Isaiah Berlins brieven uit de jaren zestig en zeventig tonen de mens achter de intellectueel: een behaagzuchtige roddelaar.

Ik geloof niet in alomvattende blauwdrukken waarmee maatschappelijke problemen in één klap op te lossen zouden zijn, verklaarde Mark Rutte vorige week tijdens de H.J. Schoo-lezing. De premier verdedigde zich met deze woorden tegen het alom klinkende verwijt dat hij geen visie zou hebben.

Met het afwijzen van die ‘alomvattende blauwdrukken’ greep Rutte terug op een liberale traditie die zijn oorsprong heeft in de decennia na de Tweede Wereldoorlog. Na de ravage die Hitler en Stalin in naam van een hoger doel (een zuivere staat, een klasseloze samenleving) hadden aangericht, waren veel intellectuelen huiverig voor het idee van ‘de ideale samenleving’.

Een van hen was Isaiah Berlin (1909-1997), de ideeënhistoricus en politiek filosoof die waarschuwde voor blind idealisme. Door sommigen werd hij als rechts of zelfs reactionair gezien. Dat heeft niet...