03-03-2001
Door Mischa Cohen

Chris van der Heijdens ‘Grijs verleden’ wil laten zien dat kiezen tijdens de bezetting veel lastiger was dan oordelen erna. Sommigen waren ‘fout’ (zoals Van der Heijdens vader), anderen pleegden verzet. Maar verreweg de meeste Nederlanders maakten zich nergens druk over. ‘Grijs verleden’ is dus een ontluisterend boek. ‘Ik vind de mens een nogal lullig wezen.’

‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’ – het zijn de eerste zinnen van Grijs verleden. Dat boek vertelt het verhaal opnieuw – als vijf extreme jaren in de stroom van de twintigste eeuw. Historicus (‘maar meer nog: schrijver’) Chris van der Heijden (1954) nam een karwei op zich dat, sinds het verschijnen van de negentien delen van het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog van Loe de Jong, naar eigen zeggen aan brutaliteit grenst. Maar het werd tijd, zegt Van der Heijden, om te laten zien dat we...