<div class="wpg-element paragraph">
26-07-2003 Ab van Ieperen
Blasé is ze niet. Twee van de films waarin ze speelde werden geselecteerd voor Cannes. Ludivine Sagnier: &#8216;Toen ik dat hoorde, voelde ik me alsof een van de verhuistakel losgeraakte piano op mijn kop lazerde.&#8217; Cannes zelf ervoer ze vooral als &#8216;zwoegen&#8217;. De jonge Française over het personage van de minivamp, naakt acteren en elfje spelen in &#8216;Peter Pan&#8217;: &#8216;Kijk, daar ben ik.&#8217;
&#8216;Ik ben slecht in interviews, hoor,&#8217; waarschuwt Ludivine Sagnier en gaat prompt blozen. Het zou niet moeten verbazen dat ik haar niet meteen herken van haar films, want in die films herken ik haar ook nooit van eerdere rollen. Ze heeft dus weinig gezichtsbekendheid, maar wel gestaag groeiende naamsbekendheid. Die is fiks gestimuleerd toen het Festival van Cannes recent twee films selecteerde met haar in de hoofdrol.Swimming Pool, waarin ze voor de derde maal is geregisseerd door François Ozon, en La petite Lili, waarvoor Tsjechovs De Meeuw is getransponeerd naar de filmwereld.
Op haar drieëntwintigste kan Ludivine Sagnier terugzien op vijftien jaar voor de camera, aanvankelijk op het derde plan als &#8216;kleine zus&#8217; of &#8216;dochter van&#8217; in films als Cyrano de Bergerac, Rembrandt of Les enfants du siècle. Tot Ozon haar een prominente rol gaf als minivamp in de Fassbinder-adaptatie Gouttes d&#8217;eau sur pierres brûlantes. In hoog tempo zijn sindsdien de films elkaar opgevolgd. Ze is opgemerkt en bekroond, maar werd zelden herkend als jongste van Ozons 8 femmes. In Swimming Pool speelt ze naast Charlotte Rampling, die als geblokkeerde schrijfster op verhaal wil komen in het buiten van haar uitgever, tot stilte en gemoedsrust worden verstoord door de komst van zijn losgeslagen bastaarddochter Julie, die elke nacht een andere neuker binnenbrengt (maar ongemerkt ook een literaire inspiratie blijkt).
Door haar transformatievermogen weten misschien nog steeds weinigen hoe het gezicht van Ludivine Sagnier eruitziet, maar posters, covers, abri&#8217;s en advertenties waarin ze in een krappe bikini ligt te zonnen, maken haar lichaam nu zelfs buiten de bioscoop bekend.
&#8216;Ik geloof niet dat ik ambitieus ben. Aan elke rol die ik speelde, heb ik genoeg plezier beleefd om nóg eens te willen. Ik weet niet waar ik zou zijn als acteren een martelgang was gebleken, tot elke prijs carrière maken is me vreemd. Mijn dromen waren altijd haalbaar, van bescheiden omvang. En ik heb steeds méér gekregen dan ik hoopte, ik heb geboft. Als ik andere meiden hoorde zeggen dat hun droomwens was om met een film naar Cannes te gaan en de trappen van het Palais te bestijgen, was ik met stomheid geslagen. Waar hadden ze het over? Toen ik vernam dat én Swimming Pool én La petite Lili waren geselecteerd voor het Festival, was het of een van de verhuistakel losgeraakte piano bovenop mijn kop lazerde. Hoe moest ik met zo&#8217;n vuurdoop omgaan? Ik heb weinig ervaring met media, pas sinds 8 femmes ben ik ietwat interessant voor de pers, maar hoe meer aandacht ik krijg, hoe kleiner ik me voel. Het beeld dat anderen van me hebben heeft zo weinig te maken met wie ik ben. En het is potsierlijk te praten van &#8220;carrière&#8221;, ik begin net.&#8217;
Je speelde anders in 1989 al onder regie van Alain Resnais.
&#8216;Een figurantje op de markt in Je veux rentrer chez moi. Film en theater zijn me met de paplepel ingegoten. Mijn moeder had vroeger geacteerd en was er nog steeds dol op. Mijn vader is musicus, als hij niet optrad werden video&#8217;s gehuurd van klassieke films die we na het eten bekeken. Ik fantaseerde dan over James Stewart als vader, maar mijn oudere zusje wilde meteen zelf actrice worden. Als we alleen thuis waren, verzon zij allerlei stukjes en moest ik tegenspel geven, als baby, jongetje, meisje, bejaarde. Misschien ben ik daardoor dociel geworden, niet zozeer tegenover regisseurs, maar tegenover fictie, verhalen die ik zelf niet kan bedenken. In Sèvres was een acteeropleiding voor kinderen, daar wilde mijn zusje per se heen. Moeder zei: ga gezellig mee. Met twee dochters uit huis had ze meer tijd over voor zichzelf. Op die school kwamen regisseurs en casting directors kijken als er kinderen nodig waren voor film of toneel. Op mijn achtste speelde ik in stukken van Molière, daarna had ik een maand filmopnamen voor Les maris, les femmes, les amants van Pascal Thomas. Voor mij was het een spel, ik had niet het gevoel dat ik werkte of opdrachten uitvoerde.
Als puber heb ik tv gedaan en nasynchronisatie van buitenlandse films. Daarvan heb ik veel geleerd: acteren ging instinctief, maar dubben vroeg precisie. Luc Besson had Léon in het Engels gedraaid, ik moest Nathalie Portman in het Frans inspreken en ben drie weken lang zorgvuldig door Besson geregisseerd. Dat was een mooiere ervaring dan de rolletjes waarmee ik in beeld kwam. Ik verdiende goed geld, dat maakte het makkelijk om op mijn zeventiende op mezelf te gaan wonen. Niet uit verzet tegen mijn ouders, die waren soixante-huitards en hebben me nooit reden gegeven om te revolteren, me juist opgevoed tot zelfstandigheid. Tot dat moment had ik me nooit écht gezien als actrice, maar toen ik moest bedenken wat ik wilde met mijn leven, leek het geen slecht idee ermee door te gaan. Ik had gezien dat iedereen met wie ik werkte echt híéld van dat vak. Je leven lang onverminderd enthousiasme, dat leek me wel wat.&#8217;
Toen ben je naar het Conservatoire gegaan, maar niet voor lang.
&#8216;Met mijn dwarsheid was ik in het spelen steeds goed weggekomen, in de opleiding liep ik ermee stuk. Ik moest altijd scènes doen als ingénue of dienster – juist omdat iedereen dat in me zag, wilde ik per se andere rollen. De opvatting van Stanislavski: eigen belevenissen gebruiken in je rol, vond ik aftandse onzin, ik wilde juist acteren om ándere belevenissen. Nu ik meer ervaring krijg, merk ik dat ik toch ook naar Stanislavski neig. Bijna mijns ondanks. Bij La petite Lili zei Claude Miller: je speelt een jonge actrice, je hoeft alleen jezelf te zijn. Mooi niet, dacht ik, hoe weet jij wie ik ben? Dus probeerde ik reacties na te spelen van andere actrices die ik had geobserveerd, maar dat wrikte, ik moest toch bij mezelf gaan plunderen. Lastig en pijnlijk, maar noodzakelijk. Niettemin heb ik een voorkeur voor personages uit andere tijdperken. Of voor personages die ouder zijn dan ik, die meer hebben meegemaakt, zoals Julie in Swimming Pool. Daar leer ik van, daar heb ik hopelijk ook wat aan in het echte leven. Acteren is geven, maar om te kúnnen geven moet je eerst hebben genomen, heel veel genomen. Om lief te hebben moet je leren van jezelf te houden.
Ik heb geboft met mijn uiterlijk: ik heb misschien geen banaal, wel een neutraal gezicht. Doe mij een ander kapsel of andere haarkleur en niemand herkent me, ik kan makkelijk veranderen. Dat heb ik liever dan dat ik een icoon ben die zit vastgebakken aan één imago.&#8217;
Wie je naam niet heeft onthouden, ziet niet dat in &#8216;Gouttes d&#8217;eau sur pierres brûlantes&#8217;, &#8216;8 femmes&#8217; en &#8216;Swimming Pool&#8217; wordt gespeeld door dezelfde actrice.
&#8216;Wat er verder ook gebeurt, ik weet dat ik er altijd trots op mag zijn dat ik deel ben van François Ozons oeuvre. Toen François een Anna zocht voor Gouttes d&#8217;eau zag hij een kort filmpje, Acide animé, waarin ik speelde en toevallig ook Anna heette. Ik had nooit zo&#8217;n grote rol gedaan, tijdens de opnamen twijfelde ik voortdurend of ik in staat was om te acteren zoals François verwachtte. Ik geloofde nooit dat hij tevreden was, meende dat hij dacht: beter krijg ik het toch niet. Maar dat was minder erg dan de voltooide film zien. Niemand kan kijken naar zichzelf en ik had me nooit zó lang achter elkaar gezien, nooit in naaktscènes. Al ben je niet ijdel, je hebt toch illusies over je uiterlijk. Ineens zag ik wat voor dikke kont ik had. Vreselijk! Er werd gezegd: nu moet je uitkijken dat ze je niet steeds het domme blondje in seksfilms maken. Dat had ik nooit toegestaan, maar het is ook niet geprobeerd. Gouttes d&#8217;eau is geen echt kassucces geworden, wel vertoond over de hele wereld, gedraaid op festivals, gezien door iedereen in het vak.&#8217;
Om na &#8216;Gouttes d&#8217;eau sur pierre brûlantes&#8217; een dwarse puber te spelen in &#8216;8 femmes&#8217; ligt niet voor de hand.
&#8216;François heeft met mij niet dezelfde relatie als met oudere actrices. Zij zijn deel van de cinema die hem nog heeft gevormd, hij laat zich door hen inspireren. Mij ziet hij als een klomp klei die hij boetseert zoals het hem goeddunkt. Ik heb daar geen problemen mee. Ik ben op mijn best in conflictsituaties en naarmate we meer hebben samengewerkt en elkaar beter kennen, wordt de relatie steeds complexer en explosiever, minder veilig. Ik weet op welke punten ik François mag vertrouwen en wanneer ik hem moet wantrouwen. Dat maakt het werk des te interessanter, creatiever.&#8217;
Hoe is dat te rijmen met de dociliteit waarvan je zoëven sprak?
&#8216;Mijn enige norm is of ik me geraakt voel door degene die met me wil werken, of ik verlangen voel met hem te werken. Ik stel me geen vragen over wát ik moet doen in een film, des te meer over hoe ik dat moet doen. De grote angst komt achteraf. Als iemand me zijn verhaal vertelt of zijn scenario laat lezen, voel ik alleen opwinding: tsjonge, moet ik dat spelen? Spannend! Als de opnamen klaar zijn, denk ik: jeempie, hoe heb ik dat allemaal durven doen. Dan pas slaat de schrik toe. Ik heb geluk gehad dat ik steeds&#8230; nou ja, bíjna steeds, ben gevraagd voor het genre films waarin ik gráág speel. Ik weet van welke cinema ik houd, omdat ik die echt heb ervaren. Misschien lukt het ooit mijn ideeën daarover beter te preciseren.
Ik denk dat François bewust mijn twijfel voedt. Nadat hij me had gevraagd als Catherine in 8 femmes zei hij: ik vrees dat ik me heb vergist, je bent te vrouwelijk om een kind te spelen, ik had een androgyn type moeten vragen. Hij noemde meiden die er veel vrouwelijker uitzagen dan ik. Ik dacht: ik moet acteren als een jongen. En de jongen die bij de opnamen mijn rolmodel kon zijn was François zelf. Op een gegeven ogenblik zei hij dat Catherine eigenlijk zijn alter ego was, degene die observeerde en regisseerde. Op verbaasde toon, alsof hij het net had ontdekt. Of dat echt wáár was, weet je bij hem nooit.&#8217;
In &#8216;8 femmes&#8217; was je deel van een all star cast.
&#8216;In elke film die ik heb gedaan was iedereen beroemder dan ik. Dat ben ik gewend. Nieuw was dat het er zo véél waren: actrices die ik van kindsbeen af had bewonderd, die ik van nabij bezig kon zien en onderling vergelijken, van wie ik de kunst kon afkijken. Geen plagiaat, je moet het doen met je eigen mogelijkheden en beperkingen. Omdat ze alle zeven totaal anders werkten, heb ik vooral geleerd mijn eigen methode te koesteren. Catherine Deneuve is een virtuoos en natuurtalent, je hebt de indruk dat alles haar even soepel afgaat, al weet ik niet hoe ze zich thuis voorbereidt. Isabelle Huppert is iemand die keihard werkt, zich het effect van haar kleinste gebaar bewust is. Dat vond ik imponerend. Ook omdat ze een rol had die verwant was met de mijne, we waren de enige maagden in die film. Zij een oud kind dat bitter en gefrustreerd was, ik een kind dat benieuwd was naar het genot dat de anderen kenden en nukkig deed omdat ze het niet snapte. Er zijn journalisten die me vergelijken met een jonge Huppert. Vleiend, maar nu ik haar heb meegemaakt, weet ik dat het nergens op slaat. Ik ben minder Spartaans, veel stouter. Ik heb een sterk gevoel voor belachelijkheid, ga met kritische, enigszins valse humor de boel ontregelen. Als ik de anderen bezig zag moest ik soms hardop lachen. Niet omdat ze ridicuul waren, maar omdat ik me voorstelde hoe belachelijk het zou zijn als ík zo deed. In dat opzicht ben ik niet veranderd sinds mijn twaalfde. Toen had ik een zware aanval van vroomheid, wilde tot schrik van mijn ouders steeds naar de kerk. Als ik in de mis zat, kreeg ik de meest schunnige gedachten – ik vertel niet welke! – en had dan onbedwingbaar de slappe lach.
Ik voelde me wel veronachtzaamd door François. Dat kwam door het scenario; die andere vrouwen waren bezig met machtspelletjes, met hun glamour, met de schijn ophouden. Dus moest veel aandacht worden besteed aan hun make-up, kleding en belichting. Ik zat met afgeplatte buste onder mijn pyjamaatje en niemand keek naar me om. François en ik zijn pas écht na tot elkaar gekomen tijdens de promotietoer. Daar had ik geen ervaring mee. Ik dacht: mensen gaan naar een avant-première om de film te zien, niet om mij te bekijken; was stomverbaasd dat de andere dames zich hadden opgetut. Nu weet ik dat ik beter eerst mijn haar kan wassen, anders zetten de fotografen je in de krant als debiele slons. Er moest veel promotie worden gedaan, ik reisde vaak met François, zat met hem in hotels. In onze gesprekken over van alles merkten we dat we echt op één golflengte zaten. Hij vertelde dat hij aan een nieuwe film werkte, met Charlotte Rampling en een jongen, maar geen tijd had een geschikte acteur te zoeken en te leren kennen als hij wilde draaien in de zomer. In het najaar had hij contractueel met 8 femmes weer promotie en festivals in Amerika. Dus moest ik die rol maar doen.&#8217;
En wat was de rol toen?
&#8216;Geen idee! Later heb ik van Charlotte vernomen dat vanaf het begin vaststond dat ze een thrillerschrijfster zou zijn, dat heeft hij niet verteld. Ik wist alleen: een film met Charlotte en mij die draaide om onze verschillen, de discrepantie tussen ons en de rollen die we zouden spelen. François had me genoeg van Charlotte verteld om te weten dat ik niet met een feeks te maken zou krijgen. In de loop van volgende gesprekken merkte ik dat mijn personage werd ontwikkeld in contrast met dat van Charlotte. Maar hij vertelde niks concreets, daar houdt hij niet van, dus verkeerde ik in de waan dat ik een garçonne moest spelen. Pas laat kwam ik erachter dat ik de hele film rondliep in bikini of minder dan dat. Ik was niet bang voor naaktscènes, het was de derde keer dat ik werkte met François&#8217; crew. Die had me zonder kleren gezien in Gouttes d&#8217;eau, zou daar niet meer van opkijken.
Hoe dan ook, naakt acteren blijft toch anders. Ik ben een stadskind, geen cagolle uit de Midi die steeds in de zon leeft, blootsvoets loopt en natuurlijker in haar vel steekt dan ik. Om die rol te spelen moest ik het zelfvertrouwen herwinnen dat Gouttes d&#8217;eau me had ontnomen, ik moest af van het idee dat mijn borsten en billen niet toonbaar waren. Ik heb stevig getraind en dieet gehouden, gefileerde visjes en gestoomde groente, terwijl Charlotte lekker aan de lasagna zat.
Op een dag zei Charlotte: besef wel dat ieder conflict met François waarover je klaagt, dat jíj dat hebt gecreëerd. Daar had ik nooit over nagedacht. Die spanning heb ik kennelijk nodig, dus roep ik hem zelf op. Ruzie is nooit erg, als het maar goeie ruzie is. Ik heb geen kapsones: ik neem mijzelf niet serieus, ik neem het werk serieus. Ik moet nog veel leren. Voor de opnamen begonnen had ik overleg gehad met P.R. Hogan over de rol van Tinkerbelle in Peter Pan, tijdens het draaien kwam het bericht dat zijn producers akkoord waren gegaan. Natuurlijk vond ik dat ik dat François moest melden. Charlotte zei: wat haal je je in je hoofd? Een regisseur die middenin een film zit lastigvallen met verhalen over je volgende regisseur? Zoiets is ongepaster dan overspel!&#8217;
&#8216;Peter Pan&#8217; is je eerste megaproductie.
&#8216;Het zal wel, ik heb er niks van gemerkt. Hogan had gezegd dat Tinkerbelle alleen zou spreken in onomatopeeën, zich moest uitdrukken in lichaamstaal. Ik heb aandachtig de motoriek van Charlie Chaplin bestudeerd, maar daar had ik weinig aan toen ik in de Industrial Light and Magic Studio aan koorden hing te bungelen voor een blue screen. Als elfje kon ik niet samen met andere acteurs worden gefotografeerd, want zij zijn in beeld tien keer groter dan ik. Alles wordt achteraf digitaal samengebracht, dus moest ik reageren op mensen en situaties die ik in werkelijkheid nooit heb gezien. Ik was alleen met Hogan, die gelukkig een goed spelregisseur is en plastisch voordeed waarop ik moest inspelen. Toch voelde dat behoorlijk belachelijk. Het stelde me enigszins gerust toen Hogan zei dat hij Tinkerbelle clownesk wilde. Geen idee hoe alles er zal uitzien. Wie weet fladdert er straks in de film een soort mot door het beeld, moet ik mijn ouders wijzen: kijk, daar ben ik!&#8217;
Toekomstplannen?
&#8216;Na een rol duurt het een tijd voor ik weer met beide benen in de werkelijkheid, sta. Zoals een astronaut die terugkeert van een ruimtevlucht, stel ik me voor. Swimming Pool is nu in de bioscoop, maar La petite Lili gaat pas in het najaar rouleren, daar ben ik nog niet vanaf. En van Peter Pan heb ik geen flauw idee. Dus zit ik nog in een wazige fase. Wat ik wil? Doorgaan met Ozon, als hij wil. En misschien nog &#8216;een familie&#8217; erbij om mijn blik te verruimen. En toneelspelen. Films moeten over twintig of vijftig jaar nog toonbaar zijn, maar toneel staat altijd in het heden. Dus zoek ik een eigentijdse tekst om te spelen.&#8217;
Hoe heb je uiteindelijk Cannes ondergaan?
&#8216;Als een uitputtingslag. Je denkt dat je je alleen moet laten aangapen, maar het is zwoegen. Eigenlijk staat mijn veronderstelde succes op het Festival in de schaduw van de eerste viewing van Swimming Pool, voor bioscoopexploitanten uit de provincie. Na afloop zei iemand: makkelijke rol, hè? weinig tekst leren, steeds lui in de zon. Ik dacht: álles waaraan ik zo heb gewerkt: beheersing van de lichaamstaal, wat ik wilde uitdrukken zonder dialoog, is niet opgemerkt. Zoiets maakt een diepere indruk dan de lovende recensies daarna. Ook verwarrend was dat mij in alle interviews werd gevraagd naar &#8220;mijn generatie&#8221;. Journalisten plakken graag etiketten, merk ik. Ik heb niet het gevoel dat ik representatief ben voor wie dan ook, of dat zou moeten zijn. &#8220;Generatie&#8221; houdt voor mij meer in dan leeftijd, je wilt met zijn allen hetzelfde of bent met zijn allen anti. Volgens mij komt dat niet meer voor, niemand die ik ken voelt de noodzaak te rebelleren. Ik ben niet grootgegroeid tegen de verdrukking in, dacht nooit dat mijn ouders of andere volwassenen me in de weg zaten. Ik kon gewoon mijn zin doen. &#8220;Mijn generatie&#8221; hoeft nergens om te knokken. Maar maakt ons dat verwende krengen? Je best doen blijft toch voor elk mens een gevecht?&#8217;
</div>

Ludivine Sagnier: ‘Ik heb een sterk gevoel voor belachelijkheid’