‘Ik zeg wel eens: verdorie, waarom kunnen we niet gewoon eens recht op en neer! Want er gaat een hoop tijd en energie in zitten’

Een klein berichtje in de Volkskrant van 6 april 1989. Politie en brandweer van Den Haag hadden een uur nodig gehad om een achtentwintigja­rige bezoeker van een prostituée van zijn boeien te bevrijden. Maaike Helder haakte er in dezelfde krant een op in: Wie het las, lachte. En wie uitgelachen was, dacht: waar zou dat sleuteltje zijn gebleven?
Er viel nog meer te denken. Zoals: hoe kwam die man er­ toe zich vast te laten klinken in een kamertje aan de Poeldijksestraat, zo ongeveer het treurigste wat de resi­dentie aan betaalde liefde te bieden heeft? En: zou het gênante tafereel voor deze masochist wellicht juist de ultieme vernedering en dus verrukking denkbaar geweest zijn? ’s Ochtends om vijf uur bevrijd te moeten worden door agenten — in uniform!
Volgens de te hulp gesnelde agenten maakte de man een gelaten, kalme indruk. ‘Tja, dat kan gebeuren.’

Laat het begrip SM vallen in een doorgaans tolerante, progressieve en geëmancipeerde omgeving en een golf van walging zal door het gezelschap gaan. Sadomaso­chisme zou namelijk alles te maken hebben met de niet-gevonden kinderpornofilms made in Oude-Pekela, de Zaanse paskamermoord, de Brandpunt-hoofden, en met vrouwenmishandeling meer in het algemeen. Ondertussen. In andere dan progressieve milieus — of misschien ook daar — lijkt het verschijnsel een bloeipe­riode door te maken. Men hoeft maar een avondje clips te bekijken op MTV of Super Channel om, al dan niet met verbazing, waar te nemen dat het merendeel van die minispeelfilmpjes geïnspireerd is op SM-fantasieën. Zo’n avond wemelt van de strenge meesteressen en de mach­teloos geboeide mannen.
In de nieuwste haute-couturecollecties van Jean-Paul Gaultier zijn de vrouwenlijfjes ingesnoerd en de borsten geprangd als brachten de modellen hun tijd door in het slavinnenkasteel uit Histoire d’O. En dure boetieks, ge­specialiseerd in zwartleren kleding en polsbanden, in bh’s met wonderlijke openingen, in zware riemen met stalen noppen en in échte politieboeien, lopen goed tot uitstekend.
De pure SM-film Nine and a half Weeks van Adrian Lyne draait inmiddels meer dan twee jaar in een van de groot­ste bioscopen van Amsterdam. De film hoort tot de meest verhuurde van de videotheken. En in Loos!, de nieuwe speelfilm van Theo van Gogh, worden de kijkers binnen­geleid in een bizarre nachtclub met vastgebonden masochistes en in luiers geklede dames.
Sinds kort wijden zelfs levenswijzers als Viva (Seks als spannend spel: wie zet niet soms de tanden in z’n gelief­de?) en Opzij (Feminisme en SM leken even onverenig­baar als katten en slaan — dat dééd je niet) welwillende kolommen aan Pijn en Genot.
Is SM een trend?
Is het modern?
En: wat is het eigenlijk?

De najaarsstorm striemt de weinige mensen op straat het portiek aan de donkere Rotterdamse Nieuwe Binnenweg in. Schuchter drukt een twintiger op de bel van de RVSH, de Rotterdamse Vereniging voor Sexuele Hervor­ming, eens in de veertien dagen ontmoetingsruimte van de VSSM, Vereniging Studiegroep Sado-Masochisme. Hij kijkt even om als wil hij zich ervan vergewissen dat nie­mand hem ziet. Boven aan de trap, op de eerste verdie­ping, gonzen stemmen en geurt koffie.
Ria, gekleed in een wijdvallende zwarte jurk, en Freek, in zwartleren broek en zwart hemd, ontvangen de gasten op hun halfjaarlijkse voorlichtingsavond.
Echt sfeervol kan de caféachtige ruimte niet genoemd worden. De indirecte verlichting, de tafeltjes met ge­ruite kleedjes en de vaasjes met plastic viooltjes roepen eerder associaties op met een kantine dan met een sado­ masochistisch speelhonk.
Op twee aaneengeschoven tafeltjes liggen de attributen klaar. Zwepen in verschillende soorten en maten, een le­ren plak met ijzeren stekeltjes, een knevelbal, hand- en voetboeien, nog wat ingewikkeld ogende hulpmiddelen en — natuurlijk — een plumeau.
Rond het barretje hebben zich verzameld: een oudere heer in driedelig grijs, een lesbisch duo in zwart spijker­pak respectievelijk met sierkettingen rond de heupen, verschillende heteroparen in lak of anderszins zwart en een jongen met een rode zakdoek in zijn achterzak. ‘Een actief neuker of fistfucker,’ vertrouwt een nieuwe bezoe­ker me ter kennismaking toe. Een man met een grote sleutelbos aan de broekriem komt binnen. ‘Veel erva­ring,’ zegt mijn gids, ‘althans, dat wil hij laten weten.’ Zelf draagt hij geen herkenningstekens. Een streepjesoverhemd en een verschoten spijkerbroek. Zijn glim­mend zwartgepoetste halve laarzen wellicht?

Even over halfnegen. Tengere Freek en mollige Ria steken van wal. Natuurlijk, beginnen ze ter zake, ben je gestoord als je SM bent, maar wel prettig gestoord. Als je het goed doet kun je er heel oud mee worden. Volgt een technisch aandoende sketch twee personen op de thema’s ‘Stop!’ en ‘Genade!’, het ef­fect van plumeau en keukenborsteltje, het gevaar van al­cohol voor en tijdens een SM-spel, afgerond met een ontmoedigende beschouwing over het vinden van de juiste partner. Drie jongens luisteren met rode konen. Een echtpaar zit op het puntje van de stoel. De overige aanwezigen smoezen. Veel te technisch, zoals Freek en Ria erover praten. Het zou meer over gevoelens moeten gaan.
Zijn er vragen? Het blijft even stil.
Een man achterin wil het hebben over zijn probleem als dominant. De onderdanige partner vraagt om meer en meer, hoe bepaal je de grens? Wanneer moet ik stoppen? Wanneer ga ik te ver? Het is, zo blijkt al gauw, een punt waarover deze man iedere keer weer van gedachten wil wisselen. Na wat gerumoer wordt besloten dat zijn kwestie te particulier is om plenair te bespreken en dat hij dat donders goed weet.
De schuchtere twintiger schraapt zijn keel. ‘Ja, ik be­grijp dat het moeilijk is, maar hoe leg ik contacten?’ ‘Inderdaad,’ zegt Freek, ‘dat is het moeilijkste wat er is. Het vinden van een gewone relatie is al donders lastig, maar een SM-partner, dat is iets als een speld in een hooiberg. Zelf heb ik er meer dan tien jaar over gedaan voor ik Ria vond. Je kunt adverteren in de Kerfstok, het blad van de VSSM. Of in de grote dagbladen. Je kunt je inschrijven bij SM-relatiebureau Relasearch, toevallig van Ria en mij. En er is natuurlijk het commerciële cir­cuit. De Doma-club, of Shiva. Ga er in ieder geval niet van uit dat je een partner vindt via de VSSM.’
De jongen knikt begrijpend.
De twee andere jongens melden zich als homoseksueel. Is daar nog iets speciaals over te zeggen? Freek kijkt om zich heen. Lex, coördinator van de homogroep, veert overeind. Hij zal hun daar straks, tijdens het informele gedeelte, alles over vertellen.
Tegen elf uur — morgen is het weer vroeg dag — is ieder­een vertrokken.

Waarom pijnig en verneder ik de vrouw van wie ik houd? Ik kan het niet bevatten. Soms denk ik: ik ben gek.

Ria (30) kent de tekst van de advertentie, drie jaar gele­den in de Volkskrant, uit haar hoofd: Dominante jonge­man, 32 jaar, zoekt kennismaking met meisje of jonge vrouw met masochistische dromen en fantasieën. Uiterlijk niet be­langrijk, karakter wel. Geen avontuurtjes (meer). Inmid­dels is ze bijna twee jaar met Freek, de opsteller van de tekst, getrouwd en bewoont het paar met twee hondjes een bovenhuis in de wijk Charlois. Ria werkt als telefo­niste op een verzekeringskantoor, Freek verzorgt droomreizen op een reisbureau. In hun vrije tijd coördi­neren zij de Regio Rotterdam van de VSSM, na Amster­dam de grootste afdeling van het land. Honderdvijfenzeventig adressen telt het bestand, maar de harde kern van trouwe leden/soosbezoekers bestaat uit niet meer dan vijfentwintig mensen.
Wat is SM voor jullie?
Freek: ‘Bij mij kwam het gevoel rond mijn veertiende. Ik fantaseerde over spannende vrouwen in leer en strak­ke korsetten. Ik ging naar de sekswinkel om boekjes te kopen, die over SM wonden me vreselijk op. Ik verzette me, ik wilde niet gek zijn, ik wilde net als iedereen zijn. Hele verzamelingen boekjes en dingen, alles is hartstik­ke duur op dat gebied, heb ik weggegooid. Binnen drie maanden was ik weer aan het verzamelen. Ik ben ver­houdingen begonnen, binnen een mum van tijd klom ik in het behang. Als er geen SM inzit kan ik het niet. Op mijn tweeëntwintigste heb ik voor mezelf de keuze ge­maakt: óf alleen, óf een relatie met SM. Daarna ben ik tien jaar lang op zoek geweest tot ik vond wat ik zocht. Persoonlijk kan ik nog geen vlieg doodslaan en ik ben ontzettend zorgzaam. Ik ben dominant, geen sadist. Een dominant is eropuit om zijn partner te laten genieten, tot in het uiterste. Iets heel anders dan sadisme, het duurt lang voordat je achter het verschil komt.’
Ria: ‘Ik vind het heerlijk om verwend te worden. Uren bij de kapper zitten of me door de schoonheidsspecialiste laten vertroetelen. Ik heb altijd aan anderen moeten ge­ven, er nooit iets voor teruggekregen.
Mensen deden altijd grof tegen me, vanwege mijn dikte. Dik is dom. Ik heb er jaren voor geknokt om te worden wat ik nu ben. Psychotherapie, suïcidale neigingen, psy­chiatrische inrichting, ik heb het allemaal gehad. Ik zie SM als mijn therapie.’
Freek: ‘Omdat ik dat allemaal wist, Ria heeft me direct in het begin alles verteld, was ik voorbereid op gigantische uitbarstingen en huilbuien. Sterker nog: ik ging ze af en toe halen. Dan zag ik zo’n huilbui vastzitten en dan ging ik hem halen in het SM-spel.’
Ria: ‘Het zijn hoofdzakelijk dingen uit het verleden die naar boven komen. Verkrachtingen, de zelfmoord van mijn ex-vriend. Ervaringen waar ik moeilijk mee om kan gaan. Ik weet dat Freek daar ook pijn van heeft. Toen we elkaar nog niet zo lang kenden, woonden we ergens an­ders, daar deden we onze SM in de huiskamer. Iedere keer moest alles opgebouwd worden. Eens, midden in de nacht, het was halftwee, zei ik tegen Freek: “Zet het kruis maar tegen de muur, want ik kan niet meer.” Freek liet me heel rustig zelf mijn polsboeien omdoen, liet me naar het kruis lopen. Ik stond goed en wel vast toen hij vroeg of hij kon. Ik knikte en hij hoefde maar twee, drie slagen met de zweep te geven en ik kréég me daar een agressieaanval. Het Andreaskruis kwam los van de muur en trok krom. Razen en huilen tot ik mijn hoofd naar achteren gooide en zei: “Ik houd van je”, en toen was hij bij me.’
Freek: ‘Ik laat haar helemaal uitrazen. Haar troep moet eruit. Ben dicht bij haar, maar raak haar niet aan. Dat is de moeilijke vorm van SM, het psychospel. Natuurlijk hebben we ook de leuke, geile, erotische en melige vor­men van SM, die we door elkaar gooien. Maar in het psychospel moet ik me heel erg in Ria verdiepen als mens met haar verleden. Op het hoogtepunt sta ik met haar zieltje als een heel dunne kristallen bol in mijn handen en als ik zó doe is het voorgoed stuk.’ Hij blaast naar een denkbeeldige zeepbel.
Ria: ‘Dan ben je me ook kwijt.’
Freek: ‘Het enige wat ik doe, is een kusje op dat zieltje geven en het teruggeven. Zó teer is het op een gegeven moment.’
Ik zeg dat ik me, tot nog toe, SM meer als een erotische dan als een psychotherapeutische kwestie had voorge­steld.
Freek: ‘Ik heb tijdens het spel een erectie van, pak hem beet, drie millimeter. Ik kom wel klaar, maar geestelijk, in mijn hoofd. Niet beneden. Er gaat een vreemde rilling over mijn rug. Veel bevredigender dan gewoon klaarko­men.’

De echtelieden brengen me naar hun speelkamer, naast de slaapkamer. Verankerd in de muur staat daar het Andreaskruis. Aan de wanden hangen tal van stalen boeien, leren banden en tuigjes. Kettingen in verschillende diktes, zwepen, plumeaus. Leren broeken, vestjes, zwart-doorzichtige ge­waden, maskers. Een glanzend witte mantel. Aan de deur hangt een schoenenzak met superpumps en laarzen. In de hoek staat de sling, een op een stalen frame bevestigde hangmat van zwaar leer met vele bevestigingsmogelijkheden.
Ria: ‘Hoe ik eraan kom? Ik weet het niet. Waarom wil ik kruipen voor mijn meester?’
Freek: ‘Waarom pijnig en verneder ik de vrouw van wie ik houd? Ik kan het niet bevatten. Soms denk ik: ik ben gek.’
Gek of anderszins onverklaarbaar? De verzamelde docu­mentatie geeft ook geen antwoord.
Kerfstok, Slave Girl, Sado, Massad, Bad Attitude, On Our Backs, Certainty, SoftMistress, DOMA SM Kontakt, Centurion, Netelige Lusten, enzovoort enzovoort.
De periodiekjes zijn rijk geïllustreerd, dat wel.
Een naakt meisje ligt op de grond — enkels en dijbenen gebonden, haar handen zijn achter haar rug vastge­snoerd. In haar mond een roze knevelbal.
Een man, van kruin tot teen in leer geregen, hangt, de handen geboeid, met kettingen aan een boom. Ademha­len doet hij door een uitgespaarde ruimte in het masker. Een vrouw met aan elke borst twaalf wasknijpers buigt voor de fotograaf.
Een naakte gemaskerde man kust de dijhoge laklaarzen van zijn meesteres.
Op alle foto’s zijn de meesters en meesteressen gekleed. Aan hen is ook niet zoveel te zien. De een is in lak, de an­der in leer of rubber. Maar de masochisten staan centraal in de bladen. Ze hangen in vernuftige takelinstallaties, zijn gebonden en geknoopt door minstens ervaren zeezeilers of Scouting-veteranen en dragen bizarre uitmonsteringen met kettingen of stekels van ijzer.
En in de kennismakingsadvertenties smachten onderda­nige mannen naar een partner voor het leven. Commer­ciële meesteressen met kennelijk tot de verbeelding sprekende namen als Nadja, Danielle, Contessa en Anouschka adverteren paginagroot.
Waar is de dominante vrouw?

‘Na een zware dag voel ik een grote behoefte om vernederd te worden. SM is mijn eigen beschermde wereldje

Ineke (27) is een rasdominante, althans voor wat be­treft de SM in haar relatie met Peter (32).
In het dagelijks leven is ze eerder wat verlegen.
Tien jaar geleden ontmoetten ze elkaar en Ineke wist meteen: hém wil ik, die blonde teddybeer. De liefde leek niet wederzijds, plagend en pestend werden ze toch een stelletje.
Na een halfjaar bonden ze elkaar al om beurten vast. Ine­ke voelde zich het prettigst in de actieve rol. Peter vond zichzelf tamelijk raar. Van SM hadden ze nog nooit ge­hoord. Op zoek naar mensen zoals zij kwamen ze terecht bij de VSSM, ze werden trouwe bezoekers en ze maak­ten er gelijkgestemde vrienden.
Ineke: ‘In het dagelijks leven is Peter juist behoorlijk do­minant. Het rare is dat ik in mijn seksuele leven een soort macht kan uitoefenen, waar ik in het dagelijks le­ven niet aan toekom. Vaak begint het met bonje en ver­volgens loopt het uit op SM. Ik heb dan het gevoel dat ik hem gelijk heb moeten geven en dat kan ik niet uitstaan. Dus dan moet ik hem ergens anders op terugpakken. De ene keer is het slaan, de andere keer is het gewoon vernederen. Zet ik hem gewoon een tijdje in de hoek van de kamer. Ik bepaal wat er gebeurt. Peter doet wat ik zeg en dat geeft me een kick.’
Peter: ‘Op het moment zelf onderga ik het als heel ge­meen. Maar het is zo: ik kan al mijn emoties laten gaan en dat kan ik in het dagelijks leven niet. Achteraf, als ik het doorstaan heb, voel ik me fantastisch. Ik vertrouw Ineke totaal, maar ze kan aardig ver gaan. Meestal zit ze precies op mijn grens. Het gaat niet alleen om lichamelij­ke pijn, ook om geestelijke.’
Ineke: ‘Ik kom makkelijk over je pijngrens heen. Je mentaal écht raken is veel moeilijker.’
‘Ze is echt gemeen hoor,’ zegt Peter. ‘Ze kickt erop als ik huil.’
‘Zeker,’ zegt Ineke, ‘dat vind ik heerlijk. Maar het ge­beurt niet zo vaak.’
Beiden hebben ze een druk leven. Peter is eigenaar van een computersoftware-bedrijf, Ineke drijft samen met een vriendin een kledingboetiek. Zeker eens per week ‘komt er SM’. Niet als seksuele variant — met SM op spelletjesniveau willen ze niets te maken hebben — het is puur een behoefte om verder te kunnen.
Peter: ‘In mijn bedrijf vind ik het heerlijk om dingen te regelen, te zorgen dat alles lekker loopt. Maar van alles wat administratief is baal ik als een stier, en gesprekken met grote-jongens-opdrachtgevers vind ik het moeilijkst. Na een zware dag heb ik grote behoefte om door Ineke geestelijk of lichamelijk vernederd te worden. Iets wat ik op mijn werk, in de omgang met anderen, niet zou toestaan. Nooit. Door niemand. Die SM is mijn eigen beschermde wereldje.
Als Ineke mij slaat, vastbindt of in de kooi zet, voel ik al die dagelijkse zorgen uit me vloeien, ik kom in een soort roes. Ik heb nog nooit verdovende middelen gebruikt, maar misschien is het daarmee te vergelijken. Het is heel ontspannend. Ik móét wel. Ik sta er en heb niets zelf in de hand.
We spreken niet van tevoren af wanneer we SM gaan doen, maar er zijn van die avonden waarbij je het van te­ voren voelt aankomen. Als we allebei vrij zijn bijvoor­beeld. Zitten we in een lekkere periode met elkaar, duurt het de hele avond, dan gaan we al in aangepaste kleding aan tafel. Of via bonje dus.’
Ineke: ‘Het is iedere keer anders. Vorige week kwam ik met een rotbui thuis, had geen zin om te koken. Zei ik: “Peter, ik neem je mee uit eten.” De zaak die ik in mijn hoofd had is te dichtbij om de auto te pakken. Peter wil­de wel op de fiets. Maar hij fietst nooit en echt goed fiet­sen kan hij volgens mij ook niet. Ik vond het wel een aar­dig voorstel en zei: “We gaan op mijn fiets, en jij gaat achterop bij mij, want bij jou achterop vind ik levensge­vaarlijk.” Dat wilde hij niet, maar uiteindelijk had ik hem zo ver. Hij met één been aan elke kant bevend op die bagagedrager, hij durfde niet eens te springen, zó eng vond hij het. Het hele eind heeft hij me krampachtig vastgehouden. Bijna nooit heeft hij me zó lang bang vast­ gehouden als toen. Daarna voelde ik me helemaal opge­krikt, ik had me heerlijk machtig gevoeld. Dat vind ik ook SM, maar dan niet in de sfeer van de kamer of de slaapkamer.’

We komen te spreken over techniek. Hoe leer je bijvoorbeeld iemand vastbinden?
Het aardige van hun leerschool, denkt Pe­ter, is dat ze als onderzoekende kinderen begonnen zijn. ‘Dat vastbinden duurde uren en dan zat het nog niet goed. Werd Ineke ongeduldig en stond ze te vloeken.’ ‘Ja,’ zegt Ineke, ‘ik werd woedend omdat hij dan zei hoe ik het moest doen. Ik kon hem wel killen.’
Peter: ‘Ik ben tamelijk technisch ingesteld, dus ik had meer inzicht. Maar ze is er steeds beter in geworden. Óf ik heb me beter leren overgeven.’
Ineke: ‘Met takels ophangen en kettingen hijsen ben ik toch afhankelijk van hem. Dat is het erge van een vrou­welijke dominant, ik heb die kracht niet. Peter weet als ik zeg: hang jij de takel op, dat ik daarmee iets van plan ben en dat vind ik vervelend. Dat haalt spanning weg.’ Peter: ‘Dat geldt voor mij net zo. Dat ik een haak moet staan indraaien voor mijn eigen masochisme.’
Zij zelf, zegt Ineke, vindt zoveel bevrediging in de SM, dat een orgasme haar gestolen kan worden. Peter trou­wens ook. Het gaat vooral om het geestelijke.
Ineke: ‘Als wij gewoon seks doen krijgen we toch een neiging tot SM. Een gewone vrijpartij kennen wij eigen­lijk niet. Ik zeg wel eens: verdorie, waarom kunnen we niet eens gewoon recht op en neer! Want er gaat een hoop tijd en energie in zitten.’
Peter: ‘Ik probeer het wel eens, maar dan komt het slecht en kronkelig over.’
Echt dicht bij elkaar komen lukt alleen in SM.
Ineke: ‘Ik bind hem niet altijd vast. Als hij los staat en ik sla hem en hij blijft staan, dat is een fantastisch gevoel. Laatst ging ik te ver, hij wilde weglopen, hij kon niet meer. Kom hier! zei ik en hij kwam. Dat is mijn grootste geluk.’
Peter vindt het op eigen kracht blijven staan zelf ook een hele prestatie.
‘Die blik van haar. Ze heeft er verschillende, ze doen mij haar macht voelen.’
Ineke: ‘Ik kick er heel erg op hoe hij eruitziet. Hoe hij kijkt en reageert. Hij krijgt heel fletse ogen, een ver­dwaasde blik. Dat geeft mij het gevoel van: zo, ik heb het bereikt. Dan kan ik alles met hem doen. Dat heeft niks met een spel te maken, dat is pure werkelijkheid. Normale mensen vinden het vast zielig wat ik met Peter doe. Zo denk ik niet. Ik heb ook geen medelijden met hem. Als we SM hebben gedaan kan hij er best wel eens uitzien. Denk ik nooit: god, wat erg, dat heb ik gedaan.’ Ze is even stil. Dan zegt ze: ‘Peter zei laatst: “In het da­ gelijks leven waardeer ik je, in de SM plaats ik je op een voetstuk.” Daar werd ik verdrietig van. In het dagelijks leven gaan we ieder zó onze eigen gang. Heel diep in ons hart houden we van elkaar. Ik vind het raar dat we alleen in SM in staat zijn om dat tegen elkaar te zeggen.’
Dominante vrouwen als Ineke zijn er maar weinig.
De seksuoloog-psycholoog Dick Visser die begin jaren tachtig een onderzoek naar SM-beleving in Nederland verrichtte, stelde vast dat zowel bij de man als de vrouw de meerderheid masochistisch is ingesteld. In ieder geval gold dat voor de door hem geënquêteerde personen, 396 mannen en 52 vrouwen.
Visser verklaarde de voorliefde voor de onderdanige rol aldus: ‘De positie van de onderdanige is comfortabeler dan die van de dominant(e). De dominant(e) is immers degene die van alles moet doen, terwijl de onderdanige van alles kan ondergaan. Laatstgenoemde mag passief zijn, hoeft geen initiatief te nemen, geen verantwoorde­lijkheid te dragen; er wordt hem of haar wel verteld wat er gedaan moet worden. Daarmee komt ook het eventu­ele falen in de handen van de dominant(e) te liggen. De dominant(e) moet het SM-spel gaande houden, opletten
of de touwen niet knellen, zorg dragen voor de veilig­heid, spanning en ontspanning oproepen, enz. De slaag of vernedering dwingt de onderdanige tot aandacht voor het eigen lichaam. De afwisseling tussen onlust en lust kan hevige emoties opwekken, emoties die de onderda­nige vooral voelt, de dominante ziet,’ schrijft hij in Met genoegen minder nemen.
Visser benaderde zijn doelgroep via SM-bladen en ver­enigingen. Vandaar waarschijnlijk zijn geringe vangst voor wat betreft het vrouwelijk aspect. Vrouwen hebben kennelijk minder behoefte lid van een SM-vereniging te worden en zijn niet de frequentste afnemers van pornolectuur.
Het zijn ook vrijwel uitsluitend mannen die contactadvertenties plaatsen. Scoort bij SM-relatiebureau Relasearch (Ria en Freek) vooral de oudere masochistische man hoog, in de kennismakingsrijtjes van de Volkskrant zijn masochisten (m) en dominanten (m) bijna eerlijk verdeeld. De meedogenloze meesteres of de volmaakt nederige slavin meldt zich zelden of nooit.
Waarom eigenlijk niet?

Lenie (41) plaatste jaren geleden een advertentie in Sekstant, ze ontving daarop honderd reacties.
Kort geleden, na het mislopen van de daaruit opgebloeide relatie, zocht ze contact met een dominante man via de Volkskrant, tweehonderd enthousiaste brieven. Om radeloos van te worden, zegt ze. Hoe splits je ze? Als masochiste bevindt ze zich in een kwetsbare positie, dus ze bekijkt de reacties op veiligheid. Is hij lid van een ver­eniging? Maakt hij een serieuze indruk? Binnenkort heeft ze haar eerste afspraak. Ze zal hem thuis ontvan­gen, op eigen terrein heeft ze alles in de hand.
Lenie noemt zich achtstejaars SM-student. Sinds ze bij zichzelf die gevoelens ontdekte, denkt ze erover na. In 1980 — ze was net gescheiden — begon ze een verhou­ding met een man die in bed volledig op haar geconcen­treerd was. ‘Het was niet oppervlakkig, niet éven vrijen, het was werken op effect.’ Lenie trekt bedachtzaam aan haar sigaret. ‘Er gebeurde iets in mijn binnenste. Hij zorgde ervoor dat ik helemaal wegraakte, gewoon met simpel vrijen, dat ik door het dolle heen raakte. Dat ken­de ik niet. Ik was gewend dat je allebei aan je genoegens kwam. Maar niet dat de een zo totaal met de ander bezig is, zonder aan zichzelf te denken. Het was bij hem veel meer een geestelijke bevrediging uit een gevoel van macht over mij. Het had niets met vastbinden of zo te maken. Hij herkende in mij een masochistische vrouw.’ Lenie, geëmancipeerd, zelfstandig en feministisch, kon het niet accepteren. Zij masochistisch? Ónmogelijk. Met veel pijn en moeite verbrak ze de relatie. Maar in haar hoofd woelden de verlangens en fantasieën. Misschien ben ik wel gek aan het worden, vreesde ze. Ten einde raad maakte ze een afspraak met de seksueel raadsman van de NVSH. De raadsman wist niets van SM en van adressen waar Lenie verder geholpen kon worden. Wil­de hij wel naar informeren. Kon ze over drie weken te­rugkomen?
‘Ik moest iets met die gevoelens, maar hoe kwam ik in contact met net zo’n gestoorde als ik? Op van de zenu­wen heb ik toen die advertentie in Sekstant geplaatst.’
Steven was al vijftien jaar actief SM’er. Prima, dacht Lenie, iemand met ervaring. Helaas: SM eindigde niet op de rand van het bed: ook daar buiten speelden macht en onmacht een belangrijke rol. ‘Hij rookte niet en ik rook als een ketter. Hij gebruikte SM om mij van het roken af te krijgen. Vreselijk. Het gevaarlijke van een SM-relatie is dat je aan de identiteit van de ander gaat knagen. Als dat lukt ben je niet alleen seksueel maar ook moreel masochist. En dat is je ondergang.’
Na zes jaar gingen ze uit elkaar.
Wat is het voor haar, SM?
Lenie: ‘Ik word soms gek van mijn eigen denken, dat maalt altijd maar door. In SM kan ik me laten gaan, hele­maal leeg worden. Als de dominant me echt goed slaat, in cadans, word ik high. Als ik daarna opsta val ik bijna om, zo zweverig ben ik. Het is een heel bevredigend ge­voel. Eindelijk ben ik een keertje echt leeg. Een ander zuipt misschien om zijn denken stop te zetten. Een an­der sport. Ik kom zo tot rust. Vervolgens kan ik er weer beter tegenaan.
Ik weet niet waarom ik pijn lekker vind. Als ik met ie­mand vrij en het is alleen maar lievigheid word ik ner­veus en loop ik weg. Ik kan er gewoon niet tegen. Ik deed het wel, maar ik verveelde me.
Misschien vind ik diep in mijn hart dat ik niet verdien dat iemand lief voor me is. Mijn spieren en zenuwen gaan krom staan. Als ik een tijd geen SM heb gehad raak ik verkrampt. Ik word ongenietbaar voor mijn omge­ving, prikkelbaar en kattig. Dat heeft niks met te weinig seks te maken, want in SM gaat het er niet om hoe vaak ik klaarkom of hoe hard ik lig te gillen. Zonder seks zou ik kunnen, zonder SM niet.
Ik heb de innerlijke behoefte om een vent op een voet­stuk te zetten, maar alleen binnen het kader van SM. En hij moet datgene doen waardoor ik hem op een voetstuk plaatsen kan.
Mijn masochisme moet wel verdiend worden. Je geven vind ik een klere-uitdrukking. Ze moeten me overwin­nen. Tegelijkertijd moet ik honderd procent leefvrijheid hebben, anders hoeft het niet. Ik denk dat die SM van mij wel met mannenhaat te ma­ken heeft. In het dagelijks leven kijk ik nogal op ze neer, ik vind ze vaak zo kinderachtig. Vriendschappen met vrouwen zijn me tien keer zo lief als met mannen. Maar ze hebben een pik en daar gaat het om.’

Vanzelfsprekend heeft ook Lenie gezocht naar de bron van haar verlangens. Evenals Freek en Ria, Peter en Ineke en al die anderen die ik nog zal ontmoeten.
Lenie ziet verband met haar opvoeding. Haar moeder peperde haar de ene dag in dat ze moest leren en later nooit financieel afhankelijk moest worden. De andere dag werd haar toegevoegd dat als ze zo vervelend deed later nooit een man zou kunnen krijgen.
Freek weet het niet. Omdat zijn ene been korter is dan het andere misschien.
Ria denkt aan een minderwaardigheidscomplex. Dik en dom.
Peter had een verstikkend liefdevolle moeder.
Ineke weet het niet. Ze weet wel dat ze al van kleins af probeerde haar grote broers onder de duim te krijgen. De een heeft te veel aandacht gehad, de ander juist te weinig. De een was vrolijk, de ander somber. Het ene gezin was streng gereformeerd, het andere gezin weer katholiek en nog een ander heeft een humanistische op­voeding genoten.
De verklaringen klinken zo algemeen dat iedereen SM-gevoelens zou moeten hebben.
Dat klopt, zeggen mijn gesprekspartners. Alleen: de meeste mensen uiten ze niet in hun seksualiteit. Allemaal hebben ze wel eens geprobeerd een antwoord te vinden op de vraag: hoe kom ik eraan en waarom doe ik het zo? Freud, Fromm, Miller: in SM-kringen geen on­bekende namen.
‘Wat is de oorsprong van het masochisme, zowel als sek­suele perversie als in karakterologisch opzicht? En wat is de gezamenlijke oorsprong van masochistische en sadis­tische neigingen beide?’ vraagt de Duitse analyticus Erich Fromm in De angst voor vrijheid. Fromm heeft een antwoord: masochisme en sadisme helpen het individu in zijn vlucht uit de ondraaglijke gevoelens van eenzaam­heid en onmacht. Masochisten zijn geheel en al bezeten van een angst voor eenzaamheid en onbeduidendheid. Vaak is dit gevoel niet bewust, maar gecamoufleerd on­der compenserende gevoelens van voortreffelijkheid en volmaaktheid. De beangstigde mens zoekt iemand of iets aan wie of waaraan hij zich zou kunnen binden. Hij kan het niet langer verdragen zijn eigen persoonlijke zelf te zijn, en hij zoekt bezeten naar een verlossing daaruit, om weer veiligheid te voelen door de vernietiging van de­ze zware last: de eigen persoonlijkheid — hij zoekt ver­lossing van de last der vrijheid.
Freud zag meer in een deelaandrift. De aanwezigheid van sadomasochistische neigingen bij volwassenen was te wijten aan een fixatie van iemands seksueel-psychologische ontwikkeling in een vroeg stadium of aan een later optredende regressie.
De Zwitserse analytica Alice Miller, schrijfster van onder andere In den beginne was er de opvoeding en Het begaafde kind verklaart SM-gevoelens uit geestelijke wonden opgelopen in de kinderjaren. Via SM komt volgens haar informatie beschikbaar over de vroegere relatie tussen ouder en kind, dit overigens zonder dat de persoon zich daarvan bewust hoeft te zijn. Zij ziet in SM zich datgene herhalen wat de betrokkene als kind is aangedaan.

Het verbinden van SM met fascisme, dat wijs ik af. Daar hebben mijn fantasietjes niets mee te maken.

‘Wat moet ik ermee,’ zegt David (37), psycholoog, ho­moseksueel én masochist. Tijdens zijn studie leerde hij dat SM een perversie is, het onvermogen om op een ade­quate manier relaties aan te gaan. Dus probeerde hij zijn gevoelens te onderdrukken, maar iedere keer weer sta­ken ze de kop op. Nu is hij in therapie bij iemand die er meer ontspannen tegenover staat. ‘Ik moet mezelf leren kennen en accepteren, dat is wat hij zegt. Het gaat om de lust en hoe je die bij jezelf ontdekt. Wat wil ik? Wil ik ge­domineerd worden? Ja, ik vind het heerlijk me te laten gaan, me over te geven. Het is een wisselwerking tussen strafbehoefte en koestering, die heb ik alletwee nodig. Alleen klappen, nee, daar word ik niet geil van.’
David ontmoette Lex (36), coördinator van de homo­groep Rotterdam, op een Late Noon-party van de VSSM, een paar maanden geleden. Ze werden meteen verliefd op elkaar. Voor beiden is het de eerste keer dat verliefd­heid en SM in een relatie samengaan.
Lex: ‘Tot nu toe, zodra ik verliefd werd op iemand, be­gon ik met vreemdgaan. Die SM heb ik nodig. Ik zocht hem in SM-bars, op onze party’s in Den Haag, of ge­woon in het bos. Wat dat betreft zijn wij flikkers wel be­voordeeld: er zijn vele mogelijkheden om contacten te leggen, om even iemand te pakken.’
Is homo-SM anders dan hetero-SM?
Lex en David denken allebei dat het directer, harder en vooral meer seksueel gericht is.
Lex: ‘Er ging een schok door de vereniging toen de eerste homo op een speelavond — die waren er een paar jaar geleden nog — klaarkwam. Dat was ongepast. Als de hetero’s bij elkaar zijn is er geen genitaal contact. Het zijn net nudisten. Vandaar dat wij die aparte homoactiviteit zijn gestart.’
De kleding in de homo-SM roept — niet alleen bij mij — sterke associaties op met Nazi-Duitsland: leer, uniformen, laarzen, petten. Wat is het aantrekkelijke daarvan?
Lex: ‘Vroeger liep ik met een grote boog om die leerbars heen, ik vond die mannen eng. Door een toeval kwam ik in contact met een jongen die zich helemaal in het leer kleedde. Ineens vond ik het heel spannend. Het rook lekker, het voelde bijzonder aan, als een tweede huid. Sindsdien heb ik ook een leren jack, een prachtige broek en laarzen.
Ik heb wel eens een man met een hond op straat horen zeggen: daar gaan fascisten! Afschuwelijk. Die man maakte natuurlijk een enorme denkfout, maar die wil ik niet gaan lopen stimuleren. Dus ik doe die spullen bui­ten niet meer aan.
David deed vorige week mijn broek en mijn jasje aan, ik ging door de grond, zo prachtig vond ik het. Die teke­ningen van Tom of Finland, blonde mannen met knotsen van pikken in hun broek, vind ik ook schitterend. Waar­om? Zou ik zelf zo willen zijn? vraag ik me af. Ik fanta­seer ook wel eens dat ik de leiding heb over een grote groep mannen en dat ik dan zeg: en nu allemaal rukken! Zeggen die lui: nee, we hebben nu geen zin, we gaan eten.
Het verbinden van SM met fascisme, dat wijs ik af. Daar hebben mijn fantasietjes niets mee te maken.
Aan de andere kant ben ik blij dat ik die oorlog niet heb meegemaakt. Er zaten aspecten in die een zeer homo-erotische uitstraling hadden. Ik ben er zeker van dat een hoop nichten er in den beginne ingetuind zijn.’
In een hoek van de slaapkamer staat de speeltas. Als gastheer en spelleider van de Late Noon-parties verzorgt Lex ook het groepsmateriaal: er komen altijd wel men­sen die niets bij zich hebben en toch iets willen onderne­men. Sinds de komst van aids is hij wat selectiever ge­ worden. Prikkers (pikbandjes met ijzeren puntjes aan de binnenkant) laat hij thuis, evenals de prik-bh. Wél heeft hij voor gemeenschappelijk gebruik bij zich: een plak (dikke leren lap met handvat), twee zwepen, vier hals­banden, twee stel voet- en twee stel handboeien, een vuistenzak en twee blinddoeken. Voor als hij zelf en publique SM wil doen – wat niet altijd het geval is — bevat de tas nog: een masker, tepelklemmen, pikbandjes, een schuurlapje (‘lekker hoor, met een Scotch Bride over ie­mands lichaam!’) en een afwasborsteltje.
‘Gelukkig ben ik mijn hele leven al voorzichtig geweest. Van neuken heb ik nooit zo gehouden. De fistfuckersclub bestaat niet meer, die jongens zijn allemaal dood.
Jonge jongens zijn nogal eens huiverig om naar die par­ty’s te komen: daar word ik gepakt en geneukt en krijg ik aids. Als je weet wat je wilt is er geen enkel probleem, maar voor de jonge zoekenden is het een rottijd. We zijn heel bezorgd om de nieuwelingen. Dat ze het leuk vin­den, niet angstig worden, dat er respect is. Pak me! is een ruige fantasie. Die jongens zeggen meer dan ze aankun­nen en daar moet je rekening mee houden. Wél die fan­tasie oppakken, de spanning vasthouden, maar voorna­melijk verbaal.’
David vertelt over een homo-SM-bijeenkomst in Roer­mond, waar ze onlangs waren. Mannen liepen elkaar prikkers om te binden. In de kelder was een groep Duit­sers aan de gang die maar raak ramden, de flesjes poppers gingen van hand tot hand. ‘Zijn jullie helemaal gek ge­worden!’ hadden ze geroepen. Ze waren honend weg­gelachen.

Toen David en Lex elkaar leerden kennen hebben ze zich allebei laten testen. Seronegatief. En zo willen ze het houden.
Dat geluk heeft Rob (55), de Hogepriester van de homo-SM, niet gehad. Hij leidt me rond in zijn zojuist betrokken woonhuis annex be­drijf aan de Amsterdamse Weteringschans. Op de lichte zolderverdieping ratelen vele naaimachines. De mannen en vrouwen erachter knikken beleefd. Hier worden de zwarte zachtleren Rob-broeken gemaakt, de droom van iedere liefhebber. En de maskers, de tuigjes, de boeien, de kuisheidsgordels, de riemen en de jacks. In de slaapkamer hangen Robs eigen kleren. Vele leren broeken, vestjes en jasjes met en zonder franje, stapels zwarte hemden.
In de keldergang, onder de galerie met homo-erotische kunst, zijn twee kooien uitgespaard. Voor de ene hangt een zware traliedeur met dito sloten, de andere is open. Aan het achterwandje hangen riemen. ‘Ik zet je met je benen wijd tegen het hout, bind je vast en dan kan ik met je doen wat ik wil,’ legt Rob uit.
Achter in de gang is de eigenlijke SM-ruimte volledig in­gericht. Aan de wanden hangen zachte maskers, harde gesloten kappen, maliënkolders, balgewichten (‘er zijn mannen die wel tachtig kilo aan hun ballen willen han­gen’), zwepen, slips van gevlochten metaal enzovoort enzovoort. Van het schandblok is een altaartje gemaakt. Ervoor staat een rijtje zware druipkaarsen in zwarte kan­delaars. Het paard (vergelijkbaar met de bok uit de gym­nastiekzaal), het loodzware leren dwangbuis en de supersling (zwaar lederen hangmat) ontbreken evenmin.
Rob toont me trots zijn favoriete zwepen, in Engeland gekocht. Duizend gulden per stuk. De dikke zwarte is met de hand gevlochten. Ik krijg hem niet omhoog. De iets lichtere bruine heeft aan het uiteinde twee dunne touwtjes. ‘Dat werkt als messen,’ verduidelijkt de mees­ter. ‘Kom, dan neem ik je mee naar de medische afde­ling.’ In de voorkelder staat een gynaecologische stoel waarin piercings (het aanbrengen van ringetjes in allerlei lichaamsdelen) worden verricht. In glazen kasten liggen tepel- en penisvergroters, stalen cockrings in allerlei af­metingen en voorhuid-stretchers. ‘Dat is het nieuwste. Niemand wil tegenwoordig meer besneden zijn. Ze pro­beren hun voorhuid op te rekken, willen ze zo’n floppe- rig dingetje hebben hangen. Snap jij het?’
Een droog hoestje.
Twee trappen omhoog, in de gigantische zwart-witte woonkamer met open keuken, moet Rob even uitzuch­ten alvorens hij een verse sigaret kan opsteken.
‘Ik heb me speciaal voor jou mooi aangekleed,’ zegt hij. Over zijn broek hangt een extra leren lap die het effect geeft van zeer fors geschapen. Aan de rechterpols draagt hij een zwartleren band die doorloopt in de handpalm. Zijn halfhoge laarzen zijn onberispelijk gepoetst. Samen met die opvallend puntige oren heeft hij wel iets duivels, zeg ik. Tevreden leunt Rob achterover.
Dan nadert het geluid van een stofzuiger op de trap. ‘Kom hier!’ Een Marokkaanse jongen treedt schoorvoe­tend binnen. ‘Er wordt nu niet gestofzuigd. Je gaat koffie zetten en de dame wordt als eerste geserveerd.’ De jon­gen bonkerdebonkt met de stofzuiger naar boven. Rob komt overeind en roept boos dat hij niets maar dan ook niets wil horen. Een medewerker meldt zich om de vorderingen aan een zwartleren diplomatentas te laten zien. Die stiksels zijn rommelig. Kan niet. Opnieuw doen. Het moet perfect. Begrijp je? Perfect.
Ja, meneer Rob.
Rob: ‘Zelf vind ik mijn plezier vooral in de geestelijke SM. Ik heb wel eens een pak slaag gegeven, maar de baas kunnen zijn vind ik het mooist. Hier in de zaak natuur­lijk, maar ook daarbuiten. Als ik ’s avonds op de hoek eet hoeft niemand in mijn buurt te komen: wie het waagt krijgt de wind van voren. Dat accepteren ze met een glimlach. Geeft mij een heerlijk gevoel.
Ik ben autoritair, zeg de dingen met een speciale intona­tie die mij plezier geeft. Het is een levenshouding gewor­den. Als meester mag ik geen fouten maken. Dat is de uitdaging.’
Al ligt zijn voorkeur dan meer in het geestelijke, hij slaat graag met een van zijn Engelse zwepen. Vastbinden vindt hij prettig, iemand aan het schrikken maken het einde. Een flink behaard iemand met een beetje olie in­ wrijven en er vervolgens een vlammetje bij houden. Doet absoluut geen pijn, het brandt niet in, maar het knispert prachtig naar boven.
‘De grootste bevrediging krijg ik als ik beneden iemand weggesloten heb van wie ik weet dat hij daar veel plezier van heeft. Waar ik verder niets aan doe. Als ik beneden kom en ik zie die penis continu druipen, niet van het klaarkomen maar puur van opwinding, vind ik dat ik iets goeds gedaan heb. Iets dat niet op mezelf gericht is.’
Rob bestudeert het puntje van zijn sigaret. ‘Iedereen zei: nu is het afgelopen. Maar Dai, mijn vriendje, en ik hebben een mooier huis gekocht. Het vorige was zo somber.
Als ik moe ben ga ik zitten en als ik uitgerust ben ga ik verder. De opvolging is iets waar ik over pieker, dat wordt het grote punt. Ik ben natuurlijk wel een eigenge­reid baasje en toch moet ik iemand vinden die alles over­nemen kan. Ik ben de enige hier die verstand van het vak heeft. Dai is ook ziek. Toch genieten we. ’s Ochtends zitten we naar de vogeltjes in de tuin te kijken, we heb­ben speciale huisjes voor ze opgehangen. Zo kan het toch nog jaren doorgaan? Dat mijn benen af en toe niet willen is niet zo erg. Als ik geestelijk maar sterk blijf.’

Lex zit voorovergebogen op zijn knieën te passen en te meten. De ingewikkelde kluwens leren re­pen en stalen ringen moeten straks voetboeien worden.
David bestudeert een papiertje waarop hij een riementuigje heeft getekend. Met een centimeter meet hij zijn borstomvang.
Meg en Diana zitten naast elkaar aan een tafeltje. Met rode hoofden van inspanning snijden ze sierbanden uit lapjes leer.
De oudere heer in driedelig grijs is er ook weer. Zijn vriendin knielt voor hem neer en meet de omvang zijn enkels. ‘Doe je broek eens wat omhoog,’ zegt ze. Melkwitte kuiten komen te voorschijn. Hij komt niet meer bij: ‘O, o, o, wat zie ik eruit!’ ‘Zit stil,’ gebiedt de vrouw.
Het is druk op de WAC-avond van de VSSM. De Werk­ groep Alternatief Creatief is bezig zelf SM-attributen te maken, onder leiding van Jan en Corry.
Eens in de zes weken laden ze hun auto vol met Workmates, stansmachines, Rolykits, rollen leer van ver­schillende dikte, messen, gaatjestangen, kettingen en scharen, en rijden ze naar de Nieuwe Binnenweg.
Naar verluidt hebben Jan en Corry thuis de mooiste speelruimte, met een hoop spullen!
Inderdaad, de zolder van hun rijtjeshuis in Spijkenisse lijkt een winkel. Ladders, takels, een kooi, een gynaeco­logische onderzoekstafel, een paard, een sling, een kruis en een gemakstoel. Talloze boeien, klemmen, riemen, zweepjes, plakken. In de hoek een minibar met kruk­ken. Zelf gemaakt en secuur afgewerkt.
Jan ontrolt een nieuwe ontwerptekening. Dat ene zijka­mertje kan bij de ruimte getrokken worden, twee wan­den kunnen naar achteren, er zou een extra dakkapel ge­maakt moeten worden en tenslotte een stukje van het trappenhuis erbij pakken om als gezellige zithoek in te richten. De ideale SM-zolder, die voorlopig een droom blijft. De geraamde kosten bedragen vijfendertigdui­zend gulden.
Toen Jan (48) en Corry (46) veertien jaar geleden met SM begonnen te experimenteren schrokken ze van de bedragen die de door hen begeerde spullen moesten kos­ten. Jan was als kapitein op de kustvaart in de loop der jaren behoorlijk handig geworden en Corry kon uit de naaimachine toveren wat ze op plaatjes zag, dus waarom gingen ze niet zelf aan de slag?
Op naar de schoenmaker, voor een lap leer. Je kon aan die man niet uitleggen waar je het voor nodig had, dus het was te hard, te dik, onbruikbaar. Op den duur kwam hij op de juiste adressen terecht. Voor echt mooi leer moet je dus in Brabant zijn. Dan haken en ander ijzerspul, ook een kwestie van uitzoeken. Jan kwam zó vaak in een ijzerwarenhandel in Rotterdam dat de eige­naar op een dag vroeg waar hij die spullen eigenlijk voor nodig had? Daar hang ik mijn vrouw mee op, zei Jan. De winkelier geloofde er niets van. Hij? Zijn vrouw ophangen? Dat was toch iets voor enge mensen? Hij liet het maar zo. De zaak bleek Keizer’s IJzer- en Lederhandel op de Zeedijk in Amsterdam. Iedereen kwam er en je kon er het woord SM rustig laten vallen.
Van lieverlee waren ze ook in het inrichten van ander­mans speelruimte gerold. De meeste mensen waren on­handig en naar een aannemer lopen durfden ze niet. Vo­rige week nog hadden ze in Limburg een kruis neergezet en verankerd, wat kettingen opgehangen. Die mensen dolgelukkig.
Prachtige dubbele wanden hadden ze gemaakt, vaak moest het onzichtbaar zijn. De familie mocht het niet weten, kennissen mochten het niet zien. Bouwtechnisch leuk om te doen. Met één ruk een volledige SM-installatie te voorschijn trekken. Takelconstructies tussen pla­fonds aanbrengen: je hoefde maar een tegel weg te halen en alles kwam zoeff! mooi naar beneden. De grootste angst gold de buren, dat werd vaak een obsessie. Vloerbedekkingstegels tegen de wanden, vloeren isoleren en tijdens het spel muziek erbij. Hoorde je de zweep niet. Zelf hadden ze nog nooit klachten gehad, terwijl ze re­gelmatig tot ’s ochtends zes uur bezig waren. Wel had de buurman laatst gevraagd wat Jan toch deed, zaterdag­avond zo tegen twaalf uur. Hoorde hij niet het geluid van een stencilmachine? Dat was de lier geweest.
Jans grootste trots is het riemenpak. Drie maanden heeft hij eraan gewerkt. Niet eerder was hij zo intensief met iets bezig, ’s Nachts lag hij er wakker van. De absolute perfectie wilde hij bereiken. En het is gelukt.
Corry is er weg van. Jan is wel twintig minuten bezig om haar aan te gespen. Daarna zet hij haar vast in de tou­wen. Dan kan ze echt geen kant meer uit. Jan hoeft dan maar ergens aan te trekken en haar benen gaan vanzelf uit elkaar.
Totaal willoos kan Jan haar in dit pak maken en dat vindt hij machtig mooi. Met een blinddoek voor komt ze helemaal in haar Zevende Hemel.
SM , zegt Jan, is een piramide. Hoe langer je het doet, des te smaller wordt het draagvlak. Je komt uiteindelijk terecht op dat puntje — je weet niet hoe je verder moet. Je moet een ander spoor vinden. De zweep bijvoorbeeld. Of de vernedering. Zelf zijn ze constant op zoek naar nieuwe materialen, films, contacten. Daarom spelen ze veel met anderen. Andere ruimten, andere materialen, dat inspireert. Ie­der weekend zijn ze onderweg voor SM. De kinderen zijn groot, dus dat scheelt. Vorige week waren ze in Limburg, dit weekend spelen ze bij Shiva in Amsterdam, volgende week willen ze weer eens naar Doma in Den Haag, daar moet Jan toch zijn voor een verbouwinkje.
Corry vindt het ook heerlijk, al die mensen, maar de laatste tijd denkt ze wel eens: ho, ho, lopen we onszelf niet voorbij?
Jan beaamt het. Het is reuzespannend met anderen, maar het is te veel op het moment. Misschien vluchten ze een beetje voor elkaar, terwijl ze bezig zouden moeten zijn met het weer opbouwen van het oude niveau tussen hen beiden.

‘Een fantasie. Ik ben op een puur saaie vrouwenvergadering over emancipatie. Tijdens de discussie word ik door een vrouw nogal klemgepraat, ze dwingt me me over iets uit te spreken. Je begrijpt, ik de pest in. De vergadering is afgelopen, ik loop naar mijn auto, een heel mooie BMW. Het regent striemend hard. Staat daar dat kreng van daarnet naast haar Eendje dat niet wil starten. Zeg ik: je kunt wel een lift krijgen. Nee, zegt ze, mooi niet. Ze is kletsnat, maar trots. Uiteindelijk moet ze wel. Ik breng haar weg, maar rijd duidelijk een andere richting uit. Dan krijg ik zogenaamd motorstoring. Het is ge­woon een oud bekend verhaal, hoor. We staan midden in een weiland, de maan schijnt spookachtig door de wol­ken, het onweert en bliksemt. Achterin mijn auto ligt mijn koffertje met materiaal. Ik pak het uit, ik bind haar vast, ze spartelt een beetje tegen, maar op een moment liggen we toch vreselijk te vrijen.’

Diana (24) is werkzaam in de catering en heeft een kamer in Delft, Meg (42) is bijstandsmoeder en woont met haar drie tienerzonen op een kleine bovenwoning in het Oude Westen. Ze zijn sinds anderhalf jaar samen en hun SM beleven ze in het huis van Meg.
Hoe doen ze dat, met de kinderen?
Meg: ‘Dat wordt steeds moeilijker, want die jongens worden groter. Ze weten van onze SM, maar begrijpen doen ze het niet. De oudste accepteert het. Die zegt: als jullie dat zo leuk vinden, ga je gang. De andere twee zijn nog te jong. We proberen het zo min mogelijk te uiten in hun aanwezigheid. Ons slaapkamertje is naast de woon­kamer en het is gehorig hier. Het risico nemen dat een van hen naar beneden komt doe ik niet. Dan komen er vragen en ze begrijpen het toch niet. Het remt ons in het spel. We houden ook rekening met geluid. Moeilijk. Ik wil er muziek bij, echte SM-muziek. Een bandje met muziek uit Histoire d’O, of uit 9 1/2 Weeks. We hebben ook een band met griezelgeluiden, met kerkklokken, pie­pende deuren en ramen, donder en bliksem. Alles voor de fantasie, om het eng en luguber te maken. Wil ik dat aanzetten, moet het geluid goed zijn, niet te zacht dus. En dan worden de jongens wakker tegenwoordig.
Het breekt ons behoorlijk op. Want we kunnen nergens anders heen. Het zou wel bij kennissen kunnen, maar we zijn gehecht aan ons eigen sfeertje. Bovendien willen we er geen toeschouwers bij, daar is het te intiem voor.’
Of er verschil is tussen lesbische SM en hetero-SM? wil ik weten.
Diana: ‘Jongens onder elkaar, daar hoor ik ze wel over praten, zijn behoorlijk ruig. Dat is één grote klaarkom-partij. Van hetero’s weet ik het niet zo goed. Als ik de boeken lees en de films zie vind ik dat er minder liefde bij komt dan bij ons, vrouwen met elkaar. Meg zal mij bijvoorbeeld nooit uitschelden voor hoer. De hetero’s zijn verder nogal hypocriet. Ze zullen nooit over straat gaan in kleren waaraan je iets van hun SM zou kunnen zien. In het dagelijks leven zijn ze ook niet strijdbaar zo­ als wij.
Meg: ‘Wij hebben al een gevecht achter ons om ons les­bisch zijn te accepteren. Dat kwam bij mij pas toen ik vijfendertig was en twaalf en een half jaar getrouwd. Toen ook nog eens die SM waar ik uit moest zien te ko­men: de ruzies met de feministes die me voor gek ver­klaarden. Nu ben ik zover dat ik denk: bekijk het maar. Ik ben ik en ik kleed me zoals ik wil.’
Diana: ‘Je moet er niet zo moeilijk over praten. Ik kan wel na ieder spel zitten denken: waarom voel ik nu dit, waarom vind ik dat fijn? Dan kan ik wel blijven piekeren tot ik zestig ben. Ik vind het gewoon fijn om masochiste te zijn, om te krijgen wat ik wil.’
Meg: ‘Ik heb er wel over nagedacht waarom ik dominant ben. Normaal ben ik heel anders, ik sta nooit vooraan, ik ben eerder onderdanig. Als je Diana ziet, die is stoer en zelfverzekerd. Zou het met onze jeugd te maken heb­ben? Zo hebben we in een vrouwenpraatgroep wel na zit­ten denken. Ik kom er niet uit. Misschien is het verzet tegen de maatschappij, dat ik iets wil doen dat niet mag. Zo is het wel een beetje begonnen, spelenderwijs, met vrouwen in het vrouwencafé. Dat is iets heel anders dan wat ik nu met Diana heb.
Ik ben hardstikke gek op haar. Wat ik moeilijk vond, soms nog wel eens, is degene van wie ik houd pijn te doen. Sla ik niet te hard, doe ik het wel goed? In wezen moet ik in de SM mijn liefdesgevoelens opzij zetten.’

Toen ben ik te lang doorgegaan en dat waren een paar klappen te veel. Ik had mezelf niet meer in de hand

Diana: ‘Je bent snel bang om te ver te gaan. Je bent bang om mij kwijt te raken. Dat komt door een lullig iets. Ik had in het begin de neiging om de werkelijkheid mee te trekken. Zei ik: wat flik je me nu? Terwijl we met een SM-spel bezig waren. Ik ging dus van de SM af, ging het met het dagelijks leven combineren. Je moet de grens trekken tussen spel en werkelijkheid.’
Meg: ‘Die angst om te ver te gaan zit er bij mij diep in. Toen ik nog niet zo lang met SM bezig was deed ik een spel met iemand en we hadden veel te veel gedronken. Toen ben ik te lang doorgegaan en dat waren een paar klappen te veel. Ik had mezelf niet meer in de hand. Dat was vreselijk en het heeft heel lang geduurd eer die vrouw, maar ik ook, daaroverheen was.’
Diana: ‘SM is voor mij niet alleen slaan, beuken en de gekste dingen die je kunt verzinnen doen. Liefde hoort er absoluut bij. Zomaar met iemand op de SM-toer gaan, ik moet er niet aan denken. Ik wil het alleen met jou, omdat ik van jou houd, jou vertrouw. Jij mag me slaan tot ik in huilen uitbarst en dan kruipen we dicht bij elkaar.’

Ik moet zien dat zij sidderend van aanbidding op de knieën zakt. Als ik dat niet krijg kan ik niets

De Utrechtse socioloog Paul Vennix promoveerde vorige maand op een onderzoek naar
Seks en sekse, verschillen in betekenisgeving tus­sen mannen en vrouwen. Een van zijn stellingen is dat ie­dereen aan zijn/haar toekomstige partner zou moeten vragen: wat zijn je seksuele fantasieën? Mensen praten over allerlei zaken maar niet over hun seksualiteit. Vier­ enveertig procent van de vrouwen vrijt regelmatig zon­der er ‘echt bij te zijn’ en meer dan tweeëntwintig pro­cent doet het regelmatig omdat de partner, hij, het wil. Vennix stelde ook sadomasochistisch getinte vragen, maar zeer verhuld. Dat deed hij met opzet om de ondervraagden niet af te schrikken. Te verhuld, zegt hij nu spijtig, want met de antwoorden op de vage macht-onmachtvragen kon hij niets doen.
Shere Hite concludeerde, net als Vennix, in Women and Love (1987) dat lesbische relaties veel bevredigender zijn dan heteroseksuele en dat vooral omdat de dames niet al­leen aan seks doen maar ook duidelijk zijn in hun verlan­gens. Hites vraag 112 ging over SM-verlangens, voor­keur voor ruwe seks, bondage, slaan, vernedering en verkrachtingsfantasieën. Helaas — op vraag 112 kwam ze niet terug.
Vorig jaar januari bestond het feministische tijdschrift Opzij vijftien jaar. Wat is de betekenis van het feminisme voor seks, erotiek en partnerrelaties? vroeg de redactie zich af en liet dat onderzoeken.
In de enquête was een lijstje opgenomen met zesenvijftig aspecten van lust/erotiekbeleving met de vraag : prettig of onprettig? Zeer slecht scoorde vrijen met SM-attributen (nummer 50). Neutraal tot onprettig werd het vrijen met opwindende kleding gevonden (33). Tegelijkertijd gooien SM-achtige aspecten als vrijen met eigenfantasieën (22), veroverd worden (19), hartstochtelijk en wild (17), stoeien (12), met massage (11) en vol overgave (2) wel dege­lijk hoge ogen.
Misschien moet het beestje gewoon niet bij de naam ge­noemd worden.
Een beetje beschroomd geeft Linda (28) me twee A4’tjes om me een beeld te vormen van wat in haar woelt. Het zijn gedachten en verlangens die door haar heen gingen tijdens een SM-spel.
‘Het wezen van mijn fantasieën,’ zegt ze, ‘is vernede­ring, de allerdiepste die ik bedenken kan. Ik wil mij bijvoorbeeld laten misbruiken door anderen, terwijl Tom in dezelfde ruimte is. In die ruimte moeten ook mensen zijn die ik ken en die SM belachelijk en verwerpelijk vin­den. Dat heeft dus absoluut niets met de werkelijkheid te maken. Ik moet er niet aan denken. Maar in je fantasie zit je veilig.’
SM, zegt Linda, is niet het sausje op de seks, het is geen spelletje. Masochist ben je niet alleen in bed, dat ben je ook in het dagelijks leven. Als je je daarvan bewust bent kun je het leren beheersen, kun je voorkomen dat je in een valkuil trapt.
‘Toen ik net begon met SM ging het veel te snel. De vriend die ik had, trok me de commerciële wereld in. Al­lemaal heel spannend, maar ik wil er niet naar terug. Ik moest meedoen van hem. Het vervelende is: als ik onder iemands invloed sta kan die me alles laten doen.
Toen bij mij dat SM-knopje was geraakt sloeg mijn fan­tasie op hol. Iedere vrouw fantaseert wel eens om hoer te zijn, dat vinden we allemaal wel lekker. Maar het vereist een situatie waarin je je veilig voelt. Met een dominant aan mijn zij voel ik me snel heel veilig: als die er maar bij is doe ik alles. Nu weet ik dat mijn fantasieën een lei­draad zijn. Er moet iets mee gedaan worden, anders rij­zen ze de pan uit. Het belangrijkste nu is dat ik een vriend heb aan wie ik me heel onderdanig voel.’
Ze ontmoette Tom (43), meubelmaker, op de VSSM. Echt haar type: grote mond, klein hartje. En hij dacht meteen toen ze binnenkwam: rang! Dit is ze. De Grote Zij. Ze wonen nu drie jaar samen aan een van de singels in Rotterdam.
Tom: ‘De afspraak is dat ik bepaal wat er gebeurt. Met vrouwen die zeggen dat we in bed ook democratisch en gelijk moeten zijn kan ik niets. Ik heb het nodig dat ik in Linda’s ogen de meest perfecte minnaar ben die er is. Anders kan ik niet de dominant zijn. Ik moet letterlijk kunnen constateren dat zij sidderend van aanbidding op de knieën zakt. Als ik dat niet krijg kan ik niets. Waarom ben ik zo? Misschien zit het in mijn genen. Ik weet het niet, net zomin als homoseksuelen weten waar­ om ze op het gelijke geslacht vallen. Ik denk dat, als ik in bed niet dat mannetje kan spelen dat ik graag wil zijn, ik het gevaar zou lopen in het dagelijks leven een vervelend autoritair kereltje te zijn. Fromm zegt dat we in een sadomasochistisch universum leven en ik denk dat hij gelijk heeft. Bij de een levert dat het sadisme op en bij de ander het masochisme, maar in feite is het allemaal het­zelfde. Een gebrek om uit te komen bij onze eigen per­soonlijkheid. Ik heb er geen behoefte aan om SM met roosjes te bedekken en te zeggen: het is leuk, aardig en fantastisch. Toen ik een paar jaar geleden de film Nightporter zag, was ik daar kapot van. Het kampslachtoffer dat later haar beul uit de oorlog tegenkwam en hun rela­tie ging gewoon verder waar die geëindigd was. De ge­dachte alleen al maakte me ziek, die verwierp ik. Mense­lijke seksualiteit heeft met romantiek te maken, dacht ik. Nu denk ik er niet meer zo over.

‘Op mijn achtste begon ik met topsport,’ zegt Linda. ‘Voor mijn trainer deed ik alles. Die man had niets met SM te ma ken. Toen ik zestien was kwam er een hulptrainer, hij was vijfentwintig, hij werd mijn eerste grote liefde. Ik begon me op hém te richten, er kwam ook een seksuele relatie bij. Mijn prestaties leverde ik puur voor hem. Een van de grote fouten van topsporters. Ik zag laatst een filmpje over Roemeense turnstertjes en daarin zei de trainer letterlijk: ze moeten het voor mij doen. Mede door mijn relatie met die trainer heb ik Los Angeles niet gehaald. Ik werd ziek, kreeg pfeiffer, maar ik had er in de prijzen kunnen vallen.
Topsport, dat is pas masochisme! Dat krankzinnige me­zelf pijn doen in de training, vijf, zes uur per dag. En maar doorgaan. Niet denken, want dat doet de trainer voor je. Alleen maar doen. De zoete pijn als ik over mijn grenzen heen ging. Het is dezelfde pijn als de SM-pijn. Als ik de duursporters, de joggers en marathonschaat­sers bezig zie, weet ik wat ze voelen. Dat laatste stukje naar de top, die laatste meters is hetzelfde als klaarko­men. Dat afzien hoeft dus niet per se via de seks. Ik vraag me wel af welke relatie hun manier van loutering met hun seksualiteit heeft.’
Hoe scheiden jullie je gewone relatie toch van jullie SM-relatie? Kan dat eigenlijk wel?
Linda weet niet goed hoe ze het moet uitleggen. ‘Ik ver­afgood de persoon met wie ik SM beleef. Maar er komt iets bij. Ik vraag me af of ik daarin Tom verafgood. Na bed verafgood ik Tom wel en dan krijg ik meteen het ge­voel: dat mag niet, maar ik verafgood op dat moment mijn meester en dat is iets anders. Wat wij in SM doen is het objectiveren van elkaar. Heel banaal, meester en sla­vin, maar het werkt wel. Ik denk ook wel dat ik op dat moment met een vreemde vrij, of ik ben helemaal bij mezelf. Ik weet het niet. Daar ben ik niet uit.
De eerste twee jaar heb ik gedacht: dit kan niet. Ik kan niet met mijn meester samenleven. Het blijkt wel te kun­nen. Dat komt toch door die gigantische scheiding die iedere keer weer bewerkstelligd wordt. Ik snap ook niet hoe en waardoor dat kan. Het is heerlijk om me dan te onderwerpen. En de ander is dan een god. En het leuke is dat Tom me een heleboel teruggeeft. Ik ben zijn ko­ningin.’
Tom: ‘Het is een niet uitgesproken code. Het vreemde vind ik dat aan goede SM tussen ons een periode voor­ afgaat die vergelijkbaar is met het creatieve proces. Dan ga ik naar mijn werkplaats met ongelooflijke weerzin en angst en eenzaamheid en twijfel. Waarom ben ik niet ge­woon kantoorbediende geworden? denk ik dan. Ik ben niets, ik kan niets. Met SM is het soms hetzelfde. Het is een gevoel van verloren zijn. Dan denk ik: waarom ben ik niet zo’n gewone doordeweekse rechttoe-rechtaan-neuker die met veel lol en plezier zijn wijf bestijgt en dan in slaap valt. Want het is veel minder problematisch. SM is ingewikkeld. Waarom kan ik niet gewoon lekker vrij­ en zoals iedereen doet? Toch zou ik voor geen goud wil­len ruilen. Ik geloof best dat je zonder SM tot ongeloof­lijke dieptes kunt komen in een relatie. Alleen, ik kan het me niet voorstellen. Het klikken tussen twee mensen is belangrijk, niet de vorm die je daarin kiest. Dat op voet van gelijkheid met elkaar stoeien is bij mij weg. Ik denk niet dat ik dat ooit nog kan. Seks betekent voor mij per definitie het innemen van de dominante positie. In de dominante positie kan ik ten volle zijn. Die houdt me wakker. Ik groei daardoor. Ik kan nóg rechterop staan, nóg beter mijn ogen openhouden, nóg meer genot erva­ren. Als ik naar vrienden van mijn leeftijd kijk, bij hen gaat de seksualiteit precies de andere kant op. Die zakt in. Ik denk dat ik op mijn tachtigste nog groter ben dan nu.’

Tom en Linda zijn allebei bewonderaars van de Franse schrijver Georges Bataille, de filosoof van het kwaad. Zijn SM-roman Het oog is hun bijbeltje. De opheffing van het seksuele taboe, zegt Bataille, betekent een bana­lisering van de menselijke lust. Het genot bestaat niet in het wegvegen van de grens, maar in het huiverend over­schrijden ervan.
Tom: ‘Bataille maakt van de seksualiteit weer een heilig gebied.’
Linda: ‘Hij noemt het het overschrijden van een grens, het betreden van het heilige. Nogal een zwaar woord, maar het voelt wel zo.’
Tom: ‘Seks moet een taboe blijven. Net als kunst is sek­sualiteit banaal geworden. Alles kan, alles mag. De mo­dieuze interesse voor SM zie ik in het kader van de kicks,
just for fun. De grote verveling moet verdreven worden. Het zijn spelletjes die mensen een tijdje doen en dan stappen ze weer over op een andere kick.’

Een hoekpand in een stille buurt van Den Haag. De ramen zijn geblindeerd met zwarte luiken.
Wie er aanbelt hoeft niet lang te wachten. De deur springt elektrisch open, over de witbetegelde gang tikken dameshakken naderbij. Meesteres Tanja wijst de weg naar de clubruimte. Rechts is de bar, daarnaast zijn de coupéachtige leren zitjes. De open haard brandt en boven de schoorsteen tikt een ou­derwets vertrouwde klok.
Het is vol, deze vrijdagavond, clubavond in Doma. Een enkel paar in zwart, lak of leer. Hier en daar wordt jovi­aal begroet. Hé, Freek en Ria, ook hier?
Slavinnetjes in leren pakjes dragen drankjes aan. Rechts vooraan zit een naakte man aan zijn stoel gebonden, nie­mand let op hem. Een ontkleed echtpaar treedt binnen. Zij op hoge hakken, de handtas bevallig onder de arm. Hij blootsvoets met een leren schaamlap voor. Mannen alleen verzekeren zich van een goed uitzicht op wat ko­men gaat.
De klok gongt halftien. Tanja verschijnt op het toneel. In een straksluitend laktopje met broek, een goudglan­zend bolerootje en op onwaarschijnlijk hoge pumps ver­welkomt ze haar gasten. Niet alleen de Engelsen en Bel­gen, ook de Australiërs, Italianen en Fransen. Drie SM-sessions van drie kwartier zullen we in de loop van de avond zien. Rond middernacht is er koud buffet.

De Doma-club.
Freek en Ria vierden hier hun huwelijksfeest. Ze zouden er wel elke week heen willen.
Jan en Corry uit Spijkemisse zijn erelid. Corry heeft er een poosje als slavin gewerkt, om haar grenzen te verleggen. Peter en Ineke komen altijd bekenden tegen.
Lenie komt ook wel eens, maar meer om te lachen. Linda heeft zich ooit op het podium overgegeven aan een meesteres.
Meg en Diana gaan als ze wat te vieren hebben — zo’n avond kost honderdtien gulden, drankjes en hapjes vrij. David en Lex komen er niet. ‘Het is toch voor hetero’s?’ Ook Rob is om die reden geen vaste gast.
De eerste sessie. Meester Roy, in leren broek en over zijn bovenlijf een tuigje, zal slavin Carola behandelen. Geze­ten op een krukje gebiedt hij haar haar rokje uit te doen en hand- en voetboeien om te gespen. De takel komt om­ laag, klak! gaan de handen vast en omhoog. Een gast moet haar maillot uittrekken, haar bh’tje losmaken en even strelen.
Tak! tak! tak! draait Roy om Carola heen en slaat haar met een kleine zweep, steeds iets harder. Dan streelt hij haar hals en strijkt zijn hand even langs de geschoren schaamstreek. Aaah!
Op zijn gemak omwikkelt hij haar met touwen, ook tus­sen de benen trekt hij stevig aan. Vooroverhangend on­dergaat ze tien slagen met een iets grotere zweep. Ze moet meetellen. Vervolgens pakt hij de plak en bewerkt haar billen, ze worden snel rosé, rood. Hij smeert haar in met babylotion en legt haar vast op het paard. Op de rug, benen gespreid naar de zaal. Klikklak, de voeten gaan aan de takel en omhoog. De handen zitten vast achter haar hoofd. Don’t cry for me Argentina begeleidt Carola’s genietende kreunen als Roy haar clitoris met een zweep­ je van touw en leer bewerkt. ‘Pijn en genot,’ zegt hij. Beheerst gaat hij door. Met tepelklemmen, weer andere zweepjes, knijpertjes op de schaamlippen. Langzaam maar zeker brengt de meester de slavin in een staat van ondraaglijke opwinding. ‘Meester, mag ik klaarkomen?’ smeekt ze. Nee. Dat mag ze pas als hij dat wil. Precies drie kwartier later schreeuwt Carola het uit. Ze spartelt in de touwen en het bed waarop ze ligt danst op en neer. Meester Roy blijft de vibrator in haar vasthouden tot het onontkoombare orgasme.
Dan is het stil.
‘Dank je wel, Roy en Carola,’ zegt Tanja.
Applaus klatert op.
‘Technisch goed,’ zegt Freek.

Meesteres Sabine betreedt het podium. Ze ziet er klas­siek dominant uit met haar korte zwarte haar, strak leren broek met bijpassend jasje en lakpumps. Ze wil weinig licht op het toneel en als muziek Bolero van Ravel, niet te luid. Met twee plumeaus nadert ze Angela. Zelfverze­kerd stapt ze rond, zoekt een zweep uit die haar bevalt, dan pakt ze een tweede. Gehurkt slaat ze met in elke hand een zweep beheerst maar in sneller en sneller ritme op achterbenen en billen. Dan wiegt ze het meisje in haar armen, kust haar in de hals, strijkt plagerig langs de clitoris. Angela wordt er gek van. Deze Sabine is van een ander kaliber dan Roy. Praten doet ze niet, althans niet hoorbaar voor het publiek. Zo nu en dan fluistert ze An­gela iets toe. De manier waarop ze liefkoost, pauzes neemt en erotisch prikkelt is uitgesproken teder en ge­meend. Deze twee vrouwen hebben gevoel voor elkaar en de spanning tussen hen overrompelt de toeschou­wers. En dan, plotseling, in haar orgasme, barst Angela in snikken uit. Sabine sust en troost haar. Zachtjes pra­tend, strelend.
‘Dit is nou psychospel,’ fluistert Freek.
Langzaam komt Angela tot bedaren. Losgemaakt slaat ze haar armen om Sabine en samen verlaten ze het to­neel. Een donderend applaus volgt op de zucht van ver­lichting.
Een Belgisch meisje pinkt een traan weg. Haar vriend slaat een arm om haar heen.
Freek en Ria moeten even bijkomen. Dit is puur.

Even later, bij het koud buffet, zie ik Sabine. Ik vraag haar hoe ze zich voelt. ‘Kapot.’
Angela loopt niet veel later zingend glazen op te halen. Ze voelt zich fantastisch. ‘Ik? Ik kan de hele wereld aan,’ lacht ze.
Aan het eind van de avond raak ik in gesprek met een stille jongen. Kom je hier vaker, vraag ik. ‘Ja,’ lacht hij verlegen. ‘Ik voel me hier thuis.’
We maken een afspraak voor later, in zijn eigen huis in Delft.
Een warm, verzorgd ingericht grachtenpand blijkt Karel (43) te bewonen. De wanden van de woon­kamer torsen boekenkasten en een immense pla­tencollectie.‘De klassieke muziek, dat ben ik,’ zegt hij, ‘en de literatuur is Willekes grote liefde.’ Willeke (40), remedial teacher, en Karel, stafmedewerker van een mu­seum, trouwden zeventien jaar geleden.
Karel had toen twee mislukte verhoudingen achter de rug. Hij was een halfjaar in psychotherapie toen Willeke hem leerde kennen. Een moeilijk iemand, vond ze, hij zei nooit iets. Maar ze zou hem wel opkrikken. Helemaal lukte dat niet. Willeke: ‘We zijn samen door een hel gegaan. Het moeilijke is dat ik leef met iemand die eigenlijk niet leven wil. Ik kan niet zeggen: de zon schijnt, je hebt leuk werk, kop op. Dat werkt niet.’ Karel: ‘Als zij het niet meer aankon en begon te huilen raakte ik verlamd.’
Willeke: ‘Hij zat daar maar verstijfd op die bank en hij zei geen woord. Ik heb erover gedacht om weg te gaan. Ik durfde hem niet alleen te laten.
Het liefst had ik er met Karel zelf over gepraat. We zijn eikaars beste vrienden. Maar dat ging niet, want wat mij dwars zat was hij. Ik was bezig hem in de steigers te hou­den en dat kostte al mijn energie. Dat intense zwijgen.’ Karel: ‘Ik raakte meer en meer geïsoleerd. Alles hield op, mijn hobby’s, mijn interessen, mensen. Vijf ver­schillende therapeuten heb ik gehad en het liep altijd vast. Ik heb bijna twintig jaar psychotherapie gehad. Het heeft geen uitkomst geboden, integendeel kan ik wel zeggen.
Frustratieneurose is de diagnose. Die heb ik waarschijn­lijk omdat ik als kind niet voldoende aandacht van mijn moeder heb gehad, niet genoeg beetgepakt en geknuf­feld. Ik heb wel een rationele ontwikkeling doorge­maakt, maar geen emotionele. Ik verkeer emotioneel dus in een soort kleuterstadium.’
Drie jaar geleden viel Karels oog op een advertentie: Slavinnenmarkt in Doma. Het was de zwartste periode van zijn leven. Thuis — met ziekteverlof — zat hij voorname­lijk aan de dood te denken en hoe die te bereiken. Vanaf het moment dat hij de Doma-club binnenkwam dacht hij: dit wil ik.
‘Ik werd op een tafel gelegd, de meesteres legde touwen over me heen, dikke zware koorden. Ik voelde, en ik voelde intens.
Twee keer per week ging ik vanaf toen naar Doma voor een privé-behandeling, van Tanja. Ze zei: dit is niet goed. Ik moest het terugbrengen tot eens in de veertien dagen. Dat vond ik een verstandige beslissing, maar die tussenpozen waren toch te groot. Ik hunkerde ernaar. Sindsdien ga ik één keer per week.
Aan Tanja kan ik me volledig overgeven. Ze is de inspi­ratie geweest om te willen blijven leven.
Een halfjaar geleden heb ik mijn therapieën beëindigd. Ik liep bij twee therapeuten tegelijk waar ik drie, vier keer in de week heen ging. Die SM vonden ze prima, maar het zou niets oplossen. Ik moest ergens doorheen van ze. Willeke zou me los moeten laten en ik moest me van Tanja losmaken. Dat wilde ik niet. Ik ben dus niet ergens doorheen gegaan, zoals dat heet, er is niets voor me opgelost, maar de druk van de therapie is weggeval­len en dat doet me goed.
Tijdens het SM-spel word ik ook ongelooflijk emotioneel, ik! Ik word kinderlijk en schaamteloos ongeremd. Ik schreeuw erbij, ik lach, ik kerm.
In het begin hield ik niet van strelen. “Sla dat strelen maar over,” zei ik. Willeke mocht mij ook nooit strelen, dat vond ik ronduit verschrikkelijk. Nu vind ik het heer­lijk om zacht aangeraakt te worden, beetgepakt, geknuf­feld, geslagen, vastgebonden. Het is allemaal fijn.’
Willeke is blij dat ze niet meer voor alles hoeft te zorgen. ‘Die SM-verlangens kan ik niet navoelen, ik weet niet wat er diep in Karel omgaat. Ik zie wel dat het hem goed doet en dat slaat op mij over. Hij is minder gespannen, praat meer, is gezellig. Als hij thuiskomt trekt hij zijn overhemd uit en laat me trots zijn striemen zien, echt van die rode striemen op zijn rug. Dan is hij helemaal en­thousiast en natuurlijk roep ik ook: “O, wat prachtig!” en bij mezelf denk ik: als ik maar niet hoef.’
Willeke heeft het wel geprobeerd, een beetje dominant doen. Ze is er onmiddellijk mee gestopt. Ze voelde zich belachelijk.
‘Je zou moeten zien hoe Tanja mij behandelt,’ zegt Karel.
En zo gebeurt het ook.

Tanja maakt geen haast. Eerst een kopje thee. Dan neemt ze me mee naar beneden, waar Karel op ons wacht.
De ruime kamer is schemerig verlicht, het is er warm. De wanden zijn grotendeels bedekt met spiegels. Attri­buten hangen keurig soort bij soort. In een hoek staat een bed met een leren laken eroverheen. Karel heeft zijn kleren erop gelegd. In een andere hoek staat de nursingstoel met toebehoren, een leren bank met gaten en een bindbank. Naast de wastafel is een zitje.
Karel heeft zijn handboeien om, maar worstelt nog met zijn laatste voetboei.
Tanja klikt zijn handen aan de plafondbalk en schuift de voetboeien aan elkaar. Daar staat hij, op een condoom na naakt. Kwetsbaar. Een jongetje. Karel kijkt Tanja ver­wachtingsvol aan. Ze loopt om hem heen, zijn ogen laten haar niet los. Dan pakt ze een kleine zweep en begint. Sneller en sneller en zo te zien steeds ietsje harder. Karel kreunt van plezier. ‘Heerlijk, Tanja!’ roept hij. ‘Ga door!’ Met een mengeling van au en lekker wiegt hij heen en weer. Tot het bijna niet meer uit te houden is. Tanja slaat haar armen om hem heen en woelt door zijn haar. De volgende zweep is gemener, maar toch lekker. Het ritme en de slag worden feller. Karel kronkelt zich in allerlei bochten en maakt flink kabaal. Hij lacht, hij schreeuwt. Zijn blik op haar gericht, tot hij niet meer kan en de ogen sluit.
Tanja maakt hem los, Karei drukt zich tegen haar aan, zijn hoofd op haar schouder. ‘Heerlijk Tanja, zo even kroelen.’
Dan bindt ze hem op zijn rug op de bank, bindt zijn bal­len op, pakt de prik-bh en legt die op zijn borst. Drei­gend kijkend neemt ze aanstalten op hem te gaan liggen. ‘Nee!!’
‘Als je “genade” roept.’
Dat verdomt hij. Ze ligt al op hem, met haar volle ge­wicht.
Maar nee, dit kan hij niet. Zijn ballen doen zo zeer.
‘Als ik je een kusje geef, gaat het dan? Ik weeg maar tweeënzestig kilo, kun je dat niet tillen?’
‘In godsnaam, Tanja, nee, dit kan ik niet.’ Ze is al weg.
Wrijft liefdevol zijn borst en maakt zijn ballen los.
‘Dan heb je toch straf verdiend.’
‘Ja, lieve Tanja.’
Het zweepje gaat over zijn borst. Heerlijk! Dan gaat het hard, heel hard. De omarming even later is een zegen. ‘Als ik je knuffel, wil je dan nog meer pijn?’
‘Je zit me onzeker te maken,’ lacht hij, een beetje angstig en zich verkneukelend tegelijk.
Het kaarsvet druppelt op zijn tepels. ‘Au! Lekker!’ ‘Niet zo hard ademen, dan blaas je mijn kaars uit. Dat is iets voor slavinnetjes.’
‘Nee! niet op mijn pik! Niet doen hoor, Tanja. Lieve Tanja. Maar ze heeft zijn condoom al afgeschoven. Vijf druppels op zijn eikel. Hij gilt en schreeuwt, maar ‘gena­de’ komt niet over zijn lippen.
Ze hurkt op haar knieën om hem over zijn wangen te aaien. Karel heeft het doorstaan. O, wat was dat gemeen, heer­lijk. Tot slot krijgt hij tien flinke slagen met het hysterische zweepje. Een hard hondezweepje met twee leren flapjes aan het uiteinde en Karels favoriet.
Tanja heeft het condoom weer omgedaan en terwijl ze Karel overal streelt begint ze hem geconcentreerd af te trekken. De hele sessie lang was hij niet seksueel geprik­keld.
Karel ligt onbeweeglijk en maakt geen geluid meer. Hij lijkt volledig van de wereld weg.
Tanja wenkt me naderbij en gebaart me Karels voeten te voelen. IJskoud en nat.
Eén schreeuw nog, dan is het voorbij.
Tanja buigt zich voorover en kust zijn voorhoofd. ‘O Tanja, lieve lieve Tanja.’
Uitgelaten valt hij haar even later om de hals. ‘Mag ik je bedanken, lieve Tanja, voor deze vorstelijke behande­ling? Het was fantastich!’
Dan loopt hij naar de spiegel en bekijkt trots zijn rug en billen. ‘Goed hè? O, prachtig, heerlijk!’
Het volgende halfuur praat Karel in uitroeptekens, hij vertelt honderduit over zijn werk, zijn favoriete compo­nisten, het concert dat ik niet mag missen.

Sinds tien jaar werkt Tanja (40) als commercieel meesteres. Samen met haar man en het bevriende echtpaar Sabine en John richtte ze de Doma-Society op: drie SM-bladen, diverse videoprodukties per jaar en de club aan de Asterstraat (duizend leden).
‘De mensen die in de club werken,’ zegt manager John (41), ‘zijn allemaal SM’ers. Dat is op zich geen garantie, maar wij houden er wel een bepaalde moraal op na.’ Tanja: ‘We zijn een commerciële club, maar geen bordeel. Iedere dag is hier één meesteres en één slavin. Als je er twee hebt krijg je onderlinge concurrentie.’
In de tien jaar van het clubbestaan hebben de leiders er­van veel zien veranderen.
Tanja ziet meer interesse. En de mensen die zij ontmoet zijn wat opener, eerlijker in hun gevoelens.
Maar de praktijk van alledag was en is toch dat de meeste mannen die naar Doma komen ongelukkig zijn; al was het maar omdat ze afhankelijk zijn van een commerciële
meesteres of slavin. ‘Ze zijn eenzaam,’ zegt Tanja. ‘Ze kunnen niet met anderen over hun gevoelens praten, laat staan iets met hun gevoelens en verlangens doen. Ze zoe­ken allemaal een vrouw die volledig aan hun ideaal be­antwoordt. Zulke vrouwen bestaan niet. Alleen in hun fantasie. Die vinden ze dus niet. “Zoek een vrouw die je accepteert zoals je bent en zoek voor je SM een andere oplossing,” zeg ik tegen ze. Die obsessie, want dat wordt het, moeten ze kwijt. Op den duur hebben ze vier­entwintig uur van de dag SM in hun hoofd.’
Tanja en John hameren op het doorbreken van het taboe op SM. Tegelijkertijd verschuilen ook zij zich, in deze wereld van voornamen, pseudoniemen en postbussen, achter een pseudoniem.
‘Vanwege de kinderen.’ Die weten overal van. Ze heb­ben Doma mogen bekijken. Maar de vriendjes en vrien­dinnetjes, hun ouders, de buren… Nee.
Tanja’s oudste dochter heeft op het ogenblik verkering met een jongen verderop in de straat. Zijn ouders mogen het niet te weten komen.
Met SM-gevoelens loop je niet te koop. Die houd je voor jezelf of je gaat op zoek naar mensen die je kunt vertrouwen omdat ze net zo zijn als jij. Naar verenigingen als de VSSM, club Doma of Shiva in Amsterdam.
Het geheim dat je deelt met een select gezelschap — je kunt er, hoe beperkt het ook is, je identiteit aan ontle­nen.
Sommigen, wie weet velen, houden hun gevoelens zo voor zichzelf dat ze hun geheim met niemand delen. De automasochisten bekennen zich ongewild door een taxa­tiefout die tot ernstig letsel of de dood kan leiden. Onge­lukkige zelfophangingen of ingewikkelde constructies met takels en zelfbondages. Er was een brandende kaars die het touw zou doorbranden, maar het vlammetje doofde. Er was een schaar die net te ver weg lag. De poli­tie registreert deze ongevallen niet apart.

Ik kende Adri drie maanden,’ zegt Caroline (27). Toen kwam die knal voor mijn kop. Kanker. Ik kon alleen maar huilen en denken: ik ben drie­ëntwintig en ik ga dood. Ga je spulletjes maar halen, zei Adri, je blijft bij mij tot je beter bent.
Letter voor letter vormt het lampje op Adri’s hoofd de zinnen op de lichtbestuurde schrijfmachine. Hij kreeg zijn dreun al eerder, op 4 april 1981. ‘Gewoon neerge­ploft en nooit meer opgestaan. Iets mysterieus in de her­senstam, geen hersenbloeding, maar een stolsel in een van de aders.’
Adri’s ogen, gehoor, denkvermogen en vechtlust bleken intact. Het verblijf in ziekenhuis en revalidatiecentrum sterkten de toenmalige CPN-districtsbestuurder en onderwijzer om koste wat het kost buiten het verpleeghuis te blijven. Zijn benedenwoning vlak bij de Koninginnebrug in Rotterdam is met tiptoetsen te bedienen. Deuren zwaaien open, ge­luidsinstallaties floepen aan, bladzijden van boeken slaan om, de krant beweegt vanzelf en ook naar bed begeeft hij zich met een elektronisch gestuurde gondel. ‘Adri was zo anders dan de andere men­sen die ik kende,’ zegt Caroline. ‘Hij had zo veel gelezen, hij wist zo veel van mu­ziek. Dat had ik altijd gewild. Hier ston­den al die platen en die boeken, de Russi­sche Bibliotheek. Vanaf het moment dat ik hier kwam hebben we gepraat, gepraat, gepraat. Ook over erotiek, stapje voor stapje, daar had ik nog nooit over ge­praat. Ik kon nog niet eens een geslachts­deel noemen. Met die SM-gevoelens van mij kwam ik pas veel en veel later voor de dag. Heel voorzichtig vertelde ik dat ik vastbinden lekker vond en dat ik altijd had gedacht dat ik niet goed bij mijn hoofd was. Toen zijn we een beetje gaan uitproberen.’
Adri’s lampje vliegt over het letterbord: ‘De situatie waarin wij ons bevinden maakt dat je minder vaak een blad voor de mond neemt en milder oordeelt. SM is eigenlijk op het niveau van erotiek geen blad meer voor je mond nemen. Zo voelt het in ieder geval. Ons houden van elkaar leggen wij ook simpelweg uit als het el­kaar bezorgen onder andere van zoveel mogelijk en intens mogelijke erotische hoogtepunten. Nogmaals, niet alleen, maar onder andere. Wie dit najaagt be­treedt al snel de wondere wereld van SM en vrije erotiek. In een opstel over de Sade zegt Simone de Beauvoir iets over eindelijk het middelpunt van je eigen we­reld willen zijn. Mijn groeiende interesse voor SM loopt parallel aan mijn invalidi­teit. De hele samenleving marcheert en masse over je heen, je zou tot moord ko­men als je er de middelen toe had. Nu leef ik mij uit tot niveau van stabiel mens middels een onschuldig spel.’
‘Ik moet aan anderen overbrengen wat hij zegt,’ zegt Caroline trots. ‘Ik ben steeds een beetje Adri. Ik kan helemaal slavin zijn, zo voel ik het. Video’s halen in lou­che zaken waar nooit een vrouw binnen­ komt en waar ik nooit van mijn leven bin­nen zou durven, nu wel. Dan moet ik ook nog bij de afdeling SM zijn en dat met dat kale chemotherapiehoofd. Dat kan ik al­lemaal en daar ben ik trots op. Adri heeft een enorme geestkracht over mij, maar wat ik niet wil doe ik niet. Zeg ik: doe het zelf! Hij kan ook erotiek beleven, hulp­middelen genoeg in huis. Bovendien heeft hij altijd nog zijn mond en hij kan flink hard bijten! Handboeien doe ik zelf om, met een beetje handigheid kan ik ze ook op mijn rug krijgen. Ik ben nogal exhibitionistisch, als ik hier rondloop met wat attributen is dat ook opwindend. Adri heeft ook lichamelijk macht over mij. Het maakt niet uit of hij daadwerke­lijk iets doet.’
‘Het gaat vaak met woorden,’ verduide­lijkt Adri.
‘Ik kan niet helemaal strak vastgebonden zijn, dat vind ik wel jammer,’ zegt Caroli­ne, ‘maar ja, het is ook jammer dat Adri niet kan lopen.’

Nog één keer ga ik terug naar de bruine ruimte aan de Nieuwe Binnenweg. Misschien in de hoop alsnog een stukje van het SM-mysterie te ontrafelen. In ieder geval om afscheid te nemen.
Ik zie de inmiddels vertrouwde gezich­ten, en ook nieuwe. Naast me zit een vrouw die ik nog niet ken. Ze heeft een Zeeuws accent en komt uit Middelburg. ‘Niet voor mezelf,’ zegt ze, knikkend in de richting van de bar, ‘maar voor hem.’ Vorig jaar had Kees bekend dat hij SM- gevoelens had. Sinds zijn jeugd. Ze wa­ren dertien jaar getrouwd en van die ver­langens had ze nooit iets gemerkt. SM, daar gruwde ze van. Kees ging naar de VSSM, bracht voorlichtingsboekjes voor haar mee naar huis. Stelde haar toen voor een clubavond in Doma te bezoeken, de sfeer was er zo prettig en de mensen aar­dig. Van het gebeuren op het toneel ging ze bijna over haar nek. Al die vernederin­gen, en dat met publiek.
Ze was aan het piekeren gegaan. Wat zou Kees van mij verwachten? Wat moet hij het al die jaren slecht gehad hebben. Ze voelde zich tekort schieten als vrouw. Ze kon hem niet geven wat hij verlangde. Maar ze werd ook kwaad, was ze niet enorm bedrogen?

Sinds die bekentenis was het al SM wat de klok sloeg. Ze spraken erover tot ze er­ bij neervielen. Ze werd er geestelijk en li­chamelijk ziek van. Als ze zich in zo’n vastgebonden lichaam verplaatste voelde ze zich gebruikt. Het stuitte haar gewoon tegen de borst.
En iedereen had maar medelijden met Kees. Want zij kon niet mee. Zij was ge­remd. Bij de huisarts had ze er iets over laten vallen. Hij had haar doorgestuurd naar de gynaecoloog. Die begreep abso­luut niet waar ze het over had. Een poosje later lag ze met griep op bed en de huis­arts kwam. Kees had zo’n sling gekocht. Een lelijk zwart ding, het haalde hele­maal de sfeer uit de roze slaapkamer weg. Had de huisarts gezegd: ‘Zo, zijn dat nu jullie attributen?’ Nee, dat is een Japanse ligstoel, had ze nog weten uit te brengen. Hoe het verder moest wist ze niet. Hij had wel eens een spel gespeeld met een vrouw, daar was ze jaloers en nerveus van geworden. Ze had het ervaren alsof hij vreemd ging, naar de hoeren. Kees was ermee gestopt, omdat ze er niet tegen kon. Hij hoopte nog altijd dat ze om zou gaan. Dat ze masochiste werd. Maar dat was ze niet. Dat zo’n wezenlijk deel van zijn gevoelsleven voor haar onbereikbaar was, onbegrijpelijk. Ze was bang om hem te verliezen. Tegen een gewone vrouw die aandacht aan hem besteedde had ze wel verweer, maar ze was bang dat hij een zoekende masochiste tegenkwam. Van­daar dat ze zoveel mogelijk met hem meeging. De mensen waren trouwens al­tijd aardig tegen haar.

De namen van sommige in dit verhaal voorko­mende personen zijn pseudoniemen.

Met dank aan Studio Erwin Olaf