<div class="lead">
De vluchtelingencrisis begint een bizarre echokamer van de Europese geschiedenis te worden. Of een spiegelpaleis, vol verwrongen beelden. Alleen valt er hier niets te lachen. Maar misschien wel iets te leren.
</div>
Honderden vluchtelingen op het station van Boedapest, die op een trein stappen naar een&#8230; kamp. De vluchtelingen die het niet vertrouwen en &#8216;Geen kamp! Geen kamp!&#8217; <a href="http://www.metronieuws.nl/buitenland/2015/09/hongaarse-trein-gestopt-vluchtelingen-wanhopig" target="_blank">roepen</a>. De trein die dichtblijft en de inzittenden die geen water <a href="http://www.nytimes.com/2015/09/04/world/europe/hungary-train-station-migrant-crisis.html?hp&amp;action=click&amp;pgtype=Homepage&amp;module=first-column-region&amp;region=top-news&amp;WT.nav=top-news&amp;_r=0" target="_blank">krijgen</a>. De trein die nu <a href="http://www.standaard.be/cnt/dmf20150904_01849684" target="_blank">nog altijd</a> stilstaat. Ik weet het, heeft niks te maken met hoe de Hongaarse Joden in 1944 werden afgevoerd. Maar toch, een bizarre echo is het wel. Het is een beeld waarvan je dacht dat Europa het achter zich had gelaten.
Of dit: Tsjechische agenten die nummers op de armen van vluchtelingen <a href="http://www.nytimes.com/2015/09/04/world/europe/czech-republic-criticized-after-officers-mark-migrants-with-numbers.html" target="_blank">schrijven</a>.
Of dit: Hongarije dat een hek aan de grens met Servië bouwt en de Hongaarse president Victor Orbán die doodleuk verklaart dat de vluchtelingencrisis &#8216;geen Europees, maar een Duits probleem&#8217; is. Natuurlijk, staat helemaal los van 1989, toen Hongarije het eerste land was dat een gat in het IJzeren Gordijn knipte en alle Hongaren die er doorheen kropen opgevangen werden in Duitsland. En kun je ook niet vergelijken met 1956, toen de Sovjet-Unie Hongarije binnenviel en veel Hongaren asiel vonden in West-Europa. Maar toch, een bizarre echo. En het idee dat iemand een lesje geschiedenis heeft overgeslagen.
Te meer als je dan kijkt naar München. Daar ligt Dachau vlakbij, het eerste concentratiekamp van de nazi&#8217;s. Vandaag de dag worden vluchtelingen er welwillend <a href="http://www.theguardian.com/world/2015/sep/03/germany-refugees-munich-central-station?CMP=twt_gu" target="_blank">opgevangen</a> door agenten en vrijwilligers die chocolade uitdelen. Eigenlijk net zo&#8217;n vreemde echo, maar dan een hoopvolle.
Minder blij word je dan weer van landen als Polen en Slowakije, die verklaren dat ze alleen christelijke vluchtelingen willen opvangen, en liefst zo weinig mogelijk. Van de Polen zegt zeventig procent volgens een onderzoek helemaal geen vluchtelingen te willen. Toch ook jammer, gezien de getroebleerde Poolse geschiedenis. En daarmee doel ik niet alleen op het ooit zo virulente antisemitisme, maar ook op het feit dat Polen ooit jarenlang was opgedeeld door grootmachten en veel Poolse vluchtelingen in de diaspora raakten. Om nog maar te zwijgen van het feit dat veel Polen de afgelopen decennia (gelukkig) hebben kunnen profiteren van het vrije verkeer van arbeiders in de EU, en hun premier nu verklaart dat er geen ruimte is voor economische migranten.
Maar toch: vandaag vergadert de zogeheten Visegradgroep (Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije) en de verwachting is dat ze zich toch aan de Europese quota voor de opvang van vluchtelingen gaan houden. Pragmatisme, of misschien toch iets geleerd van de geschiedenis?
Oké dan, nog één lesje. Polen kent al sinds de veertiende eeuw een kleine moslimminderheid, de zogeheten Lipka Tartaren, afstammelingen van Tartaarse soldaten. Ze vochten onder meer mee bij het beleg van Wenen &#8211; tégen de moslims. Ze genoten verder vanaf eind zeventiende eeuw <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Islam_in_Poland" target="_blank">privileges</a> die ongekend waren voor het Europa van die tijd &#8211; misschien ook iets om op terug te grijpen. De laatste decennia worden ze best wel gediscrimineerd (ze hebben wel een eigen <a href="https://www.facebook.com/MuzulmanieWGdanskuMuslimsInGdansk" target="_blank">Facebook-pagina</a>). Ik kwam ooit hun centrale moskee tegen in een buitenwijk van Gdánsk, verborgen achter een hoge muur. Toevallig, want ik was op weg naar het voormalige woonhuis van de filosoof Schopenhauer, daar vlakbij. Precies, de denker die zo pessimistisch was over de mensheid, die niks leert van de geschiedenis. Laten we hopen dat hij ongelijk had.

Gerelateerd