Meest gestelde vraag afgelopen week: zijn we nu weer terug in de Koude Oorlog?

Het veiligste en goed te verdedigen antwoord is ‘ja en nee’. De context is anders dan vijftig jaar geleden. Maar de vraag is niet slechts interessant voor geleerden die zich afvragen of de geschiedenis cyclisch is of zich vooruitwurmt, zij het soms via de beruchte stap terug. Ik denk dat het laatste het geval is, ik ben zelfs bang dat we twee stappen terug in een pre-Koude Oorlogssituatie kunnen belanden. Maar al lerende kunnen we fatale automatismen vermijden.

Een kwart eeuw geleden woedde er een intellectueel debat tussen twee denkscholen. Eén schreef al het wel en wee der wereld (oorlog en vrede) toe aan het statensysteem. Deze wijze van organiseren heeft naast voordelen ook een nadeel: de behoefte aan veiligheid zet staten aan tot onderlinge machtscompetitie en er is helaas weinig wat hen daarin afremt. Een van de controversiële zegeningen na de Tweede Wereldoorlog was het kernwapen, dat de...