Leuk, die postume Mulisch-uitgaven. Maar daardoor wordt extra schrijnend belicht wat vijf jaar na de dood van de schrijver nog uitgebleven is: een serieuze Mulisch-biografie.

Tja, gaat het er toch nog van komen: De ontdekking van Moskou, die mythische roman van Harry Mulisch, het ‘oerboek’ dat we bij leven van de schrijver nooit mochten lezen, gaat postuum verschijnen, vijf jaar na zijn dood. Op 6 november is het zover, aldus uitgeverij De Bezige Bij. Met wel heel wat maar-en. Want De ontdekking van Moskou blijft een onvoltooid boek, ook al lijkt het mij boeiend vanuit literair-historisch perspectief om de door de bezorgers Arnold Heumakers en Marita Mathijsen geëditeerde zes versies te lezen. Nog niet zo lang geleden had ik hier bijgeschreven dat dit ook van groot belang is voor de Mulisch-kunde. Ook al is daar grote kans toe, omdat het rond 1991 geschreven De ontdekking van Moskou dezelfde mysterieuze status geniet als Het boek van violet en dood in het oeuvre van Gerard...