<div class="lead">Om de week bieden wetenschappers antwoorden op actuele problemen. Deze week: hoe kunnen we cybercriminaliteit indammen?</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Dit najaar werd de wereld opgeschrikt door celebgate: zo’n vijfhonderd privéfoto’s van beroemdheden, veelal vrouw en veelal naakt, werden gepost op internetforum 4chan. IT-gigant Apple moest schoorvoetend toegeven dat hackers toegang hadden weten te krijgen tot de beveiligde servers van de iCloud. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Steeds meer mensen worden door middel van lokmails verleid om een besmette bijlage te openen die hun computer infecteert met kwaadaardige software die vervolgens toegang tot bestanden blokkeert of gevoelige informatie steelt. Steeds vaker vragen hackers losgeld om de schade ongedaan te maken. Niet alleen particulieren maar ook bedrijven zijn slachtoffer. TNO schat de schade van cybercriminaliteit in Nederland op jaarlijks minstens 10 miljard (!) euro. Wat te doen?</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>&#8216;We hebben een soort Rijksvaccinatieprogramma nodig&#8217;</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Volgens Axel Arnbak, promovendus cybersecurity, dendert er een groot gevaar op ons af: binnenkort hebben niet alleen de rijkste 1 miljard mensen toegang tot het internet, maar ook de andere 6 miljard. ‘Als ik een arme Afrikaanse boer ben, kan ik straks kiezen: ga ik dagenlang rondsjouwen met mijn koopwaar, of gebruik ik een botnet waarmee ik binnen een kwartier de creditcardgegevens van rijke westerlingen kan binnenvegen?’ Zijn stelling: Cybercrime? It’s the economy, stupid!</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Volgens hem hebben we te lang gedacht dat we cybercrime konden aanpakken volgens de traditionele methode: ‘Het verhogen van de strafmaat en het uitbreiden van bevoegdheden en de capaciteit van politie en justitie.’ Dat lost het probleem niet op, zegt hij. ‘Cybercriminaliteit houdt zich niet aan landsgrenzen. Criminelen kunnen overal zitten, van Mexico tot China. Je loopt aan tegen een gebrekkige samenwerking tussen landen, en de grenzen van opsporingsmogelijkheden.’ Voorkomen is wat hem betreft beter dan genezen. We moeten ons beter beveiligen. Arnbak: ‘We hebben een soort Rijksvaccinatieprogramma voor computers nodig.’ Bedrijven als Microsoft, Oracle en Symantec hebben volgens hem grote monopolies kunnen opbouwen met ‘slecht beveiligde, archaïsche software’ waarvan we allemaal afhankelijk zijn. ‘En dat terwijl de technieken voor goede encryptie en beveiliging gewoon bestaan.’</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Het zijn dezelfde grote softwarebedrijven die met knap lobbywerk in Brussel weten te voorkomen dat hun producten aan extra veiligheidseisen moeten voldoen. Herbert Bos, hoogleraar systeem- en netwerkveiligheid: ‘Veel software is ondeugdelijk. We moeten meer aansprakelijkheid bij softwareleveranciers leggen.’ Een veel gehoord tegenargument is dat software door nieuwe eisen veel duurder zal worden. Bos trekt een vergelijking met de auto-industrie en de geneesmiddelenbranche. ‘Daar eisen we ook een veilige product. En als het niet deugt, dan volgt een schadeclaim.’ Voor software geldt dat gek genoeg niet. In de algemene voorwaarden (die de meeste gebruikers meteen wegklikken) doet de leverancier afstand van al haar aansprakelijkheid. ‘Je moet als gebruiker een dure virusscanner kopen om het achteraf alsnog veilig te maken. Als je die kosten meetelt, vraag ik me af hoeveel duurder betere software is.’</p>
</p></div>
<figure id="post-15143 media-15143" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/12/0bde37b1-443a-4d4c-adef-1f44565bda3f_19907588_preview.jpg" alt="&#039;Waarom moeten gebruikers apart dure virusscanners kopen?&#039; Foto: Peter Hilz / HH" /><figcaption>&#8216;Waarom moeten gebruikers apart dure virusscanners kopen?&#8217; Foto: Peter Hilz / HH</figcaption></figure>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Volgens hoogleraar computational science Peter Sloot staat cybercrime nog maar in de kinderschoenen. Het ergste moet nog komen. ‘Ik verwacht een explosie van nieuwe vormen van criminaliteit die gebruik maken van technieken als virtual dealing, 3D-printen of Tor-netwerken.’ Hij wijst op een fundamenteel probleem in de opsporing. ‘Elke nieuwe methode die we ontwikkelen om strafbare acties op te sporen, wordt direct gebruikt door criminelen om hun gedrag aan te passen.’ Het verwijderen van de spil in een crimineel netwerk kan zelfs een averechts effect hebben, omdat de overgebleven leden hun toevlucht zoeken tot een nieuwe en verbeterde strategie. Dit complexe probleem wordt nog onvoldoende begrepen, zegt Sloot. Hij pleit voor een out of the boxsamenwerking tussen de politie en complexiteitswetenschappers. ‘We kunnen games ontwikkelen die voorspellen hoe een crimineel netwerk reageert op politie-ingrijpen.’</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Sloot meent dat we ook naar onszelf moeten kijken. ‘We waarschuwen onze kinderen dat ze geen snoep moeten aannemen van een vreemde. Het wordt tijd dat we ze ook op die manier waarschuwen voor de gevaren op internet.’</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>De meeste mensen delen op internet probleemloos allerlei persoonlijke gegevens. Hoogleraar sociale psychologie Paul van Lange: ‘In een echt gesprek vinden we het gemakkelijker om te zeggen: hier kom ik later nog op terug. Bij een computer kan dat niet. Die zet je meteen voor het blok: of je stopt, of je gaat verder.’ Het menselijke brein beoordeelt deze simpele keuze in termen van winnen (ga door) of verliezen (stoppen). ‘Een definitief verlies is voor ons brein moeilijk te accepteren. Dus klikken we: ja, ga verder. Mensen gaan ongeduldig met verleidingen om.’ Zijn oplossing: ‘Bouw op het web een hindernis in. Voordat je online je gegevens kunt delen, krijg je een verplichte pauze, zodat je even koffie kunt gaan zetten. Als je weer terugkomt, besef je misschien dat die Nigeriaanse prins je niet echt een miljoen heeft nagelaten.’</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Internetsocioloog Albert Benschop beschrijft het web als een ‘informatie- en communicatiesysteem dat afhankelijk is van één menselijke kernwaarde: vertrouwen.’ Online afpersing maakt daarvan listig misbruik. De afzenders van besmette lokmails doen zich meestal voor als iemand in wie we vertrouwen stellen (een collega, een leidinggevende, de systeembeheerder), of organisatie met een betrouwbare reputatie (een bank, een grote onderneming, de politie). Zijn oplossing: in cyberspace moeten we de gebruikelijke menselijke houding van reflexief vertrouwen (vertrouw mensen tot zij het beschamen) opgeven ten gunste van reflexief wantrouwen (vertrouw niemand tot je overtuigd bent van het tegendeel). ‘Wantrouw élke e-mail die je ontvangt.’ </p>
</p></div>
