<div class="wpg-element paragraph">
<p>‘Een slechte vorm van cabaret’, noemde VVD-coryfee Henk Von­hoff het besluit van zijn partij om tot rechtstreekse verkiezingen voor het partijleiderschap en het voorzitterschap over te gaan. Het zesenzeventigjarige erelid moest niets hebben van het geknutsel aan het kiesstelsel dat na de Fortuyn-revolte van 2002 ook bij de liberalen in de mode was geraakt. Politici waren er om besluiten te nemen, niet om over van alles en nog wat hun achterban te raadplegen. Dat was de ‘doodskist voor de democratie’.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Veel bijval kreeg de nestor van de VVD niet. Alles moest anders, moderner, Ameri­kaan­ser! Dus werd de partijvoorzitter voortaan door de leden gekozen en moesten Mark Rutte en Rita Verdonk met elkaar de race aangaan om het lijsttrekkerschap. Van de bloederige taferelen die dat opleverde, hebben de liberalen spijt als haren op het hoofd. Toch worden de messen alweer geslepen. Want de rechtstreeks gekozen partijvoorzitter staat nog steeds in de statuten.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Op een zaterdag in december kwam ik Ivo Opstelten tegen, in het Rotterdamse World Trade Center, waar de VVD voor het eerst sinds de excommunicatie van Verdonk congresseerde. Een moegestreden partijvoorzitter Van Zanen had net zijn vertrek aangekondigd. Op de borrel na afloop schuifelde de Rotterdamse burgemeester van tafeltje naar tafeltje. Iedereen kreeg te horen dat hij niet op een baantje uit was. Maar als er een dringend beroep op hem werd gedaan, nam hij de ondankbare taak van partijvoorzitter op zich.</p>
<p>Zo spontaan als dat klonk, was het niet. De partijtop – Rutte en zijn geestelijke leidsman, senator Uri Rosenthal – had Opstelten op dat moment al een aanzoek gedaan. Hij was de bestuurlijke zwaargewicht die de VVD door woelige tijden heen kon loodsen.</p>
<p>Bovendien zat Rutte niet te wachten op de man die zich drie dagen voor het congres in het World Trade Center in de strijd had geworpen: de Brabantse milieugedeputeerde Onno Hoes. Te ongrijpbaar en onvoorspelbaar vond Rutte de echtgenoot van Albert Verlinde (RTL Boulevard). Vooral het voornemen van Hoes om een dialoog tussen de VVD en de beweging Trots op Nederland op gang te brengen, sprak hem niet aan. Met IJzeren Rita had hij voldoende ellende beleefd. Moest hij zich nu weer met haar verzoenen? Rutte had daar helemaal geen zin in. ‘Onno is onrust,’ liet hij zich in kleine kring ontvallen.</p>
<p>De naam van Hoes zoemde al langer rond. In september 2007 vierde het organisatiebureau Booij, Klusman en Van Bruggen zijn achtjarig jubileum in de trendy club Onassis aan het IJ. Wie gezien wilde worden, wás er – van Mei Li Vos tot Rob Oudkerk. Het gesprek van de dag: de toekomst van de VVD. Zou Rutte Verdonk buiten de deur durven zetten? En zo ja, wat waren dan de gevolgen? Op de parkeerplaats stond een batterij pr-medewerkers van Verdonk en Rutte druk te telefoneren. Ze deden een poging een dreigend schisma te voorkomen. Tevergeefs, naar een paar dagen later bleek. Bij Onassis hoorde ik voor het eerst van de ambities van Onno Hoes. Hij was jong (46), straalde dynamiek uit en kende de mensen in het land. Als er iemand het verdeelde huis van Thorbecke voor instorten kon behoeden, was het de partner van Albert Verlinde.</p>
<p>Interessant aan de kandidatuur van Onno Hoes is wie hem vanuit de coulissen steunen: Hans Wiegel die zich met zijn nieuwe liefde in Noord-Brabant heeft gevestigd, Ritanezen die op rehabilitatie door de Ruttianen hopen. Maar bij de supporters van Hoes horen ook links-liberalen als Ruttes campagnemanager in 2006 (directeur communicatie bij AEGON Jan Driessen) en oud-woordvoerder van fractievoorzitter Van Aartsen, Gérald Rensink. Die laatste is nu campagneleider van Hoes.</p>
<p>Even opmerkelijk is de koele ontvangst door het partij-establishment rond Rutte en Rosenthal. Naar buiten toe wordt gezegd dat de partijleden moeten beslissen, de kenners van de Haagse binnenkamers weten dat het anders ligt. De eerste confrontatie deed zich voor tijdens een debat op de Eindhovense High Tech Campus. Hoes laakte daar het voornemen van Rutte om een nieuwe liberale beginselverklaring op te stellen. Met zo’n manifest wil de VVD-leider zich afzetten tegen het paternalisme van het christelijk-sociale kabinet en het populisme van Verdonk en Wilders. Helemaal niet nodig, meende Hoes. Beginselprogramma’s heeft de partij meer dan voldoende. Nu moeten de handen uit de mouwen worden gestoken! Rutte, die zich op dit moment volop verdiept in het werk van Locke, Smith, Berlin en Hayek, was razend.</p>
<p>Zo wacht de VVD nu een poldervariant op de race tussen Hillary Clinton en Barack Obama. Met Ivo Opstelten die door de partijtop wordt geprezen vanwege zijn rijke bestuurlijke ervaring. Met Onno Hoes die change en verzoening belooft. Met Iowa-achtige confrontaties in het verschiet in café-restaurants in Slochteren, Kampen en Valkenburg aan de Geul. Met een ongewisse afloop.<br />‘De fractie en de partij kunnen nu weer gaan bouwen,’ zei Mark Rutte nadat hij zich van Rita Verdonk had ontdaan. We zullen zien. </p>
</p></div>


Gerelateerd