<div class="lead">
Waarom worden racisme, populisme en extremisme als maatschappelijke fenomenen benaderd en niet behandeld met een individuele therapie?
</div>
Nu Pleidooi voor radicalisering, het gevreesde pamflet van columnist, activist en Zomergast Dyab Abou Jahjah eindelijk is verschenen, schrikken critici vooral van zijn genuanceerde benadering: ‘Radicaal is iedereen die de heersende orde verwerpt, en ijvert om die fundamenteel, tot aan de wortels, te veranderen.’ Ieder die geen pleisters wil plakken of weigert te dweilen terwijl de kraan openstaat, kan dus radicaliseren (maar wat vervolgens als radicaal wordt herkend, hangt helemaal van de context af). Jahjah schetst ‘het proces van radicalisering’ en vraagt eerst aandacht voor ‘het individuele perspectief’, alvorens hij het ‘collectieve perspectief’ behandeld.
Ik denk dat alles wat momenteel als een persoonlijk probleem wordt benaderd – stress, burn-out, depressie, faalangst – om collectieve verandering vraagt. Invoer van het basisinkomen bijvoorbeeld, en verlenging van het vaderschapsverlof. Ik verlang een verandering van de huidige sociale infrastructuur; het huwelijk kan worden afgeschaft en ingeruild voor een afhankelijkheidsverklaring die je polygaam, met meerdere mensen, kunt afsluiten. Soms fantaseer ik dat de obsessie met hygiëne en de voorkeur voor ‘esthetisch’ glad – van touchscreen apparaten tot geschoren ledematen – ondergeschikt raken aan knus en comfortabel. Zo zie ik voor me dat er, in plaats van de vuilcontainers op elke straathoek, een gat in de grond wordt gemaakt. Dat gat is gevuld met zachte kussens. Wie het even niet meer weet, kan zich laten vallen. Gewoon even instorten. Publiekelijk, maar schaamteloos.
Schijnbaar individuele problemen kunnen maatschappelijk worden benaderd.
Maar ik zou het ook graag andersom zien: laten we maatschappelijke problemen individueel behandelen. Waarom worden racisme, populisme en extremisme als maatschappelijk fenomenen benaderd en niet behandeld met een individuele therapie?
Ik stel voor dat we een therapie tegen xenofobie beginnen. Die therapie is voor ieder mens dat vooroordelen koestert, dus voor iedereen. Het betreft een lichamelijke therapie. Stel je een soort yogazaal voor, maar in plaats van een einzelgänger zonnegroet of meditatie op je eigen rubberen matje, bestaat de therapie tegen xenofobie uit gezamenlijke oefeningen. Tijdens de therapie wissel je steeds van partner. Soms kijk je elkaar minutenlang in de ogen. Soms neem je iemand op schoot of zit je bij de ander op de dijen. Soms streel je iemand van de kruin tot aan de grote teen. Niemand praat, ook later niet, buiten in de kleedruimte, hal, op straat. Niemand hoeft de ander met haar of zijn vooroordelen te confronteren. Met haar of zijn goedbedoelde grapjes. Met haar of zijn accent. Met haar of zijn stemgedrag.
In deze therapie moet ieder ervaren dat zij of hij er mag zijn en dat er altijd van goede bedoelingen wordt uitgegaan, maar ook dat je ‘zijn’ verbonden is aan een groter, gezamenlijk ‘zijn’ en dat je voortdurend eraan moet werken om met dat gezamenlijke in contact te blijven. Je existentiële zekerheid moet voldoende worden gevoed om ongemakkelijke gesprekken over ras, klasse en gender te kunnen voeren.
Want er moet ook worden gepraat. Daarom wil ik een spreekuur voor verwarde mensen introduceren. Met name verwarde mannen lijken een trend. Ze grijpen naar wapens, wenden zich tot religie en stemmen op populistische politici. Echter, het verwarde-mensenspreekuur is voor iedereen toegankelijk, ook voor hen die geen gewelddadige lone wolf fantasieën hebben. 
Het spreekuur voor verwarde mensen kent een simpele opzet. Elke stad of provincie heeft zijn eigen locatie, het liefst een publieke ruimte die gratis wordt aangeboden. De therapeuten doen een paar sessies op een dag en het zijn geen professionals. Zij moeten vooral goed zijn in vragen stellen.
Het is de bedoeling dat ze het persoonlijke en het maatschappelijke verbinden – waardoor niets waarmee je zit alleen maar jouw probleem is. En de behandeling heet: TOV. Trots op verwarring.

Gerelateerd