe beter. En ja, ik weet het, twittergelovigen zullen ongetwijfeld roepen dat het niet gaat om de kwantiteit, maar om de kwaliteit van de volgers, tweets en conversaties. Maar dat is net zo’n dooddoener als zeggen dat geld niet gelukkig maakt. Jaloers keek ik dan ook de afgelopen jaren naar journalisten die duizenden volgers hebben weten te vergaren. Dat wilde ik ook. Maar ja: tot twee weken terug had ik een treurige 165 volgers. Dat moest nu eindelijk maar eens anders. Alleen hoe?

Ik begon zoals het volgens de twitterfilosofie hoorde, met het volgen van anderen in de hoop dat die mensen mij zouden terugvolgen. Slechts een enkeling deed dat. Het gevolg was dat ik binnen de kortste tijd veel meer volgde dan gevolgd werd. En dat, zo drukte mijn dertienjarige zoon me op het hart, was een onmiskenbaar teken van loserdom. Zulke aandachtshoeren laat iedereen links liggen. Het probleem was natuurlijk dat ik een luie twitteraar was. Ik las wel tweets, maar twitterde zelf nauwelijks (net als 40 procent van de rest van de twitterbevolking overigens). En mijn geringe animo om zelf te twitteren had weer te maken met het feit dat ik nauwelijks volgers had. Want: waarom zou ik druk twitteren naar die schamele 165 zielen die mijn tweets – misschien – de moeite waard vonden? Een catch-22, kortom. Ik twitterde niet omdat ik niet veel volgers had, maar mijn gebrek aan twitteractiviteit was de reden dat er niet veel gebeurde op mijn account (geen retweets, geen vermeldingen, geen favorieten). De zelfbenoemde twitterexperts in mijn omgeving zeiden dat ik me met hart en ziel in het twitteren moest storten en dat het dan wel goed zou komen.

Dat klonk als gedegen advies. Maar… ook als veel werk. Was er niet een makkelijkere oplossing? Een shortcut?

En ja die is er: twittervolgers kopen.

Reputatieschade

Dat je op grote schaal twittervolgers kunt kopen, kwam vorig jaar aan het licht toen bleek dat de Amerikaanse presidentskandidaat Mitt Romney binnen 24 uur opeens 117.000 nieuwe volgers had verzameld. Romney ontkende de volgers zelf te hebben gekocht maar dat ze gekocht waren, stond wel vast. Al die nieuwe volgers bleken schijnvolgers, oftewel: er zaten geen echte mensen achter.

De reputatieschade voor Romney was aanzienlijk en je zou verwachten dat de handel in fake Twitter-accounts zou instorten. Niets is minder waar. Volgens de Italiaanse onderzoekers Carlo De Micheli en Andrea Stroppa is de handel in schijnvolgers het afgelopen jaar alleen maar toegenomen. ‘Wij schatten dat er nu 30 tot 270 miljoen euro in omgaat,’ meldt De Micheli per e-mail.

Het tweetal, dat ook blogt voor The Huffington Post, heeft enkele maanden de ondergrondse handel in twittervolgers onderzocht en in kaart gebracht. Voor hun onderzoek hebben ze een analyse gemaakt van de belangrijkste websites, internetfora en netwerken waarop schijnvolgers worden aangeboden, waaronder Fiverrr, SeoClerks, InterTwitter, FanMeNow, LikedSocial, SocialPresence, SocializeUK en Viral Media Boost. Bovendien hebben ze ook uitgebreid met de aanbieders zelf gesproken. Gebaseerd op het aantal schijnvolgers dat wordt aangeboden, en door overlappingen statistisch te elimineren, komen ze tot de conclusie dat er van de 500 miljoen geregistreerde twittergebruikers momenteel zo’n twintig miljoen nep zijn.

Een nep-Twitter-account is te herkennen doordat er bijvoorbeeld geen foto of beschrijving aan is gekoppeld. Ook twittert een nepaccount niet zelf, heeft het geen volgers, maar volgt het zelf wel heel veel mensen. De Micheli en Stroppa hebben een groot aantal individuele Twitter-accounts geanalyseerd en ontdekten zo dat er behoorlijk wat beroemdheden en grote bedrijven zijn die fikse aantallen schijnvolgers hebben. De Micheli noemt de rappers 50 Cent en Sean ‘Diddy’ Combs (die onlangs op één dag 185.000 schijnvolgers mocht bijschrijven), A-merken als Mercedes-Benz, Louis Vuitton en Pepsi, en natuurlijk politici: Newt Gingrich, Mitt Romney en Dmitri Medvedev.

Dichter bij huis hebben we dan nog Sybrand van Haersma Buma wiens twitteraanhang volgens opiniesite Joop.nl vorig jaar voor 82 procent uit schijnvolgers bestond. Joop.nl kwam tot die conclusie door het account van Buma te controleren op Statuspeople.com, een website waarmee je kunt checken wat het percentage schijn- en inactieve volgers van een willekeurig account is (zie ook kader).

Voor de goede orde: het is niet gezegd dat deze mensen ook zelf schijnvolgers hebben gekocht. Het is heel goed mogelijk dat anderen, waaronder concurrenten of tegenstanders, die volgers voor hen hebben gekocht. Het kopen van schijnvolgers is namelijk kinderlijk eenvoudig is en bovendien spotgoedkoop. Zoek op ‘buy Twitter followers’, en de aanbiedingen vliegen je om te oren. Op Fiverrr bijvoorbeeld levert het ‘bedrijf’ Trustservices uit India 7000 volgers voor vijf dollar, amber989 uit de Verenigde Staten verkoopt er tienduizend voor hetzelfde bedrag en Rashin9 doet in zijn advertentie 10.000 REAL followers voor twintig dollar van de hand. Het enige dat de aanbieders van hun klanten nodig hebben is een twitternaam. Met hetzelfde gemak waarmee je tienduizend schijnvolgers voor je eigen Twitter-account koopt, schaf je die voor iemand anders aan. Door dat te doen kun je iemands imago behoorlijk beschadigen, wat wel blijkt uit wat er met Romney is gebeurd.

Schijnvolgers

Ik neem de proef op de som en trek mijn creditcard. Op eBay doe ik bij een leverancier die heel wat tevreden klantjes heeft een bestelling voor vijfduizend volgers. En voilà: als ik een dag later ’s ochtends op Twitter inlog heb ik 5223 nieuwe volgers (mijn dealer doet er altijd een paar extra bij om zijn klanten tevreden te houden, zo meldt hij later desgevraagd).

Oké, ik snap dat dit geen mensen zijn die in mij zijn geïnteresseerd. Maar wat zijn dit dan wel voor mensen? Zijn het überhaupt wel mensen? Hoe werkt die handel in schijnvolgers eigenlijk? Ik stel me voor dat er ergens in een grote fabriekshal in China of India een legioen onderbetaalde IT’ers niets anders doet dan aandacht behoevende twitteraars volgen. ‘Nee, zo moet je dat niet zien. Dit gebeurt allemaal volautomatisch, met speciale software,’ vertelt onderzoeker De Micheli. ‘Het zou onmogelijk zijn om de honderdduizenden accounts die dit soort bedrijven beheren, met de hand bij te houden.’

Valse Twitter-accounts zijn er in alle soorten en maten, legt De Micheli uit. De meest in het oog springende zijn die ik zojuist heb gekocht: softwarematig aangemaakte accounts waar geen mens aan te pas komt, zogenaamde bot-accounts. Vaak kun je zulke schijnvolgers makkelijk herkennen: ze hebben geen profielbeschrijving of foto, ze worden zelf door niemand gevolgd en bovenal versturen ze nooit een tweet. Maar de software waarmee dit soort bot-accounts worden aangemaakt, wordt steeds geavanceerder en is nu al in staat om profiel­foto’s en korte bio’s te plaatsen. ‘De aanbieders van schijnvolgers worden steeds slimmer. Het wordt steeds moeilijker schijn van echt te onderscheiden,’ aldus De Micheli. ‘De meest verfijnde software kan automatisch twitteren, retweeten, eigenlijk alles wat een echte twitteraar ook doet. Het gevolg is dat sommige schijnaccounts er geloofwaardiger uitzien dan echte accounts.’

Een van de meest opvallende dingen die de Italiaanse onderzoekers vonden was dat de ondergrondse twittereconomie zodanig volwassen is geworden dat deze software nu commercieel wordt aangeboden. ‘Dat wil zeggen compleet met licenties, serienummers en vervaldata, net als elk ander “normaal” softwarepakket. Prijzen beginnen rond de vijfhonderd dollar.’ Tweetadder is bijvoorbeeld zo’n pakket, dat in talloze filmpjes door tevreden klanten en wederverkopers op YouTube wordt aangeprezen. De nieuwste trend is het aanbieden van ‘echte’ twittervolgers. Bedrijven die deze ‘echte’ volgers aanbieden, betalen die volgers enkele centen per twitteraar die ze volgen. Die betaalde twitteraars worden vervolgens weer doorverkocht. Net als de bot-accounts heb je geen interactie met ze, maar ze zien er op je lijstje volgers tenminste geloofwaardiger uit.

Ik doe nog een bestelling, deze keer voor zulke ‘echte’ volgers. Het verschil is dat ze nu druppelsgewijs binnenstromen, drie dagen lang piept de Twitter-app op mijn mobiele telefoon zich suf. De ‘echte’ volgers komen uit de hele wereld, ik zie Indiase, Aziatische en Arabische namen voorbijkomen. Onderzoek op Facebook en google lijkt uit te wijzen dat deze volgers inderdaad echte mensen betreffen. Er zit een beginnend actrice bij, een seksuoloog, enkele muzikanten en een dozijn marketingtypes. Maar wanneer ik er enkelen een berichtje stuur, krijg ik geen enkele reactie. En binnen twee weken heeft een derde me alweer ontvolgd. Hoe meer ik me begeef in de ondergrondse twittereconomie en het onderzoek van De Micheli en Stroppa bestudeer, des te meer bekruipt me het gevoel dat Twitter is verworden tot een soort parallel, The Matrix-achtig universum waar alleen computers met elkaar praten en menselijke conversaties zijn verbannen.

Beginnende artiesten

Ook in Nederland zijn er aanbieders van twittervolgers actief. Een daarvan is Joost Miljoen van KoopTwitterfollowers.nl. Hij krijgt ‘een aantal’ bestellingen per week binnen. Vooral het afgelopen jaar heeft hij de vraag zien stijgen. Zijn klanten? ‘Het zijn vooral beginnende artiesten: rappers, dj’s. Jongens van de straat.’ Miljoen biedt een compleet social-mediapakket aan. Hij zorgt voor Facebook- en Instagram-likes, views voor YouTube-filmpjes en natuurlijk twittervolgers.

Wat bezielt zijn afnemers? ‘Ach, het is het oude verhaal: als er één schaap over de dam is, volgen er meer. Jij volgt toch ook geen accounts met weinig volgers?’ Ook Miljoens concurrent Marcel Stuivenberg van Twitterfollowers­kopen.nl zegt goede zaken te doen. ‘Het loopt heel aardig,’ meldt hij over de telefoon. ‘Ik ben nu twee maanden bezig en heb al zo’n zeventig bestellingen binnen.’ Stuivenberg verkoopt zowel wat hij ‘fictieve’ volgers noemt, als ‘echte’ volgers.

Gevraagd naar de ethiek van zijn handel, blijft het lang stil aan de andere kant van de lijn. ‘Daar zeg je wat,’ zegt hij tenslotte. ‘Ik heb daar eigenlijk nooit zo over nagedacht. Het is handel, er is vraag vanuit de markt, dus lever ik.’ Kun je bij Stuivenberg voor 10,95 euro terecht voor vijfduizend schijnvolgers, zijn ‘echte’ volgers zijn aanmerkelijker prijziger. Stuivenberg regelt die echte volgers als volgt: een klant geeft een aantal trefwoorden op waarover hij twittert. Stuivenberg struint vervolgens met zelfgeschreven software Twitter af op zoek naar twitteraars die over die trefwoorden twitteren. Vervolgens neemt hij het account van de klant tijdelijk over en gaat dan die personen volgen in de hoop dat ze hem terugvolgen. In feite levert hij daarmee dus een dienst die de meeste twitteraars doorgaans zelf uitvoeren.

En wat vindt Twitter van dit alles? Woord­voerder Sally Aldous meldt dat het bedrijf een aantal ‘controlemechanismen’ heeft om accounts die uitsluitend voor spam worden gebruikt te detecteren en vervolgens te schorsen. ‘Iedereen die betrapt wordt bij het kopen van schijnvolgers kan ervan uitgaan dat zijn account wordt opgeheven,’ waarschuwt ze. ‘Ook zijn we vorig jaar rechtszaken gestart tegen de vijf meest agressieve aanbieders van deze valse accounts, onder wie de makers van Tweetadder. Met een bedrijf hebben we via de rechter direct een regeling getroffen, en vorige maand zijn we er ook in geslaagd Tweetadder het werken goeddeels onmogelijk te maken. Tegen de overige drie lopen de zaken nog.’

Ontvolgen

Twee weken later en een handvol bestellingen verder. Ik heb evidente nepvolgers (bot-accounts) gekocht, zogenaamde ‘echte’ volgers (die betaald werden om mij te volgen) en de ‘echte’ echte volgers van Stuivenberg die mij volgden omdat ze in dezelfde zaken geïnteresseerd zouden zijn als ik. Het resultaat van dit alles: een dikke tienduizend volgers. Maar levert het, afgezien van dat getal, ook wat op? Zien mensen dat ik nu een ‘publiek’ heb? Op het eerste gezicht niet. Geen van mijn bestaande volgers lijkt op te merken dat mijn aanhang dramatisch gestegen is. Maar de aanschaf van twittervolgers heeft mijn sociale status wel degelijk doen stijgen. De website Twittergids.nl houdt voor tientallen beroepsgroepen een top 100 van meest populaire twitteraars bij. En nu sta ik opeens op nummer 42 in de categorie journalisten, ver boven collega’s die hun aanhang wel eerlijk hebben verdiend. Ook verschijn ik in de Social Media Top 50, een lijstje dat bijhoudt welke schrijvers het goed doen op Twitter. Sinds ik tienduizend volgers heb, krijg ik er ook elke dag spontaan een paar nieuwe echte volgers bij. Het ‘als-er-één-schaap-over-de-dam-is-effect’ lijkt inderdaad op te treden.

Je zou dus kunnen constateren dat het experiment is geslaagd, maar ik kan niet zeggen dat ik geniet van mijn toegenomen sociale status. Allereerst ben ik bang betrapt te worden. Iemand hoeft maar even @bergeijk bij Status­people in te tikken en hij ziet dat 84 procent van mijn volgers ‘fake’ is (het echte getal is overigens nog hoger, circa 98 procent). Goed, ik doe dit alles vanuit journalistieke plicht, maar toch, leg dat eens uit in 140 tekens. De simpele waarheid is dat ik me een oplichter voel. Vandaar dat ik probeer van die schijnvolgers af te komen, maar dat gaat zomaar niet. Mijn twitterdealers reageren niet op e-mails of ze mijn schijnvolgers ook kunnen laten ontvolgen. De enige oplossing lijkt handmatig al mijn tienduizend (minus 165) volgers te blokkeren. Nadat ik er in een paar uur een kleine duizend heb ontvolgd, geef ik de moed op. Dit vals spel zal me de rest van mijn twitterbestaan blijven achtervolgen.