<div class="lead">Op zoek naar consensus blijken zowel schrijvers als lezers het over één facet eens te zijn: literatuur is de moeite waard.</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>In <i>de Volkskrant</i> woedt al een paar weken een belangwekkende discussie over de vraag wat de definitie van literatuur is. Die definitie blijkt moeilijk te geven.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Op zoek naar consensus blijken zowel schrijvers als lezers het over één facet eens te zijn: literatuur is de moeite waard. Een interessant inzicht dat ons brengt bij een volgende wellicht nog relevantere vraag: Wat is: ‘de moeite waard’? </p>
<p>Het is verleidelijk om onderscheid te maken tussen zaken die wel en zaken die niet de moeite waard zijn. Sommige dingen zijn in dat licht gewoon zonde van de moeite. Je kan er wel moeite voor doen, maar ze zijn die moeite niet waard. Toch zit er een paradox in de redenering dat het niet de moeite waard is om moeite te doen voor iets dat niet de moeite waard is. Die paradox is tweeledig. </p>
<p>De eerste reden om soms moeite te doen voor iets dat de moeite niet waard is, is dat je pas wanneer je de moeite hebt genomen, kan concluderen of de moeite die je geïnvesteerd hebt ook gerechtvaardigd was. Alleen al om die reden is het dus de moeite waard om iets te ondernemen dat op het eerste gezicht de moeite van die onderneming niet rechtvaardigt. Wie ergens naar op zoek gaat, kan onmogelijk beginnen met daar te zoeken waar men wezen moet. Wie iets zoekt, weet namelijk niet waar hij (of zij of het) moet wezen. Het zou onzinnig zijn om te stellen dat iets zoeken geen zin heeft omdat je nooit zeker weet of je iets kan vinden. Wie die gedachte aanhangt, zal nooit iets kunnen vinden. Behalve als datgene wat men vindt zichzelf aandient. Maar zelfs dan zal er moeite gedaan moeten worden om die observatie te doen. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Is het de moeite waard om de vraag te stellen wat de moeite waard is?</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>De tweede reden waarom het soms de moeite is om iets te ondernemen dat niet de moeite waard is, is omdat je pas echt kan begrijpen wat de prijs van moeite is wanneer je moeite doet voor iets dat die moeite niet rechtvaardigt. Sterker nog, je zou kunnen stellen dat als iets de moeite waard is, het niet eerlijk is om nog van moeite te spreken, omdat die moeite zodanig beloond is met iets van waarde dat de prijs de inspanning teniet doet. Als de waarde waarvoor moeite gedaan is zo groot is dat het de moeite rechtvaardigt, dan wordt de moeite opgeheven door de beloning van waarde die er tegenover staat. </p>
<p>Daar komt bij dat sommige mensen aan het doen van moeite een zekere waarde zullen toekennen. Los van de beloning geeft het doen van moeite ons een reden om even niet met de totale zinloosheid van het leven bezig te zijn. De moeite zelf is in dat geval per definitie van waarde. Men zou zelfs zo ver kunnen gaan om te stellen dat hoe groter de moeite is, hoe groter de waarde die aan die moeite kan worden toegekend. Men zou zo ver kunnen gaan om te stellen dat de hoeveelheid moeite die wij ergens voor doen omgekeerd evenredig is aan de waarde die we ergens aan toekennen. In dat geval kunnen wij zelf door de hoeveelheid moeite die we ergens voor doen beslissen hoeveel waarde iets voor ons zal hebben. </p>
<p>Dat neemt niet weg dat er soms iets op ons pad komt dat ons de indruk geeft dat het van heel veel waarde is, zonder dat we er veel moeite voor hebben hoeven doen. Maar juist die ervaring zou ook kunnen worden opgevat als bewijs voor de stelling dat de moeite die we ergens voor doen opgeheven wordt door de waarde die we er aan beleven.</p>
<p>Het beste voorbeeld van deze problematiek is de discussie die soms gevoerd wordt over de vraag: wat is de moeite waard? Ervaring leert dat hoe langer die discussie duurt, hoe meer waarde men geneigd is aan die discussie toe te kennen. Wie geen moeite doet om een antwoord te vinden op de vraag wat de moeite waard is, zal de discussie ook minder waardevol vinden. </p>
</p></div>


Gerelateerd