Fotodocument / Revolutionaire politieke fotografie
Was het Den Haag van de jaren zeventig spannender dan nu? Beschikten politici toen wél over retorisch talent? Voelden ze &#8211; anders dan nu &#8211; de tijdgeest goed aan? Zulke verhalen moet je met een korreltje zout nemen, denk ik. De jaren zeventig waren een stuk minder enerverend dan de jaren zestig met hun happenings op het Spui en de bezetting van het Maagdenhuis. Niet voor niets beklaagde Henk Hofland zich over de grote matheid die sinds 1970 was ingetreden. De decennia die nog moesten aanbreken, leverden hun eigen vormen van spanning en sensatie op: de grote parlementaire enquêtes van de jaren tachtig, de paarse overwinning van 1994, de Fortuyn-revolte die zich rond de milleniumwisseling voltrok. Voor nostalgie naar de jaren van Grote Politici als Joop den Uyl, Dries van Agt en Hans Wiegel heb ik nooit tijd gehad.
De seventies waren wél de periode van de informalisering van de journalistiek. Voorbij waren de dagen dat Haagse verslaggevers met de hoed in de hand excellenties vroegen of hun reis naar de Oost succesvol was verlopen. Ook hoefden ze niet meer in de bosjes te liggen om een snipper informatie los te krijgen over geheime besprekingen. Nieuwspoort werd opgericht om informeel van gedachten te wisselen met de politici. De wekelijkse persconferentie van de premier kwam er, net als de achtergrondbriefings. Tegen ministers kon je gewoon &#8216;Henk&#8217;, &#8216;Jaap&#8217; en &#8216;Ruud&#8217; zeggen. Met een beetje geluk kon je tot diep in de nacht tafeltennissen met Den Uyl. Voorwaarde was wél dat Joop won.
De foto&#8217;s van de nu vijfentachtigjarige Dolf Toussaint getuigen van die informalisering. Tot ver in de jaren zestig publiceerden het Algemeen Handelsblad en de Nieuwe Rotterdamsche Courant ellenlange verslagen van Kamerdebatten. Voor meer dan een pasfotootje ontbrak de ruimte. De manier waarop Dolf te werk ging, betekende een revolutie. Zijn foto&#8217;s, die in Vrij Nederland stonden afgedrukt, lieten geen sprekers zien die vanaf een papiertje plechtig hun bijdrage voorlazen aan het debat. In zijn lens ving hij de emoties van de mannen (vrouwen waren het zelden) achter de regeringstafel: een trotse Piet de Jong, een bulderlachende Barend Biesheuvel, een gespannen Den Uyl. Dolf fotografeerde de onderonsjes in de wandelgangen, de gesprekken tussen politici en journalisten, de verkiezingsoptredens in het land. Als kind van de jaren zeventig ontbrak hij natuurlijk nooit bij de vele demonstraties op het Binnenhof: de oorlogsslachtoffers die kwamen betogen tegen de voorgenomen vrijlating van de Drie van Breda, de feministen die ijverden voor een ruimhartiger abortuswetgeving. Dolf registreerde de haat en nijd, de passie en hartstocht op en rond het Binnenhof. Martin van Amerongen betitelde hem daarom als &#8216;de beste politieke fotograaf van Nederland&#8217;.
Hebben zijn kijkjes in de Haagse keuken nog zeggingskracht? Die vraag is niet een-twee-drie te beantwoorden. Tussen de Lange Poten en de Korte Vijverberg lopen nu tientallen cameraploegen en fotografen rond. Er is een non stop-nieuwsindustrie ontstaan. Politici klagen dat het niet meer om de inhoud van het beleid, maar alleen om de emoties gaat. Vlak voordat op dinsdagmiddag het vragenuurtje begint, worden ze opgewacht door de verslaggevers van GeenStijl.tv, Triana en Veronica&#8217;s nieuwsshow CQC. Met vragen als: bent u onder curatele gesteld door een spindoctor, voelt u zich een loser en heeft u nog gesjoemeld met uw declaraties?
Ook voor de politiek geldt: there&#8217;s no business like showbusiness. Klein voorbeeld: een voorlichter van het departement van Justitie vertelde me dat minister Hirsch Ballin zorgvuldig wordt voorbereid op de quizjes die infotainment-programma&#8217;s met hem willen spelen. Zo diep zijn we gezonken. Vergeleken met hun erfopvolgers vormden chroniqueurs als Dolf Toussaint een toonbeeld van beschaving.
Toch blijft het aan hen te danken dat de huidige vertegenwoordigers van het publicitair-politieke complex niet alleen aandacht besteden aan lijvige beleidsnota&#8217;s en formele procedures, maar ook aan de mens achter de politicus. Zij waren de pioniers. Zoals Martin Schouten schreef in het fotoboek Zone Industrielle: &#8216;Toussaint liet de politici in actie zien: twistend, beraadslagend, triomferend of verslagen. Hij bracht drama in de politieke fotografie en daar maakte hij school mee in Nederland.&#8217;
Niet alleen de Rutger Castricums van deze wereld, maar ook serieuze nieuwsfotografen als Bert Verhoeff, Roel Rozenburg en Martijn Beekman zijn schatplichtig aan deze Cartier-Bresson van het Binnenhof.
De foto’s op deze pagina’s komen uit het boek ‘Dolf Toussaint. Politiek fotograaf’, ISBN/EAN 978-90-78654-05-6. De tentoonstelling ‘Dolf Toussaint 85 jaar’ is van 3 t/m 13 november te zien in het Atrium van het Haagse stadhuis

Gerelateerd