Economie
Waarom krijgt een Gooise vrouw die alleen maar heeft getennist op hetzelfde moment AOW als iemand die op zijn vijftiende is begonnen met werken?&#8217; vroeg een havenarbeider vorige week in de Volkskrant. Het is een typisch voorbeeld van wat psychologen &#8216;een verwijtende waaromvraag&#8217; noemen. De vragensteller weet natuurlijk wel waarom die tennissende mevrouw uit het Gooi AOW krijgt. Ze heeft er, conform de Algemene Ouderdomswet, domweg recht op. De waaromvraag is hier, zoals vaker, de verpakking van een verwijt. Het rechtvaardigheidsgevoel van de havenarbeider zegt hem dat hij, na veertig jaar hard werken bij Shell Pernis, zijn AOW echt heeft verdiend. Terwijl die Gooise vrouw haar AOW-uitkering níet verdiend heeft, en &#8211; erger nog &#8211; het geld misschien niet eens nodig heeft.
Want zo is het: In Nederland krijgen honderdduizenden 65-plussers AOW, terwijl ze deze uitkering niet nodig hebben. Gooise vrouwen, vastgoedmiljonairs, zelfs de koningin, ze hebben allemaal recht op het basispensioen. En ja, dat mensen die het niet nodig hebben toch zo&#8217;n publiek gefinancierde uitkering ontvangen, kun je onrechtvaardig noemen. Het is in elk geval geen doelmatige besteding van publiek geld.
De oplossing is kinderlijk eenvoudig: mensen die hun AOW niet nodig hebben, moeten hem niet aanvragen. Ze moeten AOW-weigeraar worden.
Ziet u het al voor zich? De term &#8216;AOW-weigeraar&#8217; kan een statussymbool worden. Bij jonge hoogopgeleiden zie je al zoiets. Terwijl ze er recht op hebben, vinden de jongelui het niet &#8216;oké&#8217; een werkloosheidsuitkering aan te vragen. Waarom niet? Omdat ze vinden dat uitkeringen niet voor &#8216;ons soort mensen&#8217; zijn bedoeld. En omdat ze er te fier voor zijn. Het is de opleving van een oude trots, die ooit arme mensen ervan weer- hield om onderstand aan te vragen; te trots om hun hand op te houden.
Het principe van &#8216;niet aanvragen wat je niet nodig hebt&#8217; zet voor de AOW flink zoden aan de dijk. De ouderen van nu zijn rijker dan ooit. De nieuwe 65-plussers hadden betere opleidingen en betere banen dan vorige generaties. Steeds vaker hebben ze een dubbel inkomen genoten en dus ook een dubbel aanvullend pensioen.
Het vrij besteedbaar inkomen van 65-plussers is tussen 2000 en 2008 gestegen van gemiddeld 16.000 euro naar 22.000 euro per jaar. De verwachting is dat deze inkomensgroei aanhoudt. Als we hier bij optellen dat 65-plussers, met ruim twee ton per huishouden, vermogender zijn dan de gemiddelde Nederlander, dan kunnen we concluderen dat steeds meer mensen hun AOW wel kunnen missen.
De Sociale Verzekeringsbank (SVB), die het ouderdomspensioen uitkeert, biedt klanten soms al de mogelijkheid hun AOW te weigeren. Maar dat kan beter. De SVB moet het weigeren deel van de standaardprocedure maken. In plaats van drie maanden voor de pensioengerechtigde leeftijd een brief te sturen met het verzoek AOW aan te vragen, vraagt de SVB voortaan hoeveel AOW je behoeft. Indien nodig, kan je dan gewoon een volledige AOW-uitkering aanvragen. Maar als je toekan met bijvoorbeeld 300 euro per maand, of de uitkering helemaal kan missen, dan kan je dit ook laten weten (waarop de SVB uiteraard prompt reageert met een hartverwarmende bedankbrief).
Wat weigeraars de staatskas opleveren? Dat hangt af van hun animo. Maar het gaat al gauw om significante bedragen. Nederland telt 2,8 miljoen AOW&#8217;ers, waar de SVB in 2009 bijna 29 miljard aan overmaakte. Van hen ontvangt driekwart aanvullend pensioen. Voor ruim 420.000 65-plussers is de aanvulling tenminste 1500 euro per maand. Een besteedbaar inkomen van 3000 of 4000 euro per maand is voor deze geluksvogels geen uitzondering. De volledige AOW-uitkering, 1400 euro bruto voor een gepensioneerd stel, hebben ze in elk geval niet nódig. Stel dat een kwart van deze gepensioneerden (dus zo&#8217;n 100.000 mensen) AOW-weigeraar wordt, dan scheelt dit de staatskas zo een miljard per jaar.
Als gefortuneerde 65-plussers het principe van &#8216;niet aanvragen wat je niet nodig hebt&#8217; omhelzen, dan is er ineens geld zat voor al die honderdduizenden 65-plussers die wél afhankelijk zijn van dit basispensioen.

Kees Kraaijeveld

Gerelateerd