Joël Dicker: ‘Ik schrijf geen thrillers’

Dat hij nu twee intrigerende thrillers op zijn naam heeft staan, was niet zijn bedoeling. Joël Dicker ziet zichzelf niet als thrillerschrijver: ‘Bij een thriller is het misdaadverhaal de kern van het boek. Als je dat weghaalt, blijft er niet zo veel over. In De waarheid over de zaak Harry Quebert en Het boek van de Baltimores is het onderzoek naar gewelddadige gebeurtenissen uit het verleden alleen maar een extra laag in het verhaal. Wat mij als schrijver interesseert, is perceptie: hoe het geheugen de herinnering aan gebeurtenissen vervormt. Dat is de kern van Het boek van de Baltimores. Ik wilde het hebben over een jongensvriendschap. Daar wordt eigenlijk maar weinig over geschreven, terwijl de onderlinge trouw van jongens die zich óók opzichte van elkaar definiëren een heel mooi dramatisch gegeven is. Marcus, Hillel en Woody noemen zich “de neven”, en de verteller Marcus romantiseert de saamhorigheid van hun driemanschap. Maar in hun groepsnaam zit al een illusie, want Hillel heeft geen familieband met de twee andere jongens. Hij is een aangenomen kind en moet voortdurend concurreren met de echte neven. En Marcus, die in een andere stad woont, is jaloers op de nabijheid van die andere twee. De spanning in het boek komt voort uit die dynamiek.’

Toch is het boek opgebouwd als een detective. Er wordt ingenieus gespeeld met informatie die de lezer wordt onthouden. Als Marcus iets krijgt met het vriendinnetje waar de drie jongens uit respect voor elkaar niks mee beginnen, denk je eerst dat de andere twee dat wel zullen weten. Pas veel later blijkt dat de relatie een geheim was, waar Marcus zijn vrienden mee heeft bedrogen.
‘Voor mij gaat dat over zelfbedrog. Ergens weet Marcus dat hij het driemanschap verraadt, maar hij blijft toch geloven in de unieke verbintenis van de drie “neven”. Ik ben gefascineerd door de verhalen die mensen zichzelf vertellen om hun eigen gedrag te rechtvaardigen en om de werkelijkheid waarin ze leven begrijpelijk te maken. Ik heb lang gezocht naar de juiste vertelstructuur voor dit boek en heb er uiteindelijk voor gekozen om alles vanuit het perspectief van Marcus te vertellen. Zo kan de lezer meegaan in zijn illusies, die hij zelf pas ontrafelt als hij acht jaar na het eind van de jongensvriendschap op zoek gaat naar de ware toedracht van dat einde.’

Schrijven is hard werken, maar het is ook een van de mooiste bezigheden die er zijn.

In beide boeken is het hoofdpersonage dezelfde schrijver die worstelt met zijn eigen boek, met zijn gebrek aan inspiratie en discipline, met de druk van zijn uitgever en de verwachtingen van zijn omgeving. Is dat autobiografisch?
‘Zelf heb ik nooit een writers block gehad. En de status van het schrijverschap boeit Marcus meer dan mijzelf. Schrijven is hard werken, maar het is ook een van de mooiste bezigheden die er zijn. Door Marcus bezig te laten zijn met het schrijven van het verhaal waar het boek over gaat, betrek ik de lezer in het spel met waarheid en fictie dat schrijven uiteindelijk is.’

Als je de twee boeken na elkaar leest, krijg je de ‘biografieën’ van Marcus niet goed in elkaar geschoven. In het eerste zegt hij bijvoorbeeld dat hij in zijn highschool-periode nooit vrienden had, maar dat blijkt in het tweede niet te kloppen.
‘Het zou kunnen dat Marcus dat wél zo heeft ervaren. De twee andere “neven” zaten niet bij hem op school. Ook dit is een kwestie van perceptie. De moeder van Marcus is in het eerste boek ook een totaal andere vrouw dan in Het boek van de Baltimores: veel sterker en dominanter. Ik heb nog overwogen om uit te leggen waar de discrepanties tussen de twee boeken vandaan komen, maar dat heb ik toch achterwege gelaten. Misschien omdat ik de lezer daarmee duidelijk wil maken dat mijn boeken geen documentaire waarheid bevatten. Het zijn bedenksels, en de uitdaging van schrijven is om die binnen een fictief verhaal zo “waar” mogelijk te laten zijn.’