Politiek / De nieuwe consensus

Na de Tweede Wereldoorlog verschenen verschillende werken waarin ‘de ideologie’ werd doodverklaard. Politiek zou niet meer een kwestie zijn van felle ideologische strijd, maar van het managen van de economie. Wie kijkt naar de Nederlandse politiek in de afgelopen halve eeuw, moet inderdaad concluderen dat de grote tegenstellingen (socialisme versus liberalisme, communisme versus fascisme) zijn verdwenen. Maar bij nadere bestudering blijkt de stelling toch niet helemaal te kloppen. De verschillen tussen de partijen zijn weliswaar minder groot geworden, maar het spectrum in zijn geheel kan wel flink naar links of rechts verschuiven. Van tijd tot tijd verandert de consensus over een bepaald onderwerp – bijvoorbeeld sociale rechtvaardigheid of immigratie – waarop de partijen hun standpunten aanpassen aan de nieuwe consensus. De historicus James Kennedy noemde dit in 2010 de ‘Nederlandse consensuscultuur’. In het essay ‘Radicale bekering’...