Schrijftips van Herman Koch: Stop bijtijds (na anderhalf uur), stop op een moment waarop je weet hoe je morgen verder moet, denk de rest van de dag/nacht geen seconde meer aan het boek

Vroeger was er de sigaret. Er was een tijd, lang geleden, waarin ik zeker wist dat ik nooit meer zou kunnen schrijven als ik met roken zou stoppen. Het ging niet alleen om de rook of de nicotine, het ging vooral om het moment van het achteroverleunen. Een pauze – welverdiend of niet. Ik keek naar het vel papier in mijn typemachine, in het gunstigste geval stonden er al een paar zinnen op, misschien zelfs een halve alinea. Ik schudde de sigaret uit het pakje. Of nog beter: ik rolde er een. Alleen al die handeling: het vloeitje tussen de vingers, het plukken en het vervolgens kneden van de tabak, het dichtlikken – allemaal handelingen die als voornaamste overeenkomst hadden dat ze tot het domein van het niet-schrijven behoorden. Van het afstand nemen. Een schrijver die rookte, had iets omhanden...