<div class="lead">
Het Britse Labour lijkt verdeelder dan ooit. Wat gebeurt er als Corbyn op 24 september opnieuw, maar nipt, wint? Blijven zijn kritische partijgenoten in Labour of splitsen ze zich af?
</div>
De Global News Podcast van BBC World Service (onverbiddelijke aanrader voor iedereen met belangstelling voor de ontwikkelingen in Engeland, Schotland, India, Pakistan en de rest van het voormalige Britse imperium) meldde deze week dat de hoogoplopende ruzie binnen de Labourpartij inmiddels ook in de rechtbank wordt uitgevochten. Partijleider Jeremy Corbyn, die er het afgelopen jaar in slaagde honderdduizenden nieuwe partijleden te rekruteren, legde zich niet neer bij het besluit van het National Executive Committee om iedereen die korter dan zes maanden lid is uit te sluiten van de leiderschapsverkiezingen die in september worden gehouden. Die verkiezingen zijn nodig omdat tachtig procent van de Labourfractie in het Lagerhuis eind juni het vertrouwen in Corbyn opzegde. De Corbynites, die de linkervleugel van de partij representeren legden zich niet neer bij de beslissing van het National Executive Committee, dat voor een groot deel uit tegenstanders van de 67-jarige marxist, vredesactivist, geheelonthouder en vegetariër bestaat. Ze sleurden het NEC (het partijbestuur) voor de rechter. Afgelopen maandag velde Mr. Justice Gary Hickinbottom zijn vonnis: iedereen mag in september meestemmen. Het NEC overweegt daartegen in hoger beroep te gaan.
<q class="pull-left">De Labourpartij is verworden tot een conglomeraat van fracties, lobby’s, clans en kongsi’s die elkaar op leven en dood bestrijden.</q>
<a href="https://www.vn.nl/mijn-nachtmerrie-is-dat-labour-uiteenvalt/" target="_blank">Op reportage in Engeland</a> ontdekten Thijs Broer en ik dat de Labourpartij is verworden tot een conglomeraat van fracties, lobby’s, clans en kongsi’s die elkaar op leven en dood bestrijden. Altijd bestonden binnen Labour think tanks die voor een deel op de linkervleugel en voor een deel op de rechtervleugel opereerden: de eerbiedwaardige Fabian Society, die al sinds 1884 het gedachtengoed van hervormingsgezinde intellectuelen als George Bernard Shaw en John Maynard Keynes levend probeert te houden, Progress, dat in 1996 werd opgericht om de gematigd-linkse koers van Tony Blair te ondersteunen, Policy Network, dat net als Progress de beginselen van New Labour is toegedaan en een Derde Weg tussen socialisme en liberalisme propageert. Dat is niet nieuw. Maar sinds Jeremy Corbyn in 2015 tot opvolger van Ed Miliband werd gekozen, is het aantal lobbyorganisaties binnen de partij hand over hand toegenomen. De Corbynites richtten de grassroots beweging Momentum op, die met handtekeningenacties en steunbetuigingen aan hun voorman op straat tegenwicht tegen de aanhangers van Blair, Brown en Miliband willen geven. Momentum heeft vooral aanhang onder studenten en jongeren maar de rechtervleugel beweert dat de beweging is geïnfiltreerd door radicale socialisten, communisten en Trotskisten. Om Momentum de wind uit de zeilen te nemen ontstond vlak voor de zomer de pressiegroep Saving Labour die de steun geniet van Bekende Britten als auteur van de Harry Potter-reeks J.K. Rowling. Belangrijkste doelstelling van Saving Labour: Jeremy Corbyn moet zo snel mogelijk weg.
In Londen spraken we veel partijprominenten die het daarmee eens zijn. Ze vrezen dat Labour onder leiding van een oud-linkse militant als Corbyn nooit kans zal maken Theresa May te verslaan en Downing Street 10 te heroveren. Zo noemde vicevoorzitter van Policy Network Roger Liddle, van 1997 tot 2004 topadviseur van Blair, de huidige partijleider ‘waardeloos’: ‘Zijn gedateerde jaren zeventig-linksheid kan nooit de basis vormen voor een verkiezingsoverwinning. Als het zo doorgaat, stevenen we af op een dramatische nederlaag.’ Vraag is wat de Blairites, Brownites en aanhangers van Miliband gaan doen als Corbyn op 24 september opnieuw aan het langste eind trekt. Blijven ze dan in Labour of splitsen ze zich af? Komt het dan tot een ‘Laxit?’
Wat hen tegenhoudt, is vooral het Britse kiesstelsel dat het – anders dan in Nederland &#8211; vrijwel onmogelijk maakt om met een nieuwe groepering tot het parlement door te dringen. Bij verkiezingen in Groot-Brittannië geldt het first-past-the-postprincipe: wie de meeste stemmen haalt, wint zijn hele kiesdistrict. Alle kans dat dat een Tory of een Corbynite is en geen teleurgestelde veteraan uit de lang vervlogen tijd van Blair.
Twee keer eerder deed zich binnen Labour een partijsplitsing voor. In 1931 vormde premier Ramsay McDonald, die slecht lag bij de linkervleugel, buiten de partij om een ‘nationale regering’ die voornamelijk uit conservatieven en liberalen bestond. Labour maakte hem uit voor een ‘rat’ en ‘verrader’ maar verloor dramatisch de volgende verkiezingen. In 1981 splitsten gematigde Labour-politici als Roy Jenkins en David Owen zich af om de concurrerende Social Democratic Party te beginnen. Zij vonden toen al dat Labour was ondermijnd door atoompacifisten en Trotskisten. De SDP liep op een teleurstelling uit en werd later opgeslokt door de Liberaal-Democraten.
Zulke ervaringen smaken niet naar méér.
Vooral uit de hoek van D66 is vaak gepleit voor vervanging van ons stelsel van evenredige vertegenwoordiging door een districtenstelsel op zijn Brits of Amerikaans. De Democraten zagen over het hoofd dat het in Nederland mogelijk is dat naast de PvdA ook GroenLinks, de SP en de Partij voor de Dieren in het parlement vertegenwoordigd zijn. In Groot-Brittannië kan dat niet. Dus zijn de rivaliserende Labour-clans gedwongen elkaar binnen de partij de tent te blijven uitvechten.

Drijft Corbyn zijn partijgenoten tot een ‘Laxit?’