Mijn Vrij Nederland

Voelt u zich wel eens onvrij?

‘Als ik prettig bezig ben met een artikel en ik moet formulieren tentamens nakijken, dan voel ik me wel eens onvrij. Maar het is overdreven om hier van onvrijheid te spreken. Dat heeft pas zin wanneer je het hebt over de burgerlijke en de politieke vrijheid. De burgerlijke vrijheid bakent een sfeer af waarin je kunt doen wat je wilt en waar de buitenwereld, en met name de staat, geen toegang heeft. De politieke vrijheid is het recht van de burger om deel te nemen aan de publieke besluitvorming. Revolutionaire vooruitgang is hier eigenlijk niet meer mogelijk. Vandaar dat het begrip vrijheid uit de belangstelling is geraakt. Daar komt bij dat het openbaar bestuur is getechnocratiseerd en zich nu richt op allerlei ingewikkelde bestuurlijke zaken die je moeilijk met het begrip “vrijheid” in verband kunt brengen. Vrijheid is een beetje een ouderwets woord geworden.’

Is Nederland vrij?

‘We leven in een zeer gecompliceerde, diverse...