Jazz
Een vuurpijl schiet omhoog, schittert in een fractie van een seconde als vuurbal die uiteenspat in een sterrenregen – en dat was dan dat.
In het licht der eeuwigheid ontvlamde bij bassist en bandleider Charles Mingus (1922-1979) creativiteit met een bijna kosmische allure in de maanden maart en april van 1964, een productieve topperiode die maar liefst zeven klassiek geworden albums opleverde. (Bij Mingus was het hollen of stilstaan. Tussen 1966 en 1969 kwam wegens psychische ongemakken geheel niets uit zijn vingers.)
De associatie met illuminatie wordt in dit geval versterkt door wat Eric Dolphy (altsax, basklarinet, fluit) in de nacht van 10 op 11 april 1964 in het Concertgebouw in Amsterdam filosofisch overdacht. Dolphy was zojuist opgetreden met het sextet van Charles Mingus. Tegenover hem zat interviewer Michiel de Ruyter van Radio Jazzmagazine van de VARA. ‘When you hear music, after it’s over, it’s gone in the air, you can never recapture it again,’ zei Dolphy – onbewust van het feit dat hij spontaan een van de achteraf meest geciteerde jazzwijsheden debiteerde.
Evenmin wist Dolphy dat hij nog maar anderhalve maand te leven had: hij bezweek op 29 juni 1964 in Berlijn aan een hartaanval. Zijn bijtende, ironische, extatische en melancholieke soli op basklarinet verdienen tot op de dag van vandaag notering met stip in de categorie meest onvergankelijke kippenvelmuziek. Mingus ging de geschiedenis in als een sjamaan op zijn snaarinstrument en als pionier van de collectieve improvisatie.
Dachten we als oprechte liefhebbers praktisch alle geluidsdragers waaraan Dolphy en Mingus in het toverjaar 1964 hun naam verbonden compleet te hebben, verschijnt op het Blue Note-label plotseling de ontdekking Charles Mingus Sextet with Eric Dolphy, een registratie op dubbel-cd van een vergeten concert op 18 maart 1964 op de campus van de Cornell-universiteit. Een enigszins geoefend oor zal het merendeel van de vertolkte composities ondergaan als een feest der herkenning, maar dat geldt voor de deuntjes, niet voor de uitwerking.
Dit is wanhopige vuurwerkmuziek op de valreep. Kort daarna was de schoonheid ‘gone in the air’ en schoot Mingus in een depressie.

Rudie Kagie

Gerelateerd