<div class="lead">
De exacte locatie van &#8216;Het straatje van Vermeer&#8217; is ontdekt. Maar weten we nu ook meer over de boodschap van de &#8216;realist&#8217; Vermeer?
</div>
Aan Het straatje van Vermeer blijkt weinig te zijn verzonnen. Het zijn de huizen aan de Vlamingstraat 40 en 42 in Delft. De Vlamingstraat was een gracht met vooral slagers. Die ontdekking deed Frans Grijzenhout, hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, in het archief. Voorpaginanieuws!
Grijzenhout ontdekte ook dat in het rechterhuis de tante van Vermeer woonde, Ariaentgen Claes van der Minne, een weduwe met vijf kinderen. Zij verdiende de kost met de verkoop van pens. Verder bleek dat zij er een eer in schiep de substantiële schulden van haar overleden echtgenoot af te betalen. Door noeste arbeid kon ze op een gegeven moment het huis kopen, dat wonder boven wonder de kruitramp van 1654 had doorstaan. Zoals een oude kaart van Delft laat zien.
Wat betekenen die ontdekkingen voor ons begrip van de schilderkunst van Vermeer? Zijn Straatje is immers niet zomaar een straatje, het is een heel specifiek gezicht op een deel van het huis van zijn tante. Grijzenhout gaat er vanuit dat het na de kruitramp is geschilderd en doet in de publicatie van zijn ontdekkingen de suggestie dat het schilderij een herinnering is. Aan betere tijden.
Je zou nog verder kunnen gaan en het Straatje een sociale en morele idylle kunnen noemen, een liefdesverklaring aan eenvoud en simpele geneugten. In de Vlamingstraat stonden niet de mooiste huizen van de stad, woonden niet de rijksten, maar het leven was er goed. Kinderen verliezen zich in hun spel, een vrouw gaat op in haar borduurwerk, een andere vrouw schept water uit de regenton. Vermeer kon als geen ander allegorische boodschappen subtiel verpakken in uiterst zorgvuldig geschilderde, alledaagse taferelen. Hij was een realist, zeker, wat niet uitsluit dat hij ook een boodschap had.
Zo zou Vermeers Gezicht op Delft niet zomaar een panorama zijn, maar ‘een geïdealiseerde reconstructie en reparatie’ van Delft nadat de kruitramp de stad voor een groot deel in de as had gelegd. Aldus Simon Schama, de Engelse historicus die grote grepen niet schuwt. Zeker, zulke interpretaties scheppen een verleden waarin wij ons herkennen, maar ze zijn te frappant om te laten liggen.

Gerelateerd