De openbaar vervoer zone van Amsterdam-West is 5713. Alomtegenwoordig in het werk van rappers van de hoofdstedelijke &#8216;West-side&#8217;, die hun liefde én respect betuigen voor wijken als Slotermeer, Osdorp en Geuzenveld. Maar ook in hartje centrum, op het statige Barlaeus gymnasium aan de Weteringschans, is 5713 inmiddels een begrip.
5713 is de naam van de partij waarmee Mo, Meric, Emre, Mounir, Dina, Alper en Lin afgelopen oktober meededen aan de verkiezingen voor de leerlingenraad van het Amsterdamse gymnasium. Het begon als een tegenactie, grijnst Meric (17), een van de oprichters. &#8216;De groep die zich dit jaar als eerste verkiesbaar stelde, presenteerde zich als elitaire kakkers. Ze hingen posters op van zichzelf in driedelig pak. Net alsof ze al bij het corps zaten. Toen hebben wij voor de grap een allochtonenpartij opgericht. We dachten: het is wel eens tijd voor iets anders.&#8217; Mo (18) vult aan: &#8216;Het was vooral humor, al hebben we geen Nederlanders op de lijst gezet. We wilden de boel een beetje forceren.&#8217;
Van een echte tegenstelling tussen zwart en wit is op het Barlaeus geen sprake, benadrukken de jongens in café De Balie, aan de overkant van hun school. &#8216;In het hele land voelen allochtonen zich minder dan de rest,&#8217; denkt Meric, die Turkse ouders heeft. &#8216;Maar bij ons op school is dat niet het geval.&#8217; Mo (&#8216;Ik ben helemaal geen allochtoon, alleen half-Indonesisch&#8217;) beaamt dat. En 5713 was natuurlijk niet alleen bedoeld voor leerlingen uit Amsterdam-West. &#8216;De meesten wisten niet eens waar die cijfers voor stonden.&#8217; En: &#8216;Voor de zekerheid hebben we &#8220;één keer per jaar een hockeytoernooi&#8221; als standpunt op onze verkiezingsposter gezet.&#8217;
Uiteindelijk won tegenpartij Patronus nipt. Het Barlaeus is veranderd, vinden Mo en Meric. &#8216;Ik kwam van een basisschool in Westerpark met bijna alleen maar allochtonen, hier was iedereen wit,&#8217; vertelt Mo. Nu gaat het de goede kant op, de klassen zijn gemengder. &#8216;Al vind ik dat ze hier nog erg in hun eigen wereldje leven. Bij zoiets als armoede staan ze niet vaak stil. De meesten weten niet hoe het is om in een klein huis te wonen.&#8217; Meric kwam indertijd met zijn buurjongen uit Nieuw Sloten naar het Barlaeus. Nu zitten zijn neef en broertje er ook. Thuis spreken ze Turks en Nederlands. Hij kan al die culturen goed combineren, maar sommige allochtonen op school raken &#8216;verkaast&#8217;, vindt Meric. &#8216;Een Marokkaanse jongen uit mijn klas begon opeens met een &#8220;r&#8221; te praten en draagt nu overhemdjes.&#8217;
Nog eens acht ton
Het Barlaeus gold in Amsterdam lange tijd als een uitgesproken witte, elitaire school voor het verzamelde Zuid- en grachtengordelkroost. Het aantal allochtone leerlingen op misschien wel het chicste gymnasium van Nederland bleef jarenlang steken op een paar procent. &#8216;De afgelopen tien jaar is de school toegankelijker geworden,&#8217; stelt conrector Margriet Bosman. Van de leerlingen in de onderbouw is inmiddels pakweg één op de zes allochtoon.
De schoolleiding legde contact met basisscholen om het Barlaeus multicultureler te maken en ook kinderen uit de &#8216;witte sociaal-economische onderklasse&#8217; te trekken. Bosman: &#8216;Zij hebben ook recht op een goede opleiding en de rest realiseert zich dat de maatschappij niet van de witte kakkers aan elkaar hangt. Het is voor beide partijen beter.&#8217;
In 2007 nam die operatie een vlucht, toen de school ineens 380.000 euro subsidie kreeg voor &#8216;achterstandsleerlingen&#8217;. De achterstandspot werd voortaan verdeeld op basis van de postcodegebieden waar leerlingen woonden, in plaats van naar de nationaliteit van hun ouders. Omdat de wijken in Amsterdam zo gemengd zijn, gold het overgrote deel na afweging van herkomst en inkomen van de bewoners als &#8216;armoedeprobleemcumulatiegebied&#8217;. Liefst 53 procent van de Barlaeus-leerlingen woonde in zo&#8217;n probleemzone en dus werd de subsidie toegekend. &#8216;Ridicuul&#8217; en &#8216;oneerlijk&#8217; riep rector Marten Elkerbout in alle landelijke media, maar hij kreeg het geld toch. Een jaar later verhoogde het ministerie de drempel voor de achterstandsgelden naar zestig procent, naar verluidt om het &#8216;Barlaeus-effect&#8217; te vermijden. &#8216;Maar die drempel hebben we glashard genomen,&#8217; zegt conrector Bosman. Inmiddels woont namelijk 61,4 procent van de Barlaeus-leerlingen in een door het ministerie aangemerkt probleemgebied. Voor de komende twee jaar krijgt de school naar alle waarschijnlijkheid nog eens een slordige acht ton. &#8216;Het is een absurde smak geld, maar we gaan er zo zinvol mogelijk mee om.&#8217; Het geld komt voornamelijk terecht bij allochtone leerlingen, legt Bosman uit. &#8216;De sociaal-economische achterstand zit hier op school in de meeste gevallen toch bij allochtonen.&#8217;
Huiskamerproject
De school investeert ook in projecten om die leerlingen op school te houden. Juist op een gymnasium lopen allochtone leerlingen niet alleen tegen taalproblemen, maar ook tegen een cultuurachterstand op. &#8216;Er wordt een enorme taalbeheersing van je gevraagd. Iedereen praat hier zo&#8217;n beetje in vier of meer lettergrepen. Bovendien gaat de gemiddelde docent er in zijn lessen van uit dat je wel eens in het Rijksmuseum komt. Het is lastig als je dat van huis uit niet hebt meegekregen.&#8217;
Daarom financiert het Barlaeus van de achterstandsgelden samen met drie andere gymnasia in de hoofdstad het huiskamerproject. In een als huiskamer ingerichte ruimte in het oude Wilhelmina Gasthuis komen elke dag zo&#8217;n tien leerlingen na school hun huiswerk maken. Een vaste begeleider vangt ze op, een gepensioneerde wiskundeleraar en drie studenten klassieke talen geven er afwisselend bijles. &#8216;De huiskamer is alleen voor wie niet wit en/of niet rijk is,&#8217; zegt Bosman. &#8216;Dat is stigmatiserend, maar zo is het nou eenmaal. Thuis komen deze kinderen niet aan het werk. Leg maar eens aan je vriendjes op straat uit dat je drie uur Latijn moet leren.&#8217;
Door de riante subsidie is het huiskamerproject tot 2016 veilig, denkt Bosman. Maar het blijft dubbel, zo&#8217;n zak geld. De gymnasia in het centrum trekken het talent weg van de vwo&#8217;s aan de randen van Amsterdam. &#8216;Dat is niet goed voor zo&#8217;n school.&#8217; En bovendien is het ook niet gezegd dat een allochtone leerling na alle investeringen in het contact met zijn basisschool een plaats krijgt op het Barlaeus. Er zijn zoveel aanmeldingen dat een loting nodig is. &#8216;Elk jaar zit ik weer met samengeknepen billen naast de notaris te hopen dat er geen allochtonen worden uitgeloot.&#8217;

Gerelateerd