Media
Als het aan de VVD-minister van Buitenlandse Zaken ligt, mogen zijn ambtenaren voortaan nooit meer anoniem praten met de pers. Hij had zich nogal geërgerd aan een artikel dat afgelopen zaterdag verscheen in NRC Handelsblad. Onder de kop &#8216;Uri Rosenthal, minister van halve A4&#8217;tjes&#8217; klaagden tien van zijn medewerkers over acht kolommen hun nood. Dat waren volgens de krant mensen &#8216;die dicht bij de minister staan, op verschillende plekken in het departement werkzaam zijn of kennis hebben van de diplomatieke dienst&#8217;. De journalist had &#8216;maanden&#8217; aan het stuk gewerkt. Een dag later, aan tafel bij het discussieprogramma Buitenhof, verklaarde de bewindsman de onvrede door te suggereren dat het hier lieden betrof die moeite hebben met de departementale bezuinigingen. Hij zou zijn secretaris-generaal vragen uit te zoeken hoe je dit soort ambtelijke loslippigheid in de toekomst kunt voorkomen. Flauw hoor, dacht ik in een eerste reflex. En: gaan we weer. Net als Donner, zijn CDA-collega op Binnenlandse Zaken, is ook Rosenthal blijkbaar geen liefhebber van de vrije nieuwsgaring. Kan die kleinzieligheid niet eens ophouden? Toen ik evenwel het artikel in kwestie nog eens uit de krantenbak viste, kon ik me bij Rosenthals irritatie ineens van alles voorstellen. Want wat stond er eigenlijk in? Dat de minister weinig &#8216;diplomatiek&#8217; is, &#8216;eigenwijs&#8217;, dat hij zich &#8216;lastig&#8217; laat adviseren, een hekel heeft aan langdradige beleidsstukken (vandaar die A4&#8217;tjes). Grootste grief: dat hij een &#8216;kortzichtige&#8217; blik bezit op de rol van Nederland in de wereld. Doordat Rosenthal bovendien &#8216;het internationale spel&#8217; niet begrijpt, is de Nederlandse positie in het buitenland &#8216;gemarginaliseerd&#8217;. Kijk maar naar Afghanistan. Onder Balkenende vochten we daadwerkelijk mee, onder Rutte doen we alleen een sullige trainingsmissie.
Nu meen ik me te herinneren dat het kabinet deze uitgeklede variant uitvoert op uitdrukkelijk verzoek van de Kamer. Van links tot rechts hadden parlementariërs zich destijds tegen verlenging van de missie gekeerd. Maar die toch niet onbelangrijke relativering kon ik in het stuk nergens terugvinden. En welbeschouwd waren ook de andere bezwaren verre van indrukwekkend. Hoezo zou je een minister nadragen dat hij niet houdt van lange lappen tekst? Of dat hij als politieke baas van het departement zijn eigen plan tracht te trekken?
Even nog dacht ik dat het artikel me tegenstond doordat alle informanten de anonimiteit verkozen. Onzin, natuurlijk. Het Amerikaanse weekblad The New Yorker publiceert regelmatig dossiers die van a tot z zijn gebaseerd op gesprekken met naamloze overheidsfunctionarissen. Maar gek genoeg is het journalistieke resultaat daarvan altijd overtuigend, want uiterst ter zake. Het verhaal in NRC Handelsblad daarentegen liet een onaangename smaak achter.
Het kan best zijn dat Uri Rosenthal een zwakke minister is. En zijn neiging ambtenaren de mond te snoeren mag je ronduit kwalijk noemen. (Hoe wil zijn secretaris-generaal dat trouwens aanpakken? Privételefoon en e-mailverkeer aftappen? Loslippige medewerkers schaduwen tot in de Haagse horeca?) Maar gehoorzaam opschrijven dat ambtenaren een minister &#8216;stuurs&#8217; vinden, &#8216;arrogant&#8217;, &#8216;kortzichtig&#8217;, hem &#8216;een professor&#8217; noemen die &#8216;dicteert, en niet luistert&#8217; &#8211; zonder dat de lezer kan controleren wie wat waarom zegt is even kwalijk. Dan geef je als journalist geen zakelijke kritiek door, maar anonieme dapperheid.

Gerelateerd