Helder denken over de toekomst is onmogelijk zonder kennis van het verleden. Maar het verleden zit denken over de toekomst ook in de weg. Mijn oog viel deze week op de ontwikkeling van de organisatiegraad van vakbonden, en die illustreert het algemenere punt.

De organisatiegraad is het percentage werknemers dat lid is van een vakbond. Tussen 1950 en 1980 beliep die zo’n 35 procent. Sindsdien zit de klad erin, waarbij tussen 1994 en 2008, de periode waarover het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorige week berichtte, de organisatiegraad verder naar beneden roetsjte, van 28 naar iets meer dan 21 procent.

Soortgelijke treurige grafiekjes kunnen worden gemaakt van het percentage huishoudens waar dagelijks een krant wordt gelezen, of onze goeie ouwe Vrij Nederland. Of over het percentage kostwinnershuishoudens.

De achterliggende cijfers over krantenleesgedrag en kostwinnersgezinnen laten hetzelfde patroon zien als dat achter de organisatiegraad: het gaat om een...