Den Haag
Ik zie me nog staan in de hal van het CDA-hoofdkwartier aan het Haagse Buitenom. Grootheden uit de geschiedenis van de confessionele beweging keken vanaf de muur op me neer: Ruud Lubbers, Elco Brinkman, Jan Peter Balkenende. Achter een cafétafeltje stond de net aangetreden CDA-voorzitter, voormalig wijkpredikant Ruth Peetoom. De leden hadden haar verkozen boven de ‘rechtse’ burgemeester van de gemeente Westland, Sjaak van der Tak. De voorzitter gaf het woord aan oud-minister Aart Jan de Geus die een rapport had geschreven over de koers van de partij die bij de verkiezingen van 2010 twintig van haar 41 zetels had verloren – de klap van 2012 moest nog komen. Het rapport stond vol dynamische taal: het CDA ging zich inzetten voor innovatie en duurzame energie. Kennis was de sleutel tot succes in de wereld van morgen. Maxime Verhagen was op dat moment vicepremier in het kabinet met gedoogsteun van Wilders, maar het CDA mocht geen rechtse partij worden. De Geus pleitte voor een ruk naar wat hij het ‘radicale midden’ noemde. De oud-minister van Sociale Zaken: ‘Het radicale midden is geen pragmatische maar een uiterst principiële keuze.’ Aan het eind van de bijeenkomst zwaaide Ruth Peetoom lof toe aan Verhagen en fractieleider Sybrand van Haersma Buma, ‘onze frontsoldaten in Den Haag’. Maar in feite werd hun de wacht aangezegd. Het rapport-De Geus legde een bom onder de ‘coalition of the willing’ met Wilders. Verhagen en Buma stonden er als teleurgestelde jongetjes bij.
Inmiddels lijkt het alweer heel lang geleden dat de linkervleugel zich de winnaar van de machtsstrijd binnen de partij waande. Vergeten is de confettiregen die op Peetoom neerdaalde toen ze tot partijvoorzitter werd gekozen. Vergeten is het pleidooi van Jacobine Geel, voorzitter van de ‘hertalingscommissie’ van het CDA, voor een partij die ‘compassie’ uitstraalde. Van de ‘principiële keuze voor het radicale midden’ is sinds lang niets meer vernomen.
Met Buma als fractieleider is de geest van Jaap de Hoop Scheffer en Hans Hillen weer vaardig geworden over de partij. Bij de Algemene Beschouwingen liep hij te hoop tegen belastingverhoging en nivellering. De hardwerkende Nederlander mocht niet lijden onder de bezuinigingsplannen van het kabinet. Als Rutte en Dijsselbloem op zwart zaad zaten, krompen ze de overheid maar in. Buma was voor een nullijn in de zorg en tegen het banenplan van Asscher. Uitgerekend Rutte moest hem erop wijzen hoe desastreus zijn tegenbegroting uitpakte voor de laagstbetaalden. Even later vertrok Buma met slaande deuren bij het overleg over het belastingplan.
Wat bezielt de christen-democraten om op sociaal-economisch gebied de VVD rechts in te halen? Op het Haagse partijkantoor wordt ontkend dat aan die keus uitsluitend electorale overwegingen ten grondslag liggen. Al klopt het volgens mijn zegslieden dat het goed uitkomt dat de VVD in de links-liberale coalitie veel van haar eigen identiteit heeft moeten inleveren. Een paar jaar geleden kreeg Balkenende nog de kritiek dat hij om beurten met VVD, LPF, D66, ChristenUnie en PvdA regeerde. Toen was hij het die wazige compromissen sloot. Nu is Rutte, die Verhagen en Wilders zonder veel plichtplegingen voor Samsom inruilde, een dankbaar doelwit. ‘De VVD is net als de KVP van vroeger maar dan zonder Maria,’ zegt een adviseur van het CDA-bestuur.
Tweede reden voor de partij om zich zo onverzoenlijk op te stellen tegen blauw-rood, is het succes dat Lubbers in de jaren tachtig boekte met een straf economisch beleid. Hij verlaagde de ambtenarensalarissen en de uitkeringen en verloor toch niet de verkiezingen. Onder zijn premierschap nam de massale werkloosheid af. Het leverde hem bijnamen op als Der Macher en Ruud Shock. Zo’n stoere bink wil Buma ook worden. Dat is de reden waarom hij bij de Algemene Beschouwingen uitspraken deed als ‘premier Rutte zal als het zo doorgaat worden herinnerd als de premier die de grootste nivelleringsoperatie uitvoerde sinds Joop den Uyl’.
Van ‘Sybrand Shock’ verbaast het me niet dat hij zulke taal uitslaat. Buma hoorde altijd al bij de rechtervleugel van het CDA.
Maar weet de bevlogen dominee Ruth Peetoom wel zeker dat ze voorzitter is geworden van de goede partij?
Nee
max.van.weezel@vn.nl