Wie geld heeft, krijgt vanzelf nog meer geld – zo zijn we het gewend. Tot de ECB de rente verlaagt. Negatieve rente: ons geld in een oude sok dan maar?

Heeft u nog geld op de bank staan? Ja? Bent u dan erg teleurgesteld over de minieme hoeveelheid rente die u daarover ontvangt? Meent u ook nog – stiekem – dat het beter moet kunnen? Dan wordt het tijd grondig uw verwachtingen te herzien.

Wie geld heeft, krijgt vanzelf nog meer geld. Zo zijn we het gewend. Rente, rendement, geld verdienen met geld, het spreekt allemaal vanzelf.
Niet langer.

‘Geld hebben kóst geld,’ opende zakenkrant Het Financieele Dagblad dit weekeinde.
Hoezo? Nou, onder meer vanwege Mario Draghi. Het was deze week opnieuw zijn week. Vanaf de financiële markten waren alle ogen gericht op Frankfurt, benieuwd naar wat de president van de Europese Centrale Bank (ECB) met de rente zou doen. Zal Draghi de rente verder verlagen? Analisten verwachten van wel. Zij zien de deposito-rente die banken krijgen als ze hun geld bij de ECB stallen verder onder nul dalen naar min 0,4, misschien zelfs wel naar min 0,5 procent.

Negatieve rente. Dat betekent dat de banken de ECB moeten betalen voor het bewaren van hun euro’s. Geld hebben kóst geld. In elk geval als u nu een bank bent. Maar daar blijft het niet bij. Bankiers zouden geen bankiers zijn als ze de kosten voor het bewaren van geld niet zouden verhalen op hun klanten. En warempel, grote bedrijven betalen nu ook al daadwerkelijk negatieve rente aan hun bank. Particulieren voorlopig nog niet, al heeft u inmiddels dus al wel gemerkt dat uw spaarrekening geen cent meer oplevert.

Negatieve rente. Het is een wonderlijk fenomeen waarvan we de gevolgen nog niet goed kennen. Begrijpelijk dat we eraan moeten wennen en dat het tijd kost voor we ons realiseren dat geld verdienen met geld niet langer vanzelf spreekt.

Fijn voelt de nieuwe situatie niet. Het voelt vreemd dat een financieel appeltje voor de dorst niet meer vanzelf groter, glanzender en sappiger wordt, maar dat het doet wat échte appels doen: langzaam verschrompelen. Nog vreemder voelt het wanneer u tot de gelukkigen behoort die zoveel geld hebben dat ze vermogensrendementsheffing mogen betalen. Dan schrompelt het appeltje pas écht zienderogen weg.

Waar gaat dit heen? Hoe ver kan Draghi omlaag voordat de banken ook u en mij daadwerkelijk om geld moeten vragen voor wat we op onze rekeningen hebben staan? En hoeveel bent u dan bereid te betalen aan de bank voor het opslaan van uw geld? Wanneer gaat u uw euro’s dan toch maar bewaren in een oude sok? En wat zou dát betekenen voor de bankensector? En voor het rendement op geld? En voor hoe u en ik met geld omgaan?

Het kan grofweg twee kanten op. De eerste mogelijkheid is dat u het niet kunt aanzien dat uw geld verschrompelt en dat u het gaat uitgeven. In dat geval jaagt u de consumptie aan, waardoor bedrijven weer gaan investeren en banken weer productief geld kunnen uitlenen. Draghi krijgt dan wat hij wil, dat het geld weer gaat rollen, dat de economie floreert, dat er zelfs misschien wat inflatie ontstaat en de rente weer omhoog kan.

De tweede mogelijke reactie is dat u, omdat u uw appeltje voor de dorst ziet verschrompelen, juist meer geld gaat oppotten voor later, desnoods in een sok. Dan consumeert u dus bewust minder, zien bedrijven geen investeringsmogelijkheden, banken blijven met hun geld zitten en de economie leeft niet verder op. Dan zal geld hebben geld blijven kosten. En krijgen we van Draghi alle tijd om daaraan te wennen.