<div class="wpg-element paragraph">
<p>Voorjaar 1994 deed minister-president Ruud Lubbers een opmerkelijke uitspraak. Tijdens een spreekbeurt in Gorinchem liet hij zich ontvallen dat hij niet op de nummer één van zijn partij ging stemmen maar op minister Ernst Hirsch Ballin van Justitie. </p>
<p>Aan dat optreden van Lubbers, die op dat moment twaalf jaar aan de macht was, ging veel ellende binnen het CDA vooraf. Een paar jaar eerder had de premier zonder de moeite te nemen de leden te raadplegen Elco Brinkman tot kroonprins gebombardeerd. Maar tussen beide christen-democraten boterde het niet. Brinkman verweet Lubbers gebrek aan daadkracht, Lubbers vond zijn erfopvolger bij nader inzien een ongeleid projectiel.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Na een aanvaring over de AOW sloeg de wanhoop toe. In vertrouwelijke brieven aan de partijtop beklaagde Lubbers zich over de verrechtsing van het CDA en de strategische blunders van Brinkman: &#8216;Elco heeft slechts één doel, één toetsingscriterium: doorgaan, ook als de politieke dood erop volgt. Naar mijn overtuiging is nu echt het moment aangekomen dat Elco als lijsttrekker terugtreedt.&#8217; Kon Kamervoorzitter Wim Deetman de lijst niet aanvoeren of staatssecretaris Yvonne van Rooy van Economische Zaken? Desnoods was Lubbers bereid als premier aan te blijven. Brinkman weigerde een stap opzij te zetten en de brieven van Lubbers kregen een steeds dramatischer inhoud: &#8216;Wat mij rest is te bidden. Dat valt mij &#8211; ondanks al mijn zondigheid &#8211; niet zwaar.&#8217;</p>
<p>Toen Hirsch Ballin en zijn collega van Binnenlandse Zaken Ed van Thijn met elkaar in conflict kwamen over de legalisering van euthanasie, deed Lubbers zijn oproep in Gorinchem. Hij stemde op Hirsch Ballin, &#8216;iemand die principieel godsdienstig is&#8217;. Brinkman ervoer het als een dolkstoot in de rug. De verwikkelingen liepen uit op een koningsdrama in de traditie van Hamlet en Macbeth. Het CDA verloor twintig zetels en kwam voor het eerst in zijn bestaan in de oppositie. Acht jaar lang dwaalden de christen-democraten door de dorre woestijn tot een nieuwe Mozes hen naar het land van belofte leidde. Dat was Balkenende.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element lead-bold">
<p>&#8211; Lubbers heeft zich groen en geel geërgerd aan Balkenende</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Nu heeft Lubbers opnieuw de naam Hirsch Ballin laten vallen. In een gesprek met het Algemeen Dagblad voorspelde de oud-premier dat Balkenende het na de val van zijn zoveelste kabinet moeilijk zou krijgen tijdens de komende verkiezingscampagne: &#8216;Jan Peter is nog steeds de juiste man voor het CDA, maar de PvdA heeft met Job Cohen een zeer geduchte kandidaat met veel charisma.&#8217; Geluk bij een ongeluk dat de christen-democraten zo rijk gezegend zijn met bestuurlijk talent. &#8216;Er zijn meer goede mensen. Neem Hirsch Ballin.&#8217; Met andere woorden: Job, mocht je de verkiezingen van Jan Peter winnen, vraag Ernst dan als vice-premier.</p>
<p>De interventie van Lubbers kwam hem te staan op stevige uitbranders op de website van Elsevier. &#8216;Toen Lubbers dit kunstje flikte met Brinkman, stortte het CDA in elkaar,&#8217; constateerde reageerder W. Seffelaar niet zonder recht. &#8216;De jezuïeten in het CDA grijpen hun kans om van de rechtlijnige JP af te komen,&#8217; meende J.H. Bruijnjé. Dat Ruud Lubbers zijn opleiding heeft genoten aan het jezuïtische Canisius College in Nijmegen, kan niet worden ontkend. Maar stonden de volgelingen van Ignatius niet altijd al bekend om hun vooruitziende blik? Dat zou ook wel eens voor Lubbers kunnen gelden.</p>
<p>De oud-premier &#8211; tegenwoordig activist voor het behoud van de aarde, pleitbezorger van de rechten van vreemdelingen en tegenstander van de proliferatie van kernwapens &#8211; heeft zich groen en geel geërgerd aan de manier waarop Balkenende bij problemen binnen zijn kabinetten vroom de andere kant opkeek. Hém werd in zijn tijd verweten dat hij zich te veel met zijn ministers bemoeide. Wat Balkenende liet zien, was het andere uiterste. Lubbers nam het de huidige CDA-leider kwalijk dat hij Rita Verdonk de vrije hand gaf en dat hij niet snel genoeg stelling nam tegen Wilders. Zijn kabinet met de PvdA en de ChristenUnie bleef als los zand aan elkaar hangen. Net nu samenwerken en samenleven het hoogste gebod waren. Anders dan de premier vervulde Hirsch Ballin wél een brugfunctie tussen CDA en PvdA. Niet voor niets werd hij op handen gedragen door Nebahat Albayrak, Jet Bussemaker en Jacqueline Cramer.</p>
<p>Niet onverstandig dus om de Tilburgse rechtsgeleerde naar voren te schuiven voor het geval dat de christen-democraten na 9 juni aangewezen zijn op de rol van junior partner. Het alternatief is dat Cohen zijn toevlucht zoekt tot een coalitie met VVD, D66 en GroenLinks. In dat geval rest de christen-democraten opnieuw niets anders dan bidden.</p>
</p></div>


Gerelateerd