<div class="wpg-element paragraph">
2009: het jaar van de vijfkoppige draak die (nog) geen vuur spuwde
Een crisis is per definitie tijdelijk; het is een dieptepunt, of &#8211; voor de optimisten onder ons &#8211; het louterend begin van iets nieuws. Geen wonder dat de kredietcrisis waarmee dit jaar begon, alweer voorbij is. Ja, zelfs de economische krimp die op de kredietcrisis volgde, is achter de rug. Er komen betere tijden, voorspelt De Nederlandsche Bank.
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
In februari dacht een op de drie Nederlanders dat de vertrouwenscrisis in de bankenwereld direct &#8216;groot effect&#8217; zou hebben op de Nederlandse economie. Maar 2009 is geen rampjaar geworden. De economische misère die begin dit jaar als een meerkoppig monster zijn schaduw over Nederland wierp, is meegevallen. Als we de drakenmetafoor even vasthouden, dan had het beest aanvankelijk vijf koppen die, zo leek het, met hun allesverzengend vuur de economie in lichterlaaie zouden zetten:
1. de kredietkop 2. de handelskop 3. de winstkop 4. de werkkop 5. de huizenkop
De kredietkop &#8211; het wereldwijd opdrogen van de kredietverstrekking &#8211; heeft minder directe schade berokkend dan verwacht. De reden is dat de centrale banken wereldwijd de geldkraan hebben opengezet. Met lage rentes en extra geld hebben de centrale bankiers als ware drakendoders de kredietverlening op gang gehouden. Ook minister van Financiën Wouter Bos ontpopte zich als Heilige Joris; hij ging de kredietkop te lijf door ABN-Amro over te nemen, ING, Aegon en SNS Reaal van extra geld te voorzien en het depositogarantiestelsel te verruimen.
Ondanks de redding van de banken, kon de overheid niet voorkomen dat de wereldhandel &#8211; die drijft op soepel stromend geld &#8211; in elkaar zakte. De handelskop blies de wereldhandel terug met ruim twaalf procent. Voor de Nederlandse economie betekende dit: op de blaren zitten. Dit jaar verdienen we collectief vier procent minder dan in 2008, is nu de verwachting.
De handelskop is de afgelopen maanden succesvol bestreden vanuit Azië en Zuid-Amerika. China, India en Brazilië zijn minder geraakt door de kredietkop dan het &#8211; schuldbeladen &#8211; rijke Westen. Doordat de opkomende economieën stevig doorgroeien, trekken ze de rest van de wereld mee. Zo is het herstel in het voor Nederland zo belangrijke Duitsland te danken aan de slagkracht van Azië.
De winstkop zit ingeklemd tussen de handelskop en de werkkop. Als de handel terugloopt, maken Nederlandse bedrijven minder winst. Bedrijven die minder verdienen of verlies maken, moeten personeel ontslaan. Begin dit jaar waren we dus vooral bang voor het vuur van de werkkop. Het Centraal Planbureau (CPB) voorspelde dat er rond de Kerst 425 duizend mensen zonder baan zouden zitten. Ook dit draconisch vuur blijkt minder heet dan verwacht. We komen &#8211; mede doordat de overheid de bestedingen op peil hield &#8211; uit op 400 duizend werklozen.
Doordat de werkloosheid nog laag is, liet ook de gevreesde huizenkop zich niet van zijn slechtste kant zien. Ja, de huizenprijzen zijn landelijk ruim vijf procent gedaald, maar Amerikaanse of Britse toestanden zijn uitgebleven. Terugkijkend heeft de recessie minder directe schade berokkend dan verwacht. Toch zijn we zelf minder ongeschonden dan het lijkt. In de strijd tegen het recessiebeest heeft drakendoder Bos namelijk een zesde kop laten ontstaan: de schuldenkop.
Waar het CPB begin dit jaar nog waarschuwde dat het begrotingstekort dit jaar zou oplopen tot wel 2,9 procent, staat de teller intussen al op 5,1 procent; Bos heeft zichzelf dit jaar opgezadeld met een recordtekort van bijna 30 miljard euro. Duidelijk is dat Bos zich niet als enige in de schulden heeft gestoken; de Grieken en de Spanjaarden wankelen nu al onder de opgebouwde schuldenlast. Maar duidelijk is dat ook wij de komende jaren het vuur van de schuldenkop gaan voelen.
De overheid heeft de recessie dapper bestreden, maar de echte pijn is hierdoor vooruitgeschoven. De acute kredietcrisis van de banken is omgezet in een chronische collectieve schuld; van ons allemaal. Er komen betere tijden, voorziet De Nederlandsche Bank. Gelukkig maar. Dan kunnen we langzaamaan beginnen met afbetalen; pijnlijk, misschien ook wel louterend. Een kredietwaardig 2010 gewenst.
</div>