<div class="lead">Verhulsts Boekenweekgeschenk is schuimend geschreven, alsof een verbaal begaafde coprolalie-lijder met consumptie los gaat.</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Het Boekenweekgeschenk is meestal een bestelling, een <span class="Cursief">dunne</span> bestelling. Auteurs die zich gewoonlijk niet laten ringeloren door de vraag of hun vrucht een pondje meer mag zijn, persen zich nu in het keurslijf van de voorgeschreven omvang. Het is inmiddels je reinste lakmoesproef voor literair talent. Soms lukt het, heel soms. Het is al een gemeenplaats geworden om te schrijven dat die gratis visitekaartjes slecht zijn. Een ondankbare taak dus, maar zeg er als schrijver maar eens nee op.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p><b>Minder pagina&#8217;s</b><br />De keuze voor Dimitri Verhulst als Boekenweekauteur is terecht. Niet zozeer omdat die eer hem op literaire gronden rechtens toekomt, want ook al is dat zo, er zijn er meer die datzelfde verdienen en die nooit gevraagd zullen worden omdat ze in de luwte van de publieksbelangstelling verkeren. De Nederlandstalige literatuur wemelt immers van de Zusters Immaculata. De keuze voor Verhulst is spannend, lijkt mij, omdat dat Boekenweekgeschenk-formaat hem als gegoten zit: hij grossiert nu niet bepaald in dikke boeken. Als er iemand is die 94 kleinbeletterde pagina’s moet aankunnen, dan hij. Denk alleen maar aan het eind verleden jaar verschenen <span class="Cursief">Kaddisj voor een kut</span>, Verhulsts verkillend mooie lied van angst en vergeefse hoop, zijn ontroerende houtskoolschets van het trieste lot van ‘wegwerpkinderen’ – een tweeluik in slechts 159 pagina’s. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Het wonderlijke is dat ik tijdens lezing van <span class="Cursief">De zomer hou je ook niet tegen</span> een weerkerende gedachte verdrong: kan het niet in wat minder pagina’s? </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Dat intrekken van de kritische voelsprieten gebeurde op last van zijn grootste literaire troef: zijn stijl. Want ja, Verhulsts geschenk is schuimend geschreven, alsof een verbaal begaafde coprolalie-lijder met consumptie los gaat op papier. Dat barok putten uit taalregisters, de neiging om narigheden bloemrijk te verwoorden, spruit op natuurlijke wijze voort uit het karakter van de hoofdpersoon Pierre. Hij is een man van begin zestig, kennelijk werkzaam in de culturele sector, een groot paffer en drinker, die een bijna-zestienjarige jongen met zijn rolstoel en al uit een inrichting ontvoert en naar een bergtop in de Provence transporteert. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Dat is de kernsituatie van <span class="Cursief">De zomer hou je ook niet tegen</span>, die duurt en duurt, want Pierre is van zins de jongen Sonny in de nacht dat hij zestien wordt een belangrijk verhaal te vertellen. En hij is breed van stof. De vorm die Verhulst daarvoor lijkt aan te houden, is de monoloog; hij praat tegen de hersendode Sonny, die lang niet reageert en pas tegen het slot van het verhaal in een geloei uitbarst – al kan dat ook komen doordat hij geen pillen krijgt, in zijn eigen drek zit in dat karretje, de drinkyoghurt beu is en last heeft van de hem toegediende rode wijn in de hitte op die bergtop. Het <span class="Cursief">lijkt</span> een monoloog, want tegen het eind van het verhaal bevat de tekst enkele personaal vertelde passages over Pierre. Waarom dat per se moest, wordt onvoldoende duidelijk. Tenslotte is de monoloog voor Pierres relaas de meest geëigende zet, want als iemand zo lang aan het woord is, neem je tijdens lezing voor lief dat die stem te veel van het goede en dus ergerlijk kan worden, of dat de soloprater nogal <span class="Cursief">off topic</span> gaat zwammen, waardoor eerder een biografie van Pierre verhaald wordt dan een urgent aan Sonny te vertellen verhaal. Tweemaal vinden zulke terzijdes plaats. De eerste keer gaat het over Pierres omgang met boeken, de tweede keer over de neiging van vrouwen om hem als graatmagere lat vet te willen mesten met allerlei lekkers. De toon bij die intermezzi verandert, wordt minder grimmig – dat kan uiteraard door de inname van uitgelezen wijnen komen. In elk geval heeft Pierre die registerbreuk door, want hij merkt zelfcorrigerend op: ‘Dat ze niet naar hier gekomen waren om het eindeloos over boekenkasten en ovenschotels te hebben.’</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Verhulst schildert Pierre af als een man die op latere leeftijd ten prooi viel aan een grote, verzengende liefde voor een jongere vrouw</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Die reflexieve opmerking, alsof Pierre op metaniveau zijn relaas beziet, geeft iets hortends aan de woordenvloed waaraan de lezer van <span class="Cursief">De zomer hou je ook niet tegen</span> nu eenmaal overgeleverd is. Dat is riskant, want daardoor komt Pierre beredeneerder over dan zijn gedrag impliceert. Het is al niet niks om een invalide die medische zorg behoeft te ontvoeren en hem daarna in de hitte alcohol toe te dienen; een stabiel iemand zal dat niet snel doen. Wat de Pierre in wie de lezer wil geloven, degene die de impuls om die jongen uit de instelling te plukken omzet in een langdurige vlucht, dus moet karakteriseren, is een bepaalde mate van waanzin, die nodig is voor het obsessief uitvoeren van een idioot plan. Hem dan op zijn praatstoel zetten en vrolijk laten palaveren over boekenbezit – hoe plezant die verhalen ook zijn voor elke literatuurminnaar – past bovendien niet in zijn hele profiel. Verhulst schildert Pierre namelijk af als een man die op latere leeftijd ten prooi viel aan een grote, verzengende liefde voor een jongere vrouw – de latere moeder van Sonny. Die ‘gekte’ die hem in haar armen blijft drijven, het grote <span class="Cursief">moeten</span>, beschrijft hij in geuren en kleuren. </p>
<p>Maar wat mooi is, mag niet duren in <span class="Cursief">De zomer hou je ook niet tegen. </span></p>
</p></div>
<div class="figure--right">
<figure id="post-12749 media-12749" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2015/02/281fa2f6-c74a-4f7b-aa7a-81d35ea57017_de_zomer_hou_je_ook_niet_tegen_preview.jpg" alt="" border=" /></figure>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p><b>Voortplanten of niet</b><br />De kink in de kabel blijkt haar kinderwens: ‘Het was mijn arme lot altijd weer op vrouwen te vallen wier buiken smeekten om een dracht. Hun eierstronken lonkten naar mijn materiaal.’ Uiteindelijk is de existentiële vraag: voortplanten of niet. </p>
<p>En daarna specifiek: gaat Pierre toch nog vaderen over ‘potplant’ Sonny? Daar gaat het op die hete berg over. ‘Wat ik wou zeggen, mijn lieve jongen: de natuur schreeuwt het uit van colère wanneer het eindelijk eens liefde kan en mag zijn die de soort doorheen het vuil van de historie loodst, en daar dan toch nog één van de twee partijen blijkt te zijn die er om andere redenen dan zuiver amoureuze geen zaligheid in ziet de genen naar het futurum te katapulteren.’ </p>
<p>Ik citeer bovenstaande hyperbolische zin, omdat zulke taal voor mij in eerste en laatste instantie verklaart waarom ik, de wat mij betreft te particulier blijvende voortplantingsproblematiek ten spijt, Verhulsts Boekenweekgeschenk graag las. </p>
</p></div>


Jeroen Vullings

Gerelateerd