Veel lijsttrekkers zetten afgelopen jaar de pen op papier: somberman Sybrand Buma, aartsoptimist Alexander Pechtold, homo empathicus Jesse Klaver, hoopvol christenpoliticus Gert Jan Segers en luisterend oor Kees van der Staaij. Maar echt nieuwe gezichtspunten leveren zulke veredelde politieke pamfletten niet op.

Eindelijk heb ik mijn vakantie een keer gebruikt om een stapel boeken van Nederlandse politici weg te werken. Tot voor kort kon dat niet omdat die boeken er nauwelijks waren. Ed van Thijn, Frits Bolkestein en Pim Fortuyn maakten behalve als politicus naam als publicist, en Femke Halsema legde veel eer in met Pluche. Maar zij vormden de uitzondering op de regel. ‘Het vrijwel compleet ontbreken van memoires bevestigt het beeld van Nederland als een van de meest gesloten politieke culturen in het Westen,’ oordeelde Joris Luyendijk in 2010 streng.

In de tussentijd is de personalisering van de politiek in snel tempo voortgeschreden. Geen enkele partij denkt meer te...