Memoires / De jonge jaren van Victor Klemperer

Als Victor Klemperer (1881-1960) als Duits soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog aan het front in Noord-Frankrijk zit, pijnigt hem een gevoel van totale leegte, van de nietigheid van alles wat er om hem heen gebeurt. Er is geen groter lijden dan de innerlijke troosteloosheid, noteert hij. Tegen de inhoudsloosheid van de eindeloze dagen helpen lezen en schrijven, maar steeds minder. Werk is er nauwelijks, alleen ‘altijd weer die vliegtuigcamouflage verbeteren. Dus cichoreistruiken en dorre takken aanslepen en over wegen en onderkomens verspreiden, en dat zo langzaam mogelijk.’ De uren verstrijken zo langzaam dat ze roerloos stil lijken te staan. Als Klemperer een rokend vuur moet maken om de aandacht van de Engelsen te trekken, wordt hij door friendly fire van zijn sokken geblazen. De Engelsen besteden geen enkele aandacht aan zijn vlammende signaal. Hoe, vraagt hij zich af, moet je het niets uitbeelden?

Victor Klemperer is de...