<div class="lead">
Opgroeien tussen twee culturen is een bedreiging voor de psychische gezondheid, constateert een promovendus aan de Vrije Universiteit. &#8216;Scholen zouden allochtone kinderen preventief moeten screenen.&#8217;
</div>
Kinderen van niet-westerse migranten hebben meer gedragsproblemen en psychotische ervaringen, maar minder emotionele problemen dan autochtone kinderen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Marcia Adriaanse (32) , psychiater in spé.
Adriaanse deed onderzoek aan het VUmc in Amsterdam onder 1563 kinderen van 10 tot 16 jaar op basisscholen en middelbare scholen in Nederland. De helft daarvan heeft Nederlandse ouders, de andere helft heeft allochtone ouders, meestal van Marokkaanse afkomst. Vooral Marokkaans-Nederlandse kinderen hebben vaker gedragsproblemen dan autochtone kinderen.
Wat zijn de belangrijkste verschillen? 
‘Emotionele problemen zijn naar binnen gericht, zoals depressie en angst; het kind trekt zich terug. Gedragsproblemen komen voort uit woede en richten zich naar buiten, bijvoorbeeld agressief gedrag of slecht luisteren. Soms hoort of ziet een kind iets wat er niet is, een psychotische ervaring. Dat kan zich later ontwikkelen tot een psychotische stoornis zoals schizofrenie.’
De allochtone kinderen hebben minder emotionele problemen, lijden ze ook minder? 
‘Ze lijden anders. Het kan een opluchting zijn als negatieve emoties een weg naar buiten vinden, maar de omgeving ondervindt er last van en uiteindelijk maakt dat hun maatschappelijk functioneren onmogelijk.’
Waarom hebben Marokkaans-Nederlandse kinderen meer gedragsproblemen? 
‘Daar ging mijn onderzoek niet over, maar er zijn in de literatuur een paar verklaringen voor. Zo maakt het uit of er thuis makkelijk over emoties wordt gepraat en wat voor strategieën er aangeleerd worden om met emoties om te gaan, zoals de klassieke truc van tot tien tellen als je boos bent. De huidige generatie dertigers is erg bezig met naar de eigen gevoelens te kijken, vandaar al die mindfulness-stromingen. Maar in gezinnen waar weinig financiële middelen zijn of de ouders psychische problemen hebben is daar minder ruimte voor en zie je vaak dat negatieve emoties zich naar buiten keren.
Discriminatie speelt ook een rol. Veel Marokkaanse kinderen worden dagelijks gediscrimineerd vanwege hun Marokkaanse uiterlijk of hoofddoek. Ik heb in mijn onderzoek zoveel verhalen van kinderen gehoord waar je niet vrolijk van wordt; het is wijdverspreid. En inmiddels is bekend dat discriminatie een soortgelijke risicofactor is voor psychisch disfunctioneren als een groot jeugdtrauma. Want discriminatie is chronisch, waardoor het stress-syssteem steeds aanslaat. Maar jongeren kunnen ook paranoïde worden door discriminatie omdat ze denken: de wereld is tegen me en wil me kwaad doen. Dan kunnen ze op den duur gaan denken dat er mensen achter ze aanzitten of complotten tegen ze gesmeed worden, een paranoïde psychose. Allochtonen weten de weg naar de GGZ ook minder te vinden. Mijn onderzoek toont wat veel hulpverleners en leerkrachten ervaren: dat opgroeien tussen twee culturen een bedreiging voor de psychische gezondheid is.’
Adriaanse vat het samen: ‘Een etnische minderheidspositie gecombineerd met een lage sociaal-economische status, discriminatie, grote verschillen tussen de twee culturen en gebrek aan sociale steun gaat gepaard met meer problemen. Vooral bij Marokkaans-Nederlandse jeugd komen deze factoren samen.’
En hoe leidt dat vervolgens tot schizofrenie? 
‘Een kind moet een biologische kwetsbaarheid hebben om een ernstige chronische ziekte als schizofrenie te ontwikkelen. Maar soms lijken omgevingsfactoren een grotere rol te spelen dan de biologische.’
Kan dat voorkomen worden? 
‘We hopen van wel. Scholen zouden standaard Nederlands-Marokkaanse jongeren moeten screenen op psychische stoornissen zodat ze op tijd een interventie kunnen krijgen. Schizofrenie komt zeven keer zo vaak voor bij Marokkaanse als bij Nederlandse mannen voor. De kwetsbaarheid ontstaat al op jonge leeftijd, dus preventie is belangrijk.’
<div class="info-box">
Ter gelegenheid van Adriaanses promotie houdt het VUmc vandaag een <a href="https://www.debascule.com/debascule/actueel/nieuwsitem/article/symposium-vumc-kinderen-en-jongeren-met-diverse-culturele-achtergronden-in-nederland-hun-ontwikkeling-op-school-en-in-zorg/" target="_blank">symposium</a> op de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie.
</div>