Den Haag
Gelukkig nieuwjaar. De beste wensen. Op hun sites spreken de politieke partijen de hoop uit dat u en ik een voorspoedig en welvarend 2013 tegemoet gaan. Met een stralende blauwe hemel bij de PvdA en een gedicht over het licht dat weer aanbreekt op de site van de christen-democraten. Bram van Ojik en zijn volgelingen hopen op een mooi groen en sociaal 2013, Emile Roemer probeert na zijn verkiezingsdebacle weer vertrouwen en optimisme uit te stralen. Alleen de PVV gooit roet in het eten. Die fulmineert tegen de hoge kosten van de nieuwjaarsrecepties op de gemeente- en provinciehuizen. Van alle anderen luidt de nieuwjaarsboodschap: kop op!
Dat zullen we ook nodig hebben. In de kerstvakantie heb ik de laatste voorspellingen van het Sociaal en Cultureel Planbureau, het Centraal Bureau voor de Statistiek en het UWV doorgenomen en daar wordt een mens niet vrolijk van. Eén derde van de Nederlanders is bang dat zijn financiële situatie gaat verslechteren. Bijna de helft van de huishoudens heeft minder dan tweeduizend euro op de bank staan, één op de drie kampt met betalingsachterstanden. Het consumentenvertrouwen is historisch laag. De huizenmarkt zit potdicht. Jongeren onder de vijfentwintig kunnen een vaste baan wel vergeten. Ze rennen van de ene naar de andere stageplaats of zien zich gedwongen een vrijwilligerscontract af te sluiten dat zelfs geen recht geeft op een stagevergoeding. Ze hopen dat opdrachtgevers onder de indruk komen van hun curriculum vitae. Totdat ze ontdekken dat de werkgevers zeggen: ik zie dat u alleen maar onbetaalde klusjes hebt gedaan, dat is niet voldoende om u aan te nemen. Dan gaan ze definitief de WW of de bijstand in.
55-plussers hebben het niet makkelijker dan de bloem der natie. Volgens het Centraal Planbureau en de Stichting Economisch Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam zetten alle overheidssubsidies om 55-plussers aan het werk te krijgen nauwelijks zoden aan de dijk. Ze zijn te duur en te weinig flexibel, vinden de werkgevers. Dus krijgen ze bij sollicitatiegesprekken te horen: u past niet in ons team, u bent te veel door de wol geverfd, u bent overgekwalificeerd. Alleen tijdelijke banen zonder uitzicht op een vast contract zitten er nog in voor de senioren. Dus gaan ze maar vrijwilligerswerk doen bij de fanfare of de plaatselijke voetbalclub, of ze gaan netwerken met elkaar. Senioren en jongeren wedijveren om de twijfelachtige eer wie zich de ‘verloren generatie’ mag noemen. Ondertussen houden de hardwerkende dertigers en veertigers de hand op de knip.
De crisis stelt het kabinet-Rutte voor een groot probleem: welke toon moet worden aangeslagen? Ambtenaren van Economische Zaken en Sociale Zaken breken zich daar het hoofd over. Als de ministers vertrouwen en optimisme uitstralen, zullen de burgers de gigantische bezuinigingen die op komst zijn dan wel slikken? Zullen ze niet zeggen: we trekken de broekriem niet aan want het valt wel mee? Maar als de bewindslieden de stormbal wél hijsen, praten ze de consumenten dan niet de put in? Tot nu toe hebben VVD en PvdA de goede toon nog niet te pakken. De bewindslieden spreken elkaar tegen. Henk Kamp probeerde in een interview met Het Parool de moed erin te houden. Hij zag licht aan het eind van de tunnel. Er was alle reden om optimistisch te zijn. Lodewijk Asscher liet zich juist als Somberman kennen. Als de groei bleef tegenvallen, moest de PvdA meewerken aan nog meer bezuinigingen dan de zestien miljard uit het regeerakkoord. Alles moest wijken voor het heilige doel: een financieringstekort van drie procent. Begrijpelijk dat het wonderkind van de Stopera de verwachtingen die van hem bestaan wil temperen, maar is dat een reden om de liberalen in somberheid in te halen?
Begin jaren tachtig slaagde het kabinet-Lubbers erin Nederland uit de crisis te halen. Met harde boodschappen. Het geheim: die klonken als uit één mond. Als de ene bewindsman lichtpuntjes ziet en de ander zich aan doemdenken overgeeft, lukt dat niet. Ik wens Rutte II een gezamenlijke visie toe en u allen een niet al te deprimerend nieuwjaar.
max.van.weezel@vn.nl