Thriller / Val McDermid
De ijzingwekkende openingsscène van Verdwenen leest als een kritiek op een beveiligingscultuur die verblind is door de angst voor terrorisme. De Schotse Val McDermid begint haar nieuwe thriller op een Ame­rikaans vliegveld. Een reizigster laat bij aankomst de detectiepoortjes piepen vanwege het metaal in haar been. Ter­wijl zij door beveiligers apart wordt genomen, ziet ze dat er iemand vandoor gaat met het met haar meereizende kind. De paniek van de vrouw wordt gezien als verzet, en de bewaking schakelt haar uit met een stroomstootwapen. Tegen de tijd dat het misverstand is opgelost, is het vijf­jarige kind al lang verdwenen.
Over het algemeen is McDermid geen zachtzinnige schrijfster. In haar reeks over klinisch psycholoog Tony Hill en hoofdinspecteur Carol Jordan (voor televisie verfilmd als Wire in the Blood) figureren sadistische seriemoordenaars van wie de gruwelpraktijken in geuren en kleuren worden beschreven. Vanuit die wetenschap vrees je het ergste voor het ontvoerde jongetje in Verdwenen, maar McDermid gebruikt dit uitstapje naar een losstaande thriller voor een verhaal waarin het geweld in het onderhuidse zit. Hoofdpersoon Stephanie is van beroep ghostwriter: ze schrijft biografieën en krantenartikelen voor beroemdheden die met haar woorden goede sier maken. Het jongetje met wie ze naar Amerika reist, is de zoon van haar cliënte Scarlett Higgins, een tv-sterretje dat be­­roemd is geworden dankzij een domme blondjes-imago waaruit ze slim een slaatje weet te slaan. In retrospectief vertelt Stephanie hoe ze bevriend raakte met het manipulatieve tv-sterretje, dat mede door haar spelletjes met de achtervolgende roddelpers voor plotwendingen zorgt.
Voor een ervaren schrijfster als zij is de vorm die McDermid kiest voor deze terugblik wonderlijk onbeholpen. Het verhaal verplaatst zich het halve boek lang naar het verleden, toen er nog geen sprake was van een ontvoering. Tegelijk moeten we geloven dat Stephanie deze uitgebreide flashbacks woordelijk uit de doeken doet aan de ondervraagster die het onderzoek naar het verdwenen jongetje leidt. Dat levert sloom, spanningsloos proza op, en elke keer dat de ondervraagster verzucht dat ze ‘wel wat lang van stof’ is, zucht de lezer met haar mee. De vertaling maakt het er niet beter op. ‘Kan ik dan nu iemand van een echte wetsuitvoerende macht te spreken krijgen?’ vraagt Stephanie; nogal omslachtig voor iemand die in paniek is.
Het zijn de hoofdfiguren die deze thriller nog redelijk interessant maken: allebei vrouwen met ongrijpbare levens, die moeizame relaties onderhouden met mannen. De een probeert te verdwijnen in de levens van beroemdheden, de ander is gespecialiseerd in openbare verdwijntrucs. Zo bezien is de beginscène op het vliegveld niet zozeer een aanklacht tegen de doorgedraaide terroristenbestrijding, maar een metafoor voor een cultuur die zo doordrenkt is van angst en wantrouwen dat zelfs persoonlijke relaties daardoor besmet raken.
Val McDermid, ‘Verdwenen’ (The Vanishing Point, 2012), vertaling Frank Lefevere, Luitingh Sijthoff, € 19,95

Marijn van der Jagt