Geschiedenis / Timothy Snyder

Ik heb het verhaal van horen zeggen. Van Joden die terughoudend over het verleden praatten dat in geen geschiedenisboek stond. Op school in Roemenië hoorde je er niks over. Later, net in Nederland, las ik erover in Curzio Malaparte’s Kaputt. Nog later verscheen het dagboek van de in 1946 overleden Roemeens-Joodse schrijver Mihail Sebastian. Ook hij verhaalde erover: de pogrom van Iasi. Ineens werden persoonlijke herinneringen literaire memoires. Tastbaar. Authentiek. Pas in het nieuwe millennium kreeg dit dieptepunt in de Roemeense Jodenvervolging aandacht in het onderwijs daar.

Inktzwarte kant

Dit jaar, eind juni, is het zeventig jaar na de pogrom. Van de ruim veertigduizend Joden in Iasi werden er destijds ruim dertienduizend vermoord. Dit is geen eenvoudig relaas over rassenhaat en kwaadaardigheid. Er is een inktzwarte kant: de fascistische maarschalk Antonescu belt naar de legerleiding in Iasi met het verzoek de stad van Joden te zuiveren. Rond...