Proust en de opgeblazen ijdeltuit

Het gebeurt niet elke dag dat een schrijverschap ontluikt door middel van kritiek op een criticus. Ongeveer een eeuw geleden voelde Marcel Proust zich zozeer door de opvattingen van de criticus Sainte-Beuve aangesproken, dat hij vond dat die niet onweersproken mochten blijven; in zijn pogingen de opvattingen van deze recensent, de machtigste en meest invloedrijke van de Franse negentiende eeuw, te weerleggen, scherpte hij meteen zijn eigen inzichten over literatuur en het schrijven.

Toen Marcel Proust in 1871 werd geboren, was Charles Augustin Sainte-Beuve al twee jaar dood. De criticus meende dat men een literair werk het beste kon beoordelen aan de hand van het milieu en de levensloop van een schrijver, een aanpak die destijds wel als ‘wetenschappelijk’ werd beschouwd. Niettemin liet Sainte-Beuve, die eerder zonder veel succes als dichter en romanauteur getracht had naam te maken, zich in zijn kritieken nogal eens gemakkelijk leiden door jaloezie...