<div class="lead">
Joost Zwagerman heeft zelfmoord gepleegd. Zaterdag leek hij er nog goede zin in te hebben. Een In Memoriam van Jeroen Vullings.
</div>
Zaterdagnamiddag spraken we elkaar nog, in galerie Bleeker in Heemstede. Daar had hij zijn – zoals we nu weten – laatste boek gepresenteerd: de bibliofiele uitgave Vol van Leegte. Die bibliofiele uitgave bestaat uit een viertal etsen van Willem Snitker en een brief van Joost Zwagerman aan Francisco de Zurbarán. Naast dat boek lag ook zijn nieuwste essaybundel De stilte van het licht, zijn bewerkte stukken over kunst uit de Volkskrant. Was er iets bijzonders aan hem te merken? Ik zag het niet.
Hij werd aangesproken door Ellen Wolff, die eerder de koppen van Hella Haasse, Harry Mulisch en Willem Alexander had gebeeldhouwd. Nu had ze zich laten inspireren door het hoofd van Joost en dat vertelde ze hem. Hij maakte een afspraak om zijn beeltenis-in-klei te zien in haar atelier en toastte alvast geanimeerd met witte wijn.
Hij had er goede zin in. Het vooruitzicht beviel hem om niet langer over kunst te schrijven voor de Volkskrant, maar over literatuur, op de woensdag, even lange lappen, met dezelfde regelmaat. Hij zou in die krant het gat na de dood van Kees Fens opvullen. Ik feliciteerde hem daarmee, waarna hij iets zei dat mij verraste, omdat ik het niet bij hem vond passen. Hij was vooral blij omdat hij niet langer twee exposities hoefde te bezoeken voor zo’n stuk. Voor schrijven over boeken hoef je je huis niet uit. Misschien, dacht ik hoopvol, schept hij zo ruimte om weer een roman te kunnen schrijven. Eindelijk.
We kwamen te spreken over De stilte van het licht en hij wees mij &#8211; met een glimlach, herinner ik mij nu &#8211; op een essay daarin over de Nederlandse literatuur: ‘Het verlangen om er niet te zijn’. Over de wens om te verdwijnen. Er-niet-willen-zijn. Nu ik het boek voor me heb, zie ik dat de slotafdeling essays in deze afscheidsbundel gewijd is aan verdwijnen. Aan hoe kunstenaars en schrijvers vorm geven ‘aan mijn teerste droom en tegelijk grootste nachtmerrie’. Met de kennis van nu, van zijn zelfgekozen dood, zijn dat veelzeggende woorden.
Om zeven over twaalf, in de nacht van zaterdag op zondag, stuurde hij een goedgeluimde mail waarin hij voorstelde dat we met partners erbij zouden gaan eten. De volgende dag, om kwart voor tien kwam er een vervolgmail, over waar we dat zouden gaan doen. Zag ik daar iets raars in? Welnee. Maar zelfmoord is een ziekte en Joost was ziek. Iets dat ik niet goed zag omdat hij tegelijk zo oneindig veel meer was dan dat.

Gerelateerd