Wereld
Het verzoek van Turkije aan de NAVO om Patriot-raketten langs de grens met Syrië op te stellen, is een beetje geheimzinnig. Op het eerste gezicht is er natuurlijk niets onlogisch aan. Turkije is lid van de NAVO en af en toe ploffen er mortiergranaten neer op Turkse grensdorpen.
Nu zijn Patriot-raketten totaal ongeschikt om mortiervuur te pareren. Het is zelfs nog niet helemaal duidelijk waar die mortiergranaten vandaan komen. Althans, dat zei generaal Mark Hertling (commandant US Army Europe) eind oktober. ‘We zijn er niet zeker van of deze granaten van het Syrische leger afkomstig zijn, van rebellen die Turkije in het conflict willen trekken, of van de (Koerdische, KC) PKK.’ Die opmerking viel in Turkije niet goed, want leek de Turkse pogingen om zich van NAVO-steun te verzekeren te ondergraven.
Maar de politiek overrulede de militair. De VS en Turkije onderhandelden over een zichtbaar teken van ‘solidariteit’. De Amerikaanse ambassadeur in Ankara, Francis Ricciardone, erkende zelfs dat álle gebaren van steun bespreekbaar waren. ‘As to the question of a buffer zone – will we consider it? – we consider everything. We are in close touch with Turkish authorities both bilaterally and in NATO.’ Ook een bufferzone langs de grens dus.
Nu is een verzoek om de modernste Patriot PAC-3 raketten uit de bus gekomen, zelfs geschikt om snelle Syrische raketten uit de lucht te knallen. Vorige week heeft president Gül gezegd dat ze nodig waren voor het geval Syrië in een daad van gekte Turkije met chemische raketten zou bestoken. Het regime van Assad is al een paar keer gewaarschuwd, want dan zal de VS zonder aarzeling militair interveniëren. Syrië heeft op zijn beurt gedreigd dat het chemische wapens zal inzetten zodra vijandige troepen interveniëren in de burgeroorlog. Een precaire dubbeldreiging dus, voor een gelukkig nog niet reëel scenario.
Dat laatste verklaart ook waarom je nergens leest dat Turkije om NAVO-steun heeft gevraagd op grond van artikel 5 van het NAVO-verdrag. Dat zegt: een aanval op één lid is een aanval op allen, dus dan heb je recht op hulp bij zelfverdediging. Nu zo’n aanval nog niet heeft plaatsgevonden, kan artikel 5 nog niet gelden en moet ‘solidariteit uit voorzorg’ de reden zijn. Op zichzelf wel een goed idee, Assad moet vooral geen chemische wapens afvuren. Maar is dat scenario ook reëel? Ik denk dat hij dat alleen maar overweegt als er toch iets van een bufferzone wordt gecreëerd die door westerse troepen zou worden beschermd, lees: dat Syrische regeringstroepen er desnoods met geweld worden weggehouden. In die zin roept de stationering de vraag op of ze niet past in een breder plan naar het instellen van zo’n zone.
Nederland en Duitsland willen de Patriots wel ter beschikking stellen. Maar voor strikt defensieve doeleinden. Wat betekent dat precies? Alleen maar afschrikking van chemische raketten, of ook het afdekken van de optie bufferzone? Ik vraag me ook af wat een Nederlandse Patriot gaat doen als een Syrisch vliegtuig de grens nadert voor een aanval op een Syrisch grensdorp vol rebellen. Afwachten of toch maar neerhalen? Hier is de lijn tussen ‘strikt defensief’ en ‘afschrikking’ – wat in feite toch bemoeienis over de grens zal zijn – nauwelijks te trekken.
Sommige scenario’s gaan nog verder. Daarin wordt de Patriot gezien als opmaat naar een ‘vrij gebied’ waar de Syrische Nationale Raad, zojuist ingesteld als enige vertegenwoordiger van de oppositie tegen Assad, binnen enkele weken wordt ingevlogen. Wildere scenario’s zeggen dat de Patriot er niet voor Syrië is, maar voor bescherming van het NAVO-radarstation in Kürecik tegen Iran. Dat zou onder vuur komen te liggen als Israël militaire actie onderneemt tegen de Iraanse kerninstallaties. Niet achteloos van tafel te vegen, al die scenario’s, al was het maar omdat Iran, Rusland en natuurlijk Syrië zelf er gretig gebruik van maken om hevig tekeer te gaan tegen de opstelling van de Patriot. Voor Nederland is er nauwelijks keus. In tijden dat geklaagd wordt dat de krimpende krijgsmacht onze invloed in de wereld doet slinken, is de Patriot een niet te negeren gelegenheid om het tegendeel nog even te bewijzen.
ko.colijn@vn.nl

Wat heeft Turkije aan Nederlandse Patriot-raketten aan de Syrische grens? Er zijn veel scenario’s