<div class="wpg-element paragraph">
<p>Komende tijd wordt weer ouderwets atoomwapentijd. Ze zijn er nog steeds, honderden, nee duizenden, we weten niet goed meer wat we ermee moeten. We lijken er maar moeilijk vanaf te kunnen komen.</p>
<p>Om eens optimistisch te beginnen: de befaamde doomsday clock van het Bulletin of Atomic Scientists is onlangs een minuut teruggezet naar zes voor twaalf. Het gevaar van een atoomoorlog is volgens de experts dus iets geweken. De uitleg daarbij was dat er onder president Obama weer wat licht gloort. Áls er iets gaat gebeuren, dan moet het de komende weken gaan blijken.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Allereerst horen we al wekenlang dat de Russen en Amerikanen heel dicht bij het sluiten van een zogenaamd START-akkoord zijn. Dat moet uitmonden in een nieuw plafond op het aantal strategische (intercontinentale) atoomwapens dat beiden mogen opstellen. Lang geleden was afgesproken dat ze er 6.000 mochten hebben, te verdelen over ten hoogste 1600 raketten of vliegtuigen. De praktijk is nu al flink minder dan de helft daarvan. En in juli 2009 spraken Obama en Medvedev af dat ze verder zouden onderhandelen tot ten hoogste 1500 à 1675 atoomkoppen, te plaatsen op ongeveer 800 raketten en vliegtuigen. </p>
<p>Het oude START-verdrag loopt nu in blessuretijd, want gold eigenlijk tot 5 december. De onderhandelingen liepen wat stroever dan gehoopt. Rusland sputtert over het Amerikaanse raketschild, dat zelfs in de aangepaste versie van Obama toch een bedreiging zou zijn voor Russische atoomraketten. Het wil in het START-verdrag een soort voorbehoud opnemen, maar de VS zeggen dat het raketschild en (intercontinentale) atoomraketten niets met elkaar te maken hebben. Beide partijen denken er wel uit te komen en hebben daar ook belang bij. In mei kan dan namelijk een mooi gebaar worden gemaakt tijdens de grote review conference in New York, gewijd aan de toekomst van het Non Proliferatieverdrag. Dat verdrag is in zwaar weer. De atoomwapenstaten moeten laten zien dat het hen ernst is met hun verplichting tot nucleaire ontwapening. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph-quote">
<blockquote>
<p>&#8211; Er zwerft te veel nucleair materiaal over de wereld</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Het verdrag kent daarvoor geen deadline, maar het mag ook geen sint juttemis worden. Want als de atoomwapenstaten op dit front geen vooruitgang laten zien, zullen de niet-kernwapenstaten zich steeds minder aantrekken van hún verplichting om altijd have not te blijven. We blijven niet eeuwig wachten, zouden Iran, en wie weet andere landen, kunnen denken. India, Pakistan, Israël en Noord-Korea zijn al niet eens lid van het Verdrag dus voelen zich sowieso niet gebonden. In mei zal dus ook naarstig worden gezocht naar wegen om het verdrag voor verdere ontrafeling te behoeden. </p>
<p>Dan is er volgende maand in Washington een grote Global Nuclear Security Summit. Alweer een idee van Obama, die in zijn veelbezongen Praagse speech van 5 april vorig jaar nog binnen zijn eerste ambtstermijn een harde regeling tegen nucleair terrorisme beloofde. Er zwerft te veel nucleair materiaal over de wereld en dat moet uit handen blijven van criminelen en terroristen. </p>
<p>Geen kattenpis, want het International Atoomagentschap komt tot meer dan 1500 &#8216;nucleaire incidenten&#8217; tot nu toe: gevallen van diefstal, smokkel, zoekraken van spullen die stralingsgevaarlijk zijn of interessant zijn voor types met een ongezonde nucleaire belangstelling. Een verdrag uit 1980 regelt al de beveiliging van nucleaire transporten, maar gaat niet ver genoeg. Te veel opslagplaatsen zijn slecht bewaakt en vallen erbuiten. Sinds 2005 is dat aangescherpt, maar het verdrag is nog niet in werking getreden omdat daar de handtekening van nog tientallen landen voor nodig is. Veel derdewereldlanden vinden deze zorg maar &#8216;verdacht&#8217;. Ze denken dat het een snood plan is om inspecties op te voeren, dus pottenkijkers in hun land meer ruimte te geven. In hun ogen is nucleaire beveiliging iets om de aandacht van het grotere probleem af te leiden, namelijk nucleaire ontwapening &#8211; daar waar de grootmachten meer boter op hun hoofd hebben.</p>
<p><i>Not last, not least</i>, is er enige beweging in allerlei landen zelf. Uitgelekte delen van Obama&#8217;s Nuclear Posture Statement wekken de verwachting dat hij bereid is veel overtollige kernwapens op te ruimen, veel overblijvende wapens niet langer op scherp te zetten, en misschien ook te beloven ze voortaan alleen maar ter afschrikking (dus niet als first strike-wapen) tegen andermans massavernietigingswapens in te zetten. Zelfs in de NAVO is een lichte rimpeling te merken. Wat gaat er gebeuren met de 200 Amerikaanse kernwapens die nog in Nederland en vier andere Europese gastlanden liggen? Als het de ontwapening helpt, aldus minister Verhagen, zou hun eenzijdige verwijdering niet langer onbespreekbaar zijn. De weg naar global zero is lang, maar ondanks Iran, Pakistan, Israël, en Noord-Korea: het ruikt hier een beetje naar lente.</p>
</p></div>


Ko Colijn

Gerelateerd