<div class="lead">
Ooit was Rutte een van de felste tegenstanders van Turks EU-lidmaatschap, terwijl het CDA zich mild toonde. Nu zijn de rollen omgedraaid.
</div>
Mark Rutte heeft een duidelijk standpunt over de toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Hij vindt dat de onderhandelingen daarover moeten worden uitgesteld. Rutte is geschrokken van een kritisch rapport van de EU over Turkije. Het land blijkt ver achter te lopen op het gebied van vrijheid van meningsuiting: ‘Je mag daar nog steeds niets zeggen over de Armeense genocide.’ Ook noemt de VVD’er het onacceptabel dat de Turken de onafhankelijkheid van Cyprus niet erkennen. Dat meldt RTL Nieuws&#8230;.
Ojee, ik zie nu pas dat ik mijn verkeerde notitieboekje heb geraadpleegd. Rutte deed zijn ferme uitspraak over het land aan de Bosporus niet nu, maar in 2006. Hij was net aangetreden als partijleider van de VVD en vond dat het standpunt van de liberalen over Turkse toetreding tot de EU moest worden aangescherpt.
Dat had zo zijn voorgeschiedenis. Twee jaar eerder waren de emoties binnen de Tweede Kamerfractie hoog opgelopen: de volksvertegenwoordigers Gert-Jan Oplaat en Geert Wilders verweten Ruttes voorganger Jozias van Aartsen dat hij niet rechts genoeg was. Naast verlaging van de hulp aan de Derde Wereld en verhoging van de maximumsnelheid op de autowegen verlangden ze dat de onderhandelingen met Ankara moesten worden stopgezet. Vooral Wilders speelde hoog spel. Van Aartsen weigerde voor hem te capituleren. Een onvoorwaardelijk nee tegen de toekomstige toetreding van Turkije tot de EU was onaanvaardbaar, oordeelde de voormalige minister van Buitenlandse Zaken. Wilders liet vervolgens weten dat hij zich niet de mond liet snoeren: &#8216;Ik zal altijd blijven zeggen wat ik ergens van vind. Desnoods ga ik alleen verder.’
Zo ontstond de PVV. Met de verkiezingen van 2006 in zicht besloot Rutte de hartelijke houding van de VVD tegenover de Turken te laten varen. Eerst moest de nieuwe concurrent op de rechtse kiezersmarkt worden verslagen. Andere politieke partijen bekritiseerden zijn stap. Volgens Alexander Pechtold van D66 ging het hem alleen om binnenlands gewin. Hij sprak van ‘verkrampte stemmingmakerij’. PvdA’er Frans Timmermans noemde de houding van Rutte ‘niet fair’. CDA’er Camiel Eurlings vond dat de Turken meer tijd moest worden gegeven.
<h5>Rutte: je moet nu eenmaal realist zijn</h5>
Nu zijn de rollen tussen CDA en VVD omgedraaid. In zijn hoedanigheid van EU-voorzitter eet Rutte in Brussel Turkse pizza met Angela Merkel en premier Davutoğlu. In ruil voor het terugnemen van Syrische vluchtelingen kan Ankara wat hem betreft rekenen op 6 miljard euro steun, versoepeling van de visumplicht voor Turkse toeristen en versnelling van de onderhandelingen over toetreding van het land tot de EU. Natuurlijk heeft Rutte bezwaar tegen de bombardementen op de Koerden en de overname door de Turkse overheid van de oppositionele krant Zaman. Maar in een tijd van vluchtelingencrisis moet een Nederlandse premier nu eenmaal pragmaticus en realist zijn. &#8216;Als je alleen zaken wilt doen met landen die op het gebied van de persvrijheid en de mensenrechten dezelfde standaard hanteren als wij, dan wordt het eenzaam om ons heen,&#8217; zei Rutte na afloop van de Turkije-top in Brussel: &#8216;Dan houd je Duitsland over, België, Scandinavië en een groot deel van Engeland en dan ben je er wel zo&#8217;n beetje.&#8217; Je kunt niet alleen zaken doen met vrienden, is zijn redenering.
CDA&#8217;er Sybrand Buma staat ondertussen in de startblokken om de electorale wedloop met Wilders aan te gaan. Rutte heeft Europa in de uitverkoop gedaan, roept Buma verontwaardigd. De premier laat zich piepelen door de Turken en zet zich niet in voor de Nederlandse waarden. Buma toont begrip voor de Oostenrijkers, Hongaren, Serviërs en Slovenen die hun grenzen voor de vluchtelingen hebben gesloten. Hij sympathiseert met de Beierse christendemocraten die in opstand zijn gekomen tegen Angela Merkel en haar Willkommenskultur. Buma is tegen een deal met de Turken als de visumplicht wordt versoepeld en de onderhandelingen over toelating tot de EU worden versneld. De <a href="http://nos.nl/artikel/2092216-rutte-kritiek-cda-op-akkoord-met-turkije-onbegrijpelijk.html" target="_blank">CDA-leider in</a> Met het oog op morgen: &#8216;Daar kan Europa niet in meegaan.&#8217;
Toen de Tweede Kamer dinsdag 15 maart voor de zoveelste keer over de vluchtelingen debatteerde, was nog niet bekend of de EU erin zou slagen een definitieve deal met Ankara te sluiten (de Fransen lagen nog dwars en vooral de Cyprioten). In de Haagse wandelgangen verzekerden VVD&#8217;ers de journalisten dat de soep niet zo heet gegeten zou worden als het voorlopige akkoord deed vermoeden. Voordat het visumvrij reizen een feit was, zouden eerst nog strenge eisen aan de kwaliteit van de Turkse paspoorten worden gesteld. Het kon nog wel tot ergens in de volgende eeuw duren voordat de Turken daadwerkelijk aanschoven in Brussel. Maar je kon nu eenmaal geen politiek bedrijven zonder vuile handen te maken, voegden ze eraan toe.
En dat was het pijnlijke. Want ook onder het bewind van Erdogan en Davutoğlu kun je in Turkije maar beter niet beginnen over de vrijheid van meningsuiting, de Armeense genocide en de onafhankelijkheid van Cyprus. Precies als in 2006.

Gerelateerd