Uit het leven
Hendrik ten Hoeve, op 13 december op 64-jarige leeftijd overleden, was de geliefde onderwijzer op de christelijke school, het eigenwijze PvdA-raadsdlid wiens broek eens scheurde toen hij boos naar het spreekgestoelte liep, de bezeten verzamelaar van stedelijke curiosa en de stadsverteller met de mooiste en meest pikante verhalen. Als geen ander kon hij vertellen hoe de patriotten na de komst van de Fransen in 1795 in de grafkelder van de Grote Kerk gingen voetballen met de schedels van de Nassaus en hoe Mata Hari paste in de traditie van Leeuwarden als indertijd de meest zedeloze stad van het land. Afgelopen week is hij &#8211; zeer uitzonderlijk &#8211; postuum benoemd tot ereburger. Het Historisch Centrum heeft een tentoonstelling aan hem gewijd in een zaal die ook nog eens is omgedoopt tot de Hendrik ten Hoevezaal. Hij reed rond in een oude felrode jeep, maar zat, met baard en baret, liever op de fiets. En toen dat om gezondheidsredenen niet meer kon, liet &#8216;de reus op zwarte sloffen&#8217; zich rondrijden op een tandem. Zonder hem zou Leeuwarden er anders hebben uitgezien, zouden meer stadsschoon, grachten en gebouwen zijn verdwenen. Burgemeester Ferd Crone noemde hem &#8216;het historisch geweten van de stad&#8217;. Hendrik kende iedere steeg en steen, was een &#8216;wandelend en vooral pratend geschiedenisboek&#8217;, verzorgde honderden wandelingen voor Omrop Fryslân en de stadstelevisie, maar schreef weinig.
Hendrik ten Hoeve werd op 25 oktober 1945 als de oudste van een tweeling geboren in het volkse IJsbaankwartier. Zijn vader had een viswinkel en een kraam op de markt. De zaken gingen goed en het gezin verhuisde naar de Monnikenmuurstraat waar Hendrik later ook een mooi oud pand kocht. Hendriks vader was atheïst, las Multatuli, zijn moeder was gelovig en stuurde haar kinderen (Hendrik, tweelingbroer Sytse en de jongste, Jan) naar de christelijke school, waar een meester hem eens uitmaakte voor &#8216;onbesneden filistijn&#8217;. Hendrik genoot van bijbelverhalen, was ondeugend en las alle boeken van de bibliotheek. Net als zijn vader wilde hij visboer worden, maar die wilde dat zijn zonen doorleerden. Hendrik en Sytse gingen met tegenzin naar de ulo, daarna naar de kweekschool, waar ze hun liefde voor geschiedenis en literatuur uitleefden. Sytse werd directeur van het Scheepvaartmuseum in Sneek, Hendrik bleef in Leeuwarden en sprak stadsfries: hij had het over Liwwadden, niet over Ljouwert. Hij roeide de Elfstedentocht en speelde in het Fries basketbalteam.
Op zijn eenentwintigste stond hij voor de klas, vanwege de bijbelverhalen weer op een christelijke school. En die wilde hij vertellen, maar soms liet hij eerst een patatje halen. Meesters wil was wet, de kinderen liepen met hem weg. Hij volgde hun levensloop en een oud-leerling vertelde hem eens: &#8216;Meester, het gaat goed met mij, ik ga alleen nog uit stelen, mishandelen doe ik niet meer.&#8217; Hendrik hield van zijn leerlingen, &#8216;gewone kinderen uit de stad&#8217;. Nee, met &#8216;VPRO-kinderen&#8217; had hij niks.
Toen Leeuwarden eind jaren zestig Het Vliet dempte, kwam Hendrik in verzet en sindsdien streed hij in actiecomités, de gemeenteraad en rokerige ruimten voor het behoud van zijn stad. Alleen als er niets hoefde te verdwijnen, was moderne architectuur zeer welkom.
Vanaf 1974 was hij PvdA-raadslid, hij kreeg bij verkiezingen meer stemmen dan de fractieleider en was de ware sociaal democraat die geloofde in de verheffing van het volk. Iedereen wist: naar Hendrik moet je luisteren, ook al hoef je niet te doen wat hij zegt. Kruisraketten, werkgelegenheid, drugs, allemaal belangrijk, maar zijn hart lag in de bedreigde scholen, kerken en straten. Hij trouwde laat, met een oud-leerlinge via een contactadvertentie in de Volkskrant. Maar voor het huwelijk was hij niet geschapen. Hij en zijn Anneke bleven vrienden, maar in een museum kon zij niet leven. Op straat, bij de antiquair, Hendrik vond altijd wel wat; hij had zeker vijfhonderd oude schoolplaten, ruim veertigduizend boeken en eindeloos veel pamfletten, tekeningen, naamborden, tegels, schoolbanken en schilderijen die het verhaal van Leeuwarden vertellen. De gezondheid liet hem de afgelopen jaren in de steek; met pijn en verdriet besloot hij eerst de school, tenslotte ook na zesendertig jaar de Raad te verlaten. Hij viel van de trap en stierf in zijn eigen museum aan de Monnikenmuurstraat. Zo sprankelend als Hendrik zal niemand dit &#8216;Liwwadder ferhaal&#8217; ooit kunnen vertellen.
Suggesties voor deze rubriek? Mail naar uithetleven@vn.nl

peter brusse

Gerelateerd