‘Toen ik op mijn zevende, vlak voor de val van de Muur, vanuit Polen naar België kwam, leek vrijheid in het Westen me vooral vrijblijvendheid te betekenen: onverschilligheid, consumentisme, gemakzucht. Door de filosofie en literatuur ontdekte ik de diepere, positieve zin van vrijheid. Het denken over vrijheid is lange tijd bepaald door de Britse filosoof Isaiah Berlin. In zijn beroemde Two Concepts of Liberty maakte hij onderscheid tussen positieve en negatieve vrijheid. Ware vrijheid is negatief, stelde hij: zonder restricties. Daartegenover staat de positieve vrijheid: zelfontplooiing. Om zo veel mogelijk mensen zichzelf te kunnen laten ontplooien, zijn natuurlijk wel bepaalde beperkingen nodig. Dat is gevaarlijk, waarschuwde Berlin. Voor je het weet staat er iemand op die ons vertelt wat goed voor ons is. Positieve vrijheid zou dan tot despotisme leiden, tot onvrijheid. Jammer genoeg hebben velen dit zogenoemde totalitaire argument van Berlin klakkeloos overgenomen. In mijn...