Den Haag
Niet dat ik van plan ben binnenkort op te houden, maar een kennis vroeg laatst wanneer ik in aanmerking kom voor een AOW-uitkering. Dat achterhalen bleek nog geen sinecure. Telefoontjes met de Sociale Verzekeringsbank en het ministerie van Lodewijk Asscher leverden niets op. Misschien dat ik zelf de Kamerhandelingen erop na kon slaan, luidde de suggestie. Zo gezegd, zo gedaan.
Het werd een zoektocht met een onthutsend resultaat. Sinds 2009 blijkt politiek Den Haag de regeling van de AOW-leeftijd voortdurend te hebben veranderd. Eerst was er het Catshuisakkoord dat Balkenende, Bos en Rouvoet met de sociale partners sloten. Om de gevolgen van de vergrijzing op te vangen, zou de AOW-leeftijd in 2020 naar 66 jaar worden verhoogd, in 2025 naar 67 jaar. Een regeling die erop neerkwam dat iedereen boven de 55 werd gespaard. Bovendien had Agnes Jongerius bedongen dat werkgevers en vakbonden eerst nog advies mochten uitbrengen.
De SER kwam er nooit uit. Het vierde kabinet-Balkenende viel over Uruzgan. De Kamer voerde de verhoging van de AOW-leeftijd van de agenda af. Babyboomers als ik telden hun zegeningen. In juli 2016 kon ik eindelijk die grote reis naar China gaan maken. Voorjaar 2012 werd mijn droom wreed verstoord. VVD, CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie sloten het Kunduz-akkoord. De verhoging van de AOW-leeftijd werd versneld doorgevoerd: niet in 2020, maar al vanaf 2013. Wanneer je de pensioengerechtigde leeftijd bereikte, hing voortaan af van je geboortemaand. Mensen boven de 55 werden niet langer ontzien. De babyboomgeneratie moest ook bijdragen aan de oplossing van de crisis, vond de gelegenheidscoalitie. Aangezien ik in juli 1951 geboren ben, moesten Shanghai en Hangzhou tot Kerst 2016 wachten. Vlak voor de zomervakantie werd de nieuwe wet aangenomen door de Eerste Kamer.
Maar niets is zo veranderlijk als de Haagse politiek. Rutte en Samsom sloegen aan het onderhandelen. De crisis bleek ernstiger dan gedacht. In sneltreinvaart volgden een begrotingsakkoord voor 2013 en het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’. Ondanks het misbaar van de PvdA over het Kunduz-akkoord (‘We kunnen het niet maken om de AOW-leeftijd al in 2013 te verhogen’) legde de partij zich nu bij de voldongen feiten neer. Sterker nog: de regels werden verder aangescherpt. Ging Kunduz er nog vanuit dat een AOW-leeftijd van 66 jaar in 2019 werd bereikt, nu werd dat 2018. Ook de indeling in geboortecohorten veranderde. Opeens moest ik na mijn 65e niet vijf maar negen maanden doorwerken voordat ik AOW kreeg. De reis naar China moest worden opgeschort tot 2017.
De verhoging van de AOW-leeftijd is niet het enige voorbeeld van Haags zigzagbeleid. Volgens het jaarverslag van de Raad van State dat vorige week verscheen, is het voortdurend verhangen van de bordjes schering en inslag geworden. Kabinetten van wisselende signatuur volgen elkaar sneller op dan in Italië. Elk kabinet probeert zijn eigen accenten te leggen. Met totale rommeligheid als gevolg. In het verslag breekt onderkoning Donner de staf over ‘het binnen korte tijd aanvaarden en weer intrekken van regels die burgers ingrijpend raken’.
Paul de Krom, staatssecretaris van Sociale Zaken in het eerste kabinet-Rutte, wilde de bijstand afhankelijk maken van het gezinsinkomen. Tweede en Eerste Kamer gingen akkoord maar de Kunduz-partijen draaiden de ‘huishoudtoets’ terug. In het Lenteakkoord werd afgesproken een forensentaks in te voeren maar de VVD nam meteen afstand van het plan. De langstudeerboete waarover Kunduz het eens werd, haalde het regeerakkoord van Rutte II niet. De inkomensafhankelijke zorgpremie die in het akkoord ‘Bruggen slaan’ stond, sneuvelde na het uitbreken van de opstand van de blauwe blazers binnen de VVD. Vaak moest de afdeling Advisering van de Raad van State zich buigen over voorstellen waar de politiek inmiddels al weer spijt van had. Donner, streng: ‘Het schept het beeld dat wetgeving weinig doordacht is en naar believen van de heersende meerderheid wordt uitgevaardigd en weer ingetrokken.’
Zigzagwetgeving maakt de burgers onzeker en tast het gezag van de overheid aan. Zelf vind ik het niet erg om nu eens tot 2016 en dan weer tot 2017 te moeten doorwerken. Maar hopelijk zie ik Shanghai nog voordat ik in het verzorgingstehuis zit.
max.van.weezel@vn.nl