<div class="lead">
Ondanks de economische groei is de werkloosheid nauwelijks afgenomen. Voor jongeren en ouderen rest niet meer dan kruimelbaantjes. Pijnlijk voor een kabinet met de ambitieuze PvdA-minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher.
</div>
SP, GroenLinks én PvdA hebben geen goed woord meer over voor de paarse kabinetten van de jaren negentig. Kok, Melkert en Zalm zouden neoliberalen zijn geweest die de vrije marktwerking omhelsden en postkantoren, spoorlijnen en taxilicenties aan de hoogste bieder wilden verkopen. Economisten, zou Jesse Klaver de bewindslieden van de kabinetten-Kok tegenwoordig noemen.
Uit de <a href="http://www.npo.nl/artikelen/andere-tijden-special-de-strijd-van-kok" target="_blank">Andere Tijden Special</a> die NPO2 uitzond over Wim Kok blijkt dat het in werkelijkheid allemaal wat genuanceerder lag. Oud-vakbondsman Kok had in zijn hart de grootste moeite met bezuinigingen op de WAO, de groeiende kloof tussen werkenden en uitkeringsgerechtigden en het VVD-plan om de NS naar de beurs te brengen. Met zijn uitspraak ‘we moeten onze ideologische veren afschudden’ bedoelde hij alleen dat de PvdA zich van utopische dogma’s moest bevrijden, niet dat alle idealen bij het oud vuil moesten worden gezet.
Zijn compromissen met de liberalen sloot de laatste PvdA-premier van Nederland omdat er werkgelegenheid voor in de plaats kwam. ‘Werk, werk en nog eens werk,’ was het adagium van Paars. Dankzij de economische groei lukte dat nog ook. Bovendien durfde minister Melkert van Sociale Zaken te experimenteren met door de overheid gesubsidieerde arbeid: conciërges, stadswachten en thuiszorgmedewerkers die voor hun prestaties net iets meer dan het wettelijk minimumloon ontvingen. De werkgevers waren er niet dol op, ze klaagden over concurrentievervalsing. De Melkertbanen kregen eerst een andere naam (ID-banen) en werden door het centrumrechtse tweede kabinet-Balkenende in 2004 weer afgeschaft. Menige oud-conciërge denkt er nog steeds met heimwee aan.
Paars deed meer aan het stimuleren van werkgelegenheid dan het huidige sociaal-liberale kabinet Rutte II. Bij zijn aantreden als minister van Sociale Zaken liet Lodewijk Asscher al meteen weten dat hij niet op ‘Asscher-banen’ zat te wachten. Zijn verre voorganger Melkert had het te dirigistisch aangepakt, vond hij. Werk moest in de regio gecreëerd worden, door ondernemers, vakbonden en wethouders Sociale Zaken samen. Vanuit Den Haag konden ze hoogstens een steuntje in de rug krijgen. Zo stond het ook in het Sociaal Akkoord dat voorjaar 2013 werd gesloten. Sindsdien is een onoverzichtelijk geheel van werkpleinen, werkbedrijven, sectororganen en regionale overlegorganen ontstaan. Een labyrint waarin een langdurig werkloze met gemak kan verdwalen.
Bij de Algemene Politieke Beschouwingen waarschuwde CDA’er Sybrand Buma dat het werkgelegenheidsbeleid van Rutte II op een mislukking dreigt uit te lopen. Asscher heeft 600 miljoen uitgetrokken voor sectorale en regionale banenplannen maar veel daarvan ligt nog op de plank. Geld op zoek naar banen, noemde Buma het.
De regeringspartijen verwachten het heil van de 5 miljard lastenverlichting die in de Troonrede werd aangekondigd. Als de belastingen en premies omlaag gaan, zullen werkgevers eerder geneigd zijn laaggeschoolden in dienst te nemen. Het kost veel en het is een weinig gerichte maatregel. Vooral kleine ondernemers klagen steen en been over de Wet Werk en Zekerheid die hen dwingt flexwerkers na twee jaar in vaste dienst te nemen en over de verplichting bij ziekte twee jaar loon door te betalen. Het is maar de vraag of lastenverlichting hen over de streep trekt.
Ondanks de economische groei telt Nederland nog steeds tussen de 600.000 en 700.000 werklozen. Hun aantal is het afgelopen jaar nauwelijks afgenomen. Werkloze 50-plussers hoeven niet meer te hopen op een vaste baan, melden de rekenmeesters van CPB en CBS. Veel jongeren brengen het niet verder dan een tijdelijke aanstelling, flexwerk of een veredelde stageplek. Kruimelbaantjes, zoals hoogleraar Wiemer Salverda ze doopte.
Met de economische groei gaat het goed, met de werkgelegenheid niet. Pijnlijk voor een kabinet waarin een PvdA’er vicepremier en minister van Sociale Zaken is.
Zou het toch niet eens tijd worden voor door de overheid gesubsidieerde ‘Asscher-banen’?

Max van Weezel

Gerelateerd