Joan Hemels. Een journalistiek geheim ontsluierd. Spinhuis, 270 p., € 29,50

****

door Hans Renders

Persgeschiedenis

Nederland bleef tijdens de Eerste Wereldoorlog officieel neutraal. Maar De Telegraaf onthulde dat er veel geld verdiend werd aan de handel met Duitsland. Hiermee was deze krant zo ongeveer het enige anti-Duitse dagblad in Nederland. Pershistoricus Joan Hemels heeft in een bloemrijk geschreven boek nu aangetoond dat de neutraliteitsgedachte voor de rest van de Nederlandse journalistiek een idee-fixe was. Voor geld waren bijna alle kranten bereid zich voor oorlogspropaganda te laten gebruiken. Vanuit Oostenrijk werden met behulp van een soort spionagedienst met de eufemistische naam Literarisches Bureau aanvankelijk Oostenrijkse kranten en tijdschriften in Amsterdamse etablissementen ter lezing gelegd, bijvoorbeeld in Americain. Al snel voorzag de Oostenrijkse ‘spindoctor’ Robert Saudek Nederlandse persbureaus van propagandanieuws en zelfs Nederlandse kranten kregen,...