<div class="lead">Moderne ongemakken: Facebook-etiquette.</div>
<figure id="post-50719 media-50719" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2012/07/9fff0e21-45f2-4eda-8fff-6cceaa866ff0_facebook_preview1.jpg" alt="Illustraties: Valezki" /><figcaption>Illustraties: Valezki</figcaption></figure>
<div class="wpg-element paragraph">
Hoe weiger ik mijn schoonmoeder? Mag ik berichtjes van anderen wissen? Facebook is een etiquette-mijnenveld.
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Sommige zaken, hoe onschuldig ook, lenen zich er niet voor om in het openbaar gedeeld te worden. Zoals de droom die een vriendin laatst had, dat ik zwanger was. Toch zette ze dat op mijn Facebook-pagina, met de toevoeging dat mijn vriend en ik er heel blij mee waren. Een gezamenlijke friend reageerde in een comment: wat leuk, ze zag het helemaal voor zich. Het stond een dag online, in kleine zwarte lettertjes op een zachtblauwe achtergrond, te lezen voor al mijn Facebook-vrienden, voordat ik erachter kwam. Ik schrok me rot: met dit soort zaken was ik nog lang niet bezig, en ik wilde vooral niet dat mijn digitale netwerk dacht van wel. Toch aarzelde ik om de opmerking te verwijderen, want dat kwam misschien wat krengig over.
Ongepaste foto&#8217;s
Het gebruik van sociale media stelt je voor een breed scala aan onhandige situaties. In het offline leven, dat voortdurend wordt onderbroken door zaken die zich op smartphoneschermpjes afspelen. En in het digitale domein, dat blijkbaar nog te nieuw is om de subtiliteiten ervan te begrijpen, maar waar desalniettemin fervent gebruik van wordt gemaakt voor schaamteloze zelfpromotie en om iedere impuls als een gilles-de-la-tourettepatiënt in de openbaarheid te gooien.
Het ene sociale medium is daarbij natuurlijk het andere niet. Op LinkedIn blijft de communicatie dankzij het zakelijke karakter nog enigszins binnen de perken &#8211; op een enkel nepprofiel na. En de twitteraar kan zich met de ontvolg-knop geruisloos onttrekken aan andermans futiele tweets. Echt lastig wordt het pas op Facebook, waar huidige collega&#8217;s en vrienden van vroeger deel uitmaken van hetzelfde netwerk en de gebruiker zich gesteld ziet voor een mijnenveld aan vage gedragscodes. Alsof je je bevindt op een ongemakkelijk feestje waar je zakelijke contacten samen met je meest losgeslagen vrienden in één ruimte staan.
Het leidt tot een overvloed aan klachten op onlinefora en vragen aan etiquettecolumnisten: hoe ga ik om met posts over zaken die gevoelig liggen? Is het geoorloofd uitnodigingen voor speciale gelegenheden via Facebook te sturen? Hoe reageer ik op ongepaste foto&#8217;s? Hoe reageer ik op politieke incorrectheid? Wat dient er met een account te gebeuren als de gebruiker overlijdt?
</div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
&#8216;Naarmate sociale media langer bestaan, zullen ze niet minder aantrekkelijk worden, maar we zullen ze wel beter leren gebruiken.&#8217;
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Philip Galanes, schrijver van de New York Times-etiquetterubriek Social Q&#8217;s, kreeg zoveel vragen over sociale media dat hij er een flink hoofdstuk van zijn pas verschenen boek mee kon vullen. En hij is niet de enige die rijk wordt van de sociale netwerk-onzekerheid. Ooit gehoord van een online management reputation strategist? Kirsten Dixson is er een, en ze verdient tonnen.
De verwarde sociale netwerker kan ook terecht op de site van computerblad PC World, dat etiquettehandleidingen biedt voor chatten, e-mailen, sms&#8217;en, twitteren en facebooken. Of op Facebook zelf, waar een pagina bestaat genaamd &#8216;Official Facebook Etiquette&#8217;, waar gebruikers samen ingewikkelde sociale twistpunten kunnen oplossen. &#8216;Er zijn zoveel mensen die deze pagina nodig hebben,&#8217; verzucht Johnny Hamilton uit Ontario op het prikbord.
Digitale reünie
Een heikel punt waar vroeg of laat elke facebooker voor komt te staan, is het selecteren van vrienden. Daarin hanteert iedereen een eigen strategie, stelt PC World in haar handleiding, maar is het belangrijk één ding te onthouden: hoe groter je netwerk, hoe meer oncomfortabele momenten.
Zelf begon ik met een strikt beleid: alleen vrienden die ik regelmatig zag, of die in het buitenland zaten. Later kwamen daar vrienden van vroeger bij, omdat een kleine digitale reünie best geinig is. Toen studiegenoten. Toen collega&#8217;s. Toen familie. Ik heb nog een tijdje geprobeerd om alleen mensen te bevrienden die dat aan mij vroegen, gewoon om het binnen de perken te houden. Inmiddels is mijn enige regel nog dat ik met al mijn Facebook-vrienden een paar keer, of in ieder geval wel eens, een gesprek(je) heb gevoerd. Maar ook die regel heb ik onlangs overschreden.
</div>
<figure id="post-50719 media-50719" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2012/07/0ef74730-1718-4f0f-9d7b-4110e33d76bc_facebookextra2_preview1.jpg" alt="" border=" /></figure>
<div class="wpg-element paragraph">
Vooral het negeren van vriendschapsverzoeken is een hachelijke zaak. Toen mijn account nog redelijk vers was &#8211; en ik dus nog weinig vrienden had &#8211; voegde een vriendin van mijn moeder mij toe. Best een aardig mens, maar niet echt het type dat een blad voor de mond neemt en zo goed kende ik haar niet. Op haar verzoek ingaan was hoe dan ook geenszins te rijmen met mijn zelfopgelegde beleid, dus ik negeerde het. En negeerde het nogmaals, toen er een herinnering kwam. Een beetje ongemakkelijk voelde het wel, vooral toen ik haar op een goede dag tegenkwam aan mijn moeders keukentafel. Een struise vrouw die er geen gras over liet groeien: waarom wilde ik geen Facebook-vrienden met haar worden? Ik stamelde een zin die het woord &#8216;professioneel&#8217; bevatte en ben me er tot op de dag van vandaag een beetje lullig over blijven voelen.
In hun eigen cocon
Maar is dat wel terecht? Ik leg de kwestie voor aan Beatrijs Ritsema, columniste over omgangsvormen voor Trouw en schrijfster van Het grote etiquetteboek. &#8216;Het lijkt me nogal een dikhuidig iemand,&#8217; zegt zij erover. &#8216;Als iemand zo bot is na twee non-responsen er nog een keer op te hameren dat je geen vrienden wilt worden, dan kan je zelf ook heel bot zeggen: sorry, ik heb al genoeg vrienden.&#8217; Ook moet ik niet bang zijn om harde regie te voeren over mijn Facebook-pagina, vindt Ritsema, of om de gevoelens van een goedbedoelende vriendin te kwetsen. &#8216;Alles wat je niet bevalt dat haal je weg. Daar hoef je verder geen scrupules over te hebben. Je bent bang om haar op haar plek te zetten, maar misschien is het ook wel terecht dat je haar terecht wijst. Als diezelfde vriendin met jou in het café zit kan ze het verhaal persoonlijk met jou delen. Maar dit is een persoonlijk gesprek tussen twee mensen voor een forum van weet ik hoeveel vrienden die meekijken.&#8217;
Misschien doet de sociale netwerker er goed aan Facebook te vergelijken met een buurt waarin hij woont, zoals Tami Shoemaker uit Florida voorstelt op de &#8216;Official Facebook Etiquette&#8217;-pagina: &#8216;Je houdt van je buren, maar legt op een buurtbijeenkomst ook niet je hele leven bloot.&#8217;
Facebook is openbaar, en in het openbaar hoort men zich te gedragen. Sla er maar eens de Nederlandse etiquetteklassieker Hoe hoort het eigenlijk op na, van Amy Groskamp-ten Have. Het optreden op &#8216;alle openbare plaatsen van samenkomst&#8217; moet &#8216;hoffelijk&#8217; zijn, staat daarin, &#8216;zoo onopvallend mogelijk en beschaafd.&#8217; Een welgemanierd iemand zal &#8216;nimmer indringen bij, noch opdringen aan kennissen of vrienden van onze kennissen.&#8217; Zou iedereen er zo over denken, dan had Facebook nu vast geen achthonderd miljoen leden gehad.
</div>
<figure id="post-50719 media-50719" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2012/07/9b455fae-0c8c-46cb-aa63-df85889427c5_facebookextra1_preview1.jpg" alt="" border=" /></figure>
<div class="wpg-element paragraph">
Van Groskamp-ten Have wordt gezegd dat ze het zelf niet altijd even nauw nam met goede manieren. Zo zou ze de gewoonte hebben gehad voor te dringen en sprak ze te luid. Maar op papier zou Amy ongetwijfeld hebben gegruweld van onze huidige online-omgangsvormen. Al was het maar om de sentimentaliteit die er wordt tentoongespreid, wat haar betreft &#8216;onvereenigbaar met het begrip goede vormen&#8217;. &#8216;Er is weinig wat anderen zoo irriteert als de sentimenteele relazen van moeders over hun kinderen, of de eindelooze loftuitingen van hondenbezitters over hun viervoeters e.d.&#8217; Laat dat nou precies de favoriete bezigheid zijn van de gemiddelde sociale netwerker. Facebook-etiquette is een contradictio in terminis.
Hoewel Facebook de mogelijkheid biedt om privéberichten aan elkaar te sturen, lijken gebruikers maar moeilijk het onderscheid te kunnen maken tussen openbaar en privé. Dus taggen we elkaars onbevallige foto&#8217;s en laten we vreemde comments achter die je niet zelf kan wissen (&#8216;Was dat die avond dat we het bed deelden?&#8217; is alleen grappig als het duidelijk een grapje is). Volgens Beatrijs Ritsema komt dit door het gebrek aan onmiddellijke feedback: &#8216;Mensen die op Facebook aan het communiceren zijn, zitten in hun eigen cocon, met hun eigen iPhone, of achter hun eigen laptopje. Dus ze kunnen niet gaandeweg gecorrigeerd worden, zoals wanneer ze face-to-face praten en zich kunnen bijstellen aan de hand van de gezichtsuitdrukkingen van de ander. Het is datzelfde gebrek aan directe feedback waardoor mensen hun e-mails vol plempen met emoticons.&#8217;
Een beetje verliefd
Misschien komt ons lompe gedrag er ook uit voort dat we een beetje verliefd zijn op sociale media en nog niet bezig zijn met de problemen ervan, zoals M.I.T.-professor Sherry Turkle betoogde in een opiniestuk van 19 juni: &#8216;We gedragen ons als jonge minnaars die bang zijn dat te veel gepraat ten koste gaat van de romantiek.&#8217; In tegenstelling tot wat we denken, is er geenszins sprake van een volwassen relatie met sociale media, stelt Turkle. Maar dat biedt goede hoop voor de toekomst: &#8216;Naarmate sociale media langer bestaan, zullen ze niet minder aantrekkelijk worden, maar we zullen ze wel beter leren gebruiken.&#8217;
Tot het zover is, doet de Facebook-gebruiker er goed aan zich te wapenen. Bij &#8216;Edit profile&#8217; staat een link naar &#8216;Privacy settings&#8217;, waar je kunt instellen wie wat voor berichten mag zien, kan bepalen hoe je getagd wordt en blokkades kan regelen voor apps en mensen. En wie dan nog onheus behandeld wordt, moet hard zijn. Want anderen doen wat ze willen, met een publiek dat meekijkt, zegt Ritsema: &#8216;En als je dat niet wilt, dan weg ermee. Ze kunnen allerlei harde dingen doen, zo moet dat dan ook maar beantwoord worden.&#8217;
</div>

Gerelateerd