Kuzu en Öztürk van DENK: ‘Wij zijn niet de braafste jongetjes van de klas’ 

Tegen het einde van het gesprek haalt Tunahan Kuzu in de werkvertrekken van DENK een digitaal cameraatje tevoorschijn. ‘Even een vlogje maken voor op onze website. Hebben jullie daar bezwaar tegen?’ Selçuk Öztürk kijkt grinnikend toe terwijl Kuzu begint te filmen. ‘Nu stellen wíj even de vragen!’

Het is typerend voor de politieke stijl van het Turks-Nederlandse duo dat in november 2014 door Diederik Samsom uit de PvdA-fractie werd gezet en vervolgens de nieuwe politieke partij DENK begon: zelfbewust, offensief, gericht op de nieuwe media. Liever dan het zoveelste kritische interview lijdzaam te ondergaan, houden ze hun publiciteit zelf in de hand. Aan de lopende band maken ze filmpjes voor Facebook en hun eigen YouTube-kanaal DENK TV, zónder de hinderlijke tussenkomst van vooringenomen journalisten, die ze in een van hun vlogjes ‘de poortwachters van de gevestigde orde’ noemden: ‘Trap er dus niet in!’

In de filmpjes nemen ze niet alleen hun aartsvijand Geert Wilders onder vuur, maar ook Turks-Nederlandse en Marokkaans-Nederlandse Kamerleden van andere partijen, vooral die van de PvdA, die ze als meelopers beschouwen.

Meer impact dan Geert Wilders

De filmpjes hebben groot effect. Inmiddels bereiken Kuzu en Öztürk via de nieuwe media honderdduizenden potentiële kiezers. Op Facebook heeft Kuzu zelfs meer impact dan Geert Wilders. En volgens recente peilingen is DENK de enige van de afsplitsingen in de Tweede Kamer die bij de verkiezingen in maart op één tot drie zetels kan rekenen. Of misschien wel vier of vijf, denken Kuzu en Öztürk zelf, ‘want migranten zijn in de panels van de peilbureaus steevast ondervertegenwoordigd.’

Migranten zijn in de panels van de peilbureaus steevast ondervertegenwoordigd.

Kortom: de heren zouden op 15 maart best eens voor een verrassing kunnen zorgen. Zelf hebben ze alvast bedacht dat ze na de verkiezingen een paar werkkamers van de VVD kunnen overnemen om hun nieuwe fractie plus medewerkers te herbergen. ‘Hier verderop in de gang,’ wijst Kuzu opgewekt. ‘De VVD raakt tóch een heleboel zetels kwijt.’
In de filmpjes van Kuzu en Öztürk is ook Lodewijk Asscher regelmatig de sigaar, de PvdA-minister wiens harde integratiebeleid de aanleiding vormde voor hun breuk met de PvdA. Zo ook op de ochtend van het gesprek met Vrij Nederland. Bij binnenkomst in hun gezamenlijke werkkamer, in een gangetje tussen de fracties van SP en VVD, verklaart Öztürk glunderend dat hij net een nieuw filmpje over Asscher in elkaar heeft gezet.

Hebben jullie nog wel eens heimwee naar de PvdA?
Kuzu: ‘Welnee. Breken met die partij is het beste dat me in mijn politieke loopbaan tot nu toe is overkomen.’
Öztürk: ‘Ik heb er moeite mee de huidige PvdA nog als sociaal-democratisch te zien.’
Kuzu: ‘Rutte II is in veel opzichten gewoon een update van Rutte I, het kabinet met gedoogsteun van Wilders. De strafbaarstelling van illegaliteit, de gedwongen inburgering, de harde taal over Turkije en migranten: dit kabinet heeft er alles aan gedaan om de Wilders-kiezer te paaien.’
Öztürk: ‘En Asscher wil ook nog de mensen in Marokko hun AOW en hun kinderbijslag afpakken. Het levert maar een paar miljoen op, en die mensen zitten in de problemen. Het zijn allemaal kleinzielige pestmaatregelen. Púre symboolpolitiek.’

Hoe is jullie relatie met Lodewijk Asscher nu? Praten jullie wel eens met hem?
Kuzu: ‘Vorig jaar is hij een keer met mij komen praten. Ik heb tegen hem gezegd: alles wat in het verleden is gezegd, is verleden tijd. Laten we proberen op een constructieve manier met elkaar om te gaan. Wij kijken vooruit.’

Dat was mooi: Asscher bij Kuzu op het matje. Maar met mij wil hij nog steeds niet praten.

Öztürk: ‘Dat was mooi: Asscher bij Kuzu op het matje. Maar met mij wil hij nog steeds niet praten.’

Waarom niet?
Öztürk: ‘Ik weet het niet. Ik zit in de Kamercommissie Sociale Zaken en heb het meest met hem te maken. Misschien vindt hij het moeilijk met kritiek om te gaan.’

Misschien is hij kwaad dat u in een overleg over discriminatie op de arbeidsmarkt zijn Joodse afkomst erbij hebt gehaald.
‘Dat is een misverstand. Ik heb het woord “Joods” nooit in de mond genomen. Als hij met me zou praten, zou ik hem dat kunnen uitleggen.’

U hebt tegen hem gezegd: ‘Iemand met úw achtergrond zou discriminatie op de arbeidsmarkt beter moeten begrijpen.’
Öztürk: ‘Asscher is wethouder geweest in Amsterdam. Hij weet heel goed dat mensen met een andere culturele achtergrond voortdúrend op hun identiteit worden beoordeeld. Zelf moet ik ook telkens uitleggen wat ik als “Turk” van dingen vindt, terwijl ik mijn hele leven in Nederland heb gewoond. Juist hij zou beter moeten weten. Dát bedoelde ik.’

Laatst had Asscher in Vrij Nederland kritiek op de ‘gemene filmpjes’ waarmee jullie andere politici aan de schandpaal nagelen.
Öztürk: ‘Asscher heeft laatst zélf een filmpje over ons gemaakt. Kijk maar.’ Hij laat meteen het filmpje zien op zijn iPad. ‘Tijdens een Kamerdebat vroeg ik hem waarom synagogen wél worden beveiligd en moskeeën niet. Gaat-ie zelf knippen en plakken in een filmpje, en laat hij mijn antwoord weg. En dan verwijten ze ons dat wij knippen en plakken! Ik heb hem daar nog op aangesproken: áls je dan een filmpje maakt, doe het dan goed.’

Volgens Asscher zeggen jullie wel voor verbinding te zijn maar exploiteren jullie juist de tegenstellingen.
Kuzu: ‘Dat is een bizar verwijt. Bijna alle partijen buigen al járen mee met het rechtse populisme. Wilders is er groot mee geworden. En dan zegt Asscher dat wij polariseren. Het enige dat wij doen is weerwoord geven, en dat is hard nodig. Dat hebben de andere partijen de afgelopen jaren veel te weinig gedaan. Wij kanaliseren de emoties van heel veel mensen.’

Als Asscher zegt dat wij het wantrouwen voeden, denk ik: de pot verwijt de ketel.

Öztürk: ‘Als Asscher zegt dat wij het wantrouwen voeden, denk ik: de pot verwijt de ketel. Asscher is degene die na een rammelend onderzoekje van Motivaction Turks-Nederlandse jongeren in de hoek zette. Híj liet zonder goede reden onderzoek doen naar vier Turkse organisaties. Hij is degene die na de couppoging in Turkije riep dat Turkse organisaties in Nederland de rechtsstaat moeten onderschrijven. Hij ként al die organisaties. Hij heeft met iedereen gepraat, heeft bij iftar-maaltijden gezeten. En dan maakt hij ze opeens verdacht! Wie voedt hier nou het wantrouwen?’

Kontenlikkers

Vanaf het moment dat Kuzu en Öztürk braken met de PvdA proberen ze andere Kamerleden met een Turkse achtergrond regelmatig als meelopers te kijk te zetten. Zo vroegen ze in de Kamer een hoofdelijk stemming aan – met namen opnoemen dus – over de erkenning van de Armeense genocide, voor Turkse nationalisten een onbespreekbaar onderwerp. Het filmpje zetten ze meteen online: Yasemin Cegerek, Sultan Günar-Gezer en Keklik Yücel van de PvdA, Sadet Karabulut van de SP: allemaal vóór de erkenning van de Armeense genocide. Het regende boze reacties op internet, waaronder scheldpartijen in het Turks en kwalificaties als ‘kontenlikkers’ en ‘landverraders’.

Als je zulke filmpjes online zet, werk je toch bewust mee aan de polarisatie?
Kuzu: ‘Wij laten zien dat zulke Kamerleden in de buitenwereld A zeggen en in de binnenwereld B. Die stemming over de Armeense kwestie was naar aanleiding van een motie van Joël Voordewind van de ChristenUnie. Kamerleden als Cegerek zeiden op Twitter dat het niet om erkenning van de genocide ging, maar om toenadering.

Maar Voordewind zei zelf dat het wél over erkenning ging. Met dat filmpje lieten we zien dat die Kamerleden het één zeggen en het ander doen.’

Op internet werden ze meteen voor landverraders en kontenlikker uitgemaakt. Als je zo’n filmpje online zet, wéét je dat dat gaat gebeuren.
Öztürk: ‘Mensen landverraders noemen kan niet.’

Kontenlikkers wel?
Öztürk: ‘Dat kúnnen ze zeggen.’
Kuzu: ‘Moeten we het dan verzwijgen en zulke Kamerleden gewoon hun gang laten gaan?’

Naar aanleiding van jullie filmpjes worden Kamerleden ook bedreigd.
Kuzu: ‘Dat mag natuurlijk niet. We leven hier in een rechtsstaat. Dan moeten ze aangifte doen.’
Öztürk: ‘Weet je hoe vaak wíj worden bedreigd als er weer eens een stukje over de Lange Arm van Ankara op de Dagelijkse Standaard staat?’

Dat is geen reden om het ánderen aan te doen.
Kuzu: ‘Nee. Maar waar het ons om gaat, is dat er Kamerleden zijn met een Turkse of Marokkaanse achtergrond die in de binnenkamer A zeggen en in de buitenwereld B. Ahmed Marcouch is daar een schoolvoorbeeld van.’

Waar het ons om gaat, is dat er Kamerleden zijn met een Turkse of Marokkaanse achtergrond die in de binnenkamer A zeggen en in
de buitenwereld B.

De man die u na de breuk met de PvdA ‘Judas’ hebt genoemd?
Öztürk, grinnikend: ‘Ik kom uit het katholieke zuiden. Dan gebruik je zulke woorden. Ik heb twee jaar geleden ook al voorspeld: Samsom gaat aan het kruis, Asscher wordt de Verlosser. Marcouch zei eerst binnenskamers dat hij het met ons eens was, maar daarna liet hij ons vallen. Daarom noemde ik hem Judas. Hij schrijft ook kritische stukjes in Het Parool en op Joop.nl, maar in de Kamer loopt hij alleen maar tof te doen met de minister.’
Kuzu: ‘Zo gaat het ook met Kamerleden als Mustafa Amhaouch van het CDA. In de moskee houdt hij mooie praatjes, maar toen we een motie indienden om moskeeën te laten beveiligen, stemde hij tegen. Net als Marcouch. Omdat de media nooit over hun dubbele houding berichten, kunnen ze zich zo gedragen. Daarom springen wij in het gat. Dan doen we het zelf wel.’

Kamerlid onwaardig

Kuzu en Öztürk namen ook Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA) flink te pakken. Tijdens een commissievergadering in juni pleitte Öztürk opeens voor uitstel van de stemmingen vanwege het Suikerfeest. Arib hield het tegen omdat de agenda allang was vastgesteld. Prompt zette DENK het filmpje online met als titel: ‘Pijnlijk moment. Kamervoorzitter Arib houdt geen rekening met Ramadanfeest.’

Meteen liep haar inbox vol met hatemail. Toen DENK kort daarna een hoofdelijke stemming wilde aanvragen over het uitstel, schoot Arib uit haar slof en noemde ze zulk gedrag ‘een Kamerlid onwaardig.’

Wat vonden jullie daarvan?
Kuzu: ‘Een Kamervoorzitter bepaalt niet wat een Kamerlid onwaardig is. Dat doet de kiezer. Ik vind het een Kamervoorzitter onwaardig dat ze zich zo uitspreekt. Selçuk heeft heel netjes uitgelegd wat wij wilden, tijdens een notaoverleg. Ze had geen enkele reden om zo te reageren.’
Öztürk: ‘Zal ik het zeggen?’ Even kijkt hij Kuzu aan. Die knikt. ‘Ja, ik zeg het gewoon. Ik ken Khadija heel goed, ik heb vaak thee met haar gedronken. Weet je wat het is? Ze is bang dat haar termijn als Kamervoorzitter niet verlengd wordt. Daarom denkt ze: als ik Kuzu en Öztürk aanpak, dan is mijn positie bij de andere partijen weer gegarandeerd. Ze heeft sinds haar verkiezing als Kamervoorzitter niet één keer Wilders aangepakt. Maar als ik één keer “jij” zeg in de Kamer, begint ze meteen te roepen. We hebben haar uitgenodigd hier een keer de beelden te komen bekijken van hoe ze op ons en op Wilders reageert. Maar dat wilde ze niet. Ze weet precíes wat ze doet.’
Kuzu: ‘Het is knap hoe Khadija altijd weer weet te overleven. Ze is hier vaak langs geweest, toen we net weg waren bij de PvdA. Weet je wat ze zei? “Ik voel me zó rot. Maar íedereen gaat op jullie stemmen. En ik misschien ook.” Ik misschien ook! Kort daarna begon haar lobby voor het Kamervoorzitterschap. Sindsdien pakt ze ons aan. En zie: ze is nummer twee op de PvdA-lijst.’
Öztürk: ‘Ze verloochent haar afkomst om haar positie in de politiek vast te houden.’

‘Het is knap hoe Khadija altijd weer weet te overleven. Ze is hier vaak langs geweest, toen we net weg waren bij de PvdA. Weet je wat ze zei? “Ik voel me zó rot. Maar íedereen gaat op jullie stemmen. En ik misschien ook.”

Geen haar op mijn hoofd

Overigens verklaart Khadija Arib desgevraagd dat het in haar herinnering heel anders is gegaan: ‘Nadat de heren Kuzu en Öztürk uit de PvdA waren gestapt, ben ik als secretaris van de fractie vaak bij ze langs geweest om praktische problemen als gevolg van hun afsplitsing van de PvdA-fractie af te wikkelen. Maar wat zij hier zeggen is onjuist. Geen haar op mijn hoofd die eraan denkt om op hen te stemmen. Toen niet, nu niet, nooit.’

Arib suggereerde in Vrij Nederland dat Wilders meer respect heeft voor het parlement dan jullie.
Kuzu: ‘Kom op. Iemand die de Tweede Kamer een “nepparlement” noemt en die weigert de Kamervoorzitter een hand te geven omdat ze een Marokkaanse achtergrond heeft zou méér respect hebben voor het parlement dan wij? We gooien af en toe een steen in de vijver, we zijn niet de braafste jongetjes van de klas. Maar altijd vanuit het idee dat het functioneel moet zijn.’

De PvdA is ook boos omdat jullie van Ahmed Aboutaleb hebben gezegd dat hij jihadisten kweekt.
Kuzu: ‘Na de aanslag op Charlie Hebdo heeft hij toch gezegd: als het je hier niet bevalt, rot dan maar op? De humor van Charlie Hebdo is ook niet mijn humor. Maar moet ik dan ook oprotten? Dat was echt geen verspreking van hem. Ik ken Ahmed al heel lang, uit Rotterdam. Hij staat zijn publieke optredens altijd te oefenen voor de spiegel, voor zijn mimiek. Hij weet altijd precies wat hij zegt. Toen ik hem die uitspraak zag doen op tv dacht ik: hij heeft het geoefend! Hij zou tegen die kwetsbare jongeren moeten zeggen: jullie horen bij ons, jullie horen bij deze stad. In plaats daarvan zegt hij dat ze moeten oprotten en jaagt hij ze in feite in handen van de ronselaars. Dat is wat we bedoelden.’

Jullie krijgen regelmatig het verwijt dat jullie bij de ‘Lange Arm van Ankara’ zouden horen.
Öztürk: ‘Er is nog nooit iemand met een spoor van bewijs gekomen.’

Waarom hebben jullie dan nooit kritiek laten horen op de tienduizenden arrestaties in Turkije na de couppoging, op de heksenjacht op Gülen-aanhangers, op de intimidaties hier in Nederland?
Kuzu: ‘Dat hebben we wel gedaan. Tijdens de demonstratie tegen de coup op de Erasmusbrug in Rotterdam hebben we opgeroepen om het hoofd koel te houden, niet tegenover elkaar te staan en geen mensen te intimideren. Ik ga het niet relativeren. Het is vreselijk als er mensen worden geïntimideerd.’

Dat waren een paar zinnetjes. Daarna hebben jullie niets meer laten horen, terwijl Gülen-aanhangers in Nederland werden bedreigd.
Kuzu: ‘Twee dagen later hebben we nog een keer zoiets gezegd, toen er incidenten waren geweest in Rotterdam. Daarna zijn we inderdaad een aantal weken op vakantie geweest. Gún het ons, na maanden van heel hard werken.’

Begrijpen jullie waar die kritiek vandaan komt, waarom veel mensen denken dat jullie je laten leiden door Erdogan?
Kuzu: ‘Ik begrijp er geen snars van. Halbe Zijlstra heeft op tv gezegd dat ik staatsgeheimen zou kunnen verklappen als ik in de Commissie Stiekem zou komen, de vaste Kamercommissie voor de inlichtingendiensten. Ik heb hem daarop aangesproken. Ik zei: heb je daar één aanwijzing of één bewijs voor? Hij zei: nee, maar ik twijfel wel aan je. Ik zei: dat is jóuw twijfel. Het zou in dit land vanzelfsprekend moeten zijn dat we elkaar vertrouwen. Selçuk en ik hebben voortdurend met zulke verdachtmakingen te maken. De Telegraaf is daarmee begonnen. Ze hebben het ene na het andere stuk geschreven over ons en de Lange Arm van Ankara. Toen ze geen bewijs konden vinden, schreven ze dan maar dat wij handelden “in de geest van Ankara”. Hoe kan je je daartegen verweren?’

Bijvoorbeeld door de praktijken van Erdogan veel harder te veroordelen.
Öztürk: ‘Wij doen niks op commando.’

Ook volgens Mehmet Cerit, de hoofdredacteur van ‘Zaman Vandaag’ die óók door Erdogan-aanhangers wordt bedreigd, zouden jullie je veel harder moeten uitspreken.
Kuzu: ‘Ik heb bijvoorbeeld wel degelijk gezegd dat iedereen in Turkije een eerlijke rechtsgang verdient. Misschien zijn de woorden die wij kiezen niet helemaal naar de zin van de heer Cerit. Maar we gaan niet in op ieder gerucht. Op een gegeven moment was er ophef over dat er in Nederland op instructie van Ankara een “kliklijn” zou komen om Gülen-aanhangers aan te geven. Toen werd ook geroepen dat wij daar afstand van moesten nemen, maar het bleek alleen maar een losse flodder van een ambassademedewerker. Het is maar goed ook dat we daar niet meteen op hebben gereageerd.’
Öztürk: ‘Wij doen niet met de hype mee.’
Kuzu: ‘Het is ook helemaal niet in het belang van Nederland om “pleur op” tegen Turkse Nederlanders te roepen. Turkije is een belangrijke bondgenoot van Europa. Verwijdering gaat Nederland en Turkije niet verder helpen.’

Waarom zijn jullie niet naar het Kamerdebat over de arrestatie in Turkije van Ebru Umar gegaan?
Kuzu: ‘Dat was geen echt debat, dat was een debat van verdeling. Wij kiezen onze eigen momenten. De Hollandse politiek en de Hollandse media halen de Turkse politiek naar Nederland. Wij niet.’
Öztürk: ‘Tunahan en ik gaan zelfs niet stemmen als er verkiezingen in Turkije zijn. Terwijl dat wel zou kunnen.’

In december is Sylvana Simons plotseling uit DENK vertrokken. Was dat een klap?
Kuzu: ‘Ja, het was wel een klap. Vooral omdat ik het om tien voor twee ’s nachts via de NOS vernam. Sylvana en wij hebben tegen elkaar gezegd dat we elkaar vast zouden houden, ook als het moeilijk zou worden. En dan stapt ze er op deze manier uit. Dat heeft me wel geraakt.’

Volgens Sylvana waren jullie naar haar smaak teveel aan het polariseren.
Kuzu: ‘Het is vreemd om dat te horen van iemand die een jaar met ons heeft meegelopen. Als dat al zo zou zijn, deed ze er zelf aan mee.’
Öztürk: ‘Weet je nog het filmpje dat we hebben gemaakt over de media? Wat heeft ze daarin gezegd? Dat de pers de poortwachters zijn van de gevestigde orde. Zíj heeft dat gezegd. En dan gaat ze ons achteraf van polariseren beschuldigen!’

Jullie eisen nu een schadevergoeding van dertigduizend euro van Sylvana en veertigduizend euro van Ian van der Kooye, de voormalige campagneleider die tegelijk met haar vertrok. Waarom? Uit wraak?
Kuzu: ‘Nee, dat heeft er niks mee te maken. Ze waren allebei in dienst van de partij als fractiemedewerker en hebben contractbreuk gepleegd. Ze hebben zich niet aan hun opzegtermijn, hun concurrentiebeding, hun relatiebeding en hun geheimhoudingsclausule gehouden. Wij moesten opeens nieuwe mensen inhuren en zijn daardoor op kosten gejaagd. Het is allemaal gemeenschapsgeld. Onze advocaat handelt dat verder af.’

Jullie willen een partij zijn voor mensen van alle achtergronden, maar door Sylvana’s vertrek zijn jullie opeens teruggeworpen op de Turks-Nederlandse achterban.
Kuzu: ‘Nee hoor. De partij is niet gebouwd op één of twee personen. Als Sylvana wegvalt, staat er iemand anders op. Gladys Albitrouw bijvoorbeeld. Ze staat vierde op de lijst, en heeft ook een Surinaamse achtergrond.’
Öztürk: ‘Na het vertrek van Sylvana hebben er maar vijftig leden opgezegd. En er zijn er net weer tweehonderdvijftig bij gekomen.’

Waarom staat Selçuk Öztürk derde op de lijst en niet tweede?
Öztürk: ‘We moeten elkaar de ruimte geven om te groeien. Farid Azarkan is een heel goede kandidaat. Ik heb een mooie derde plaats en ik blijf partijvoorzitter.’

Straks zit u misschien niet meer in de Kamer.
Öztürk: ‘Jawel hoor. Maurice de Hond gaf ons in december drie zetels.’

Maar nu twee.
Öztürk: ‘Het gaat niet om mij.’
Kuzu: ‘Het is heel mooi wat Selçuk doet. Daar heb ik diep respect voor. Het is totáál tegen de Haagse mores: jezelf wegcijferen in het belang van het ideaal!’