Toen Kamagurka op zijn veertiende een paar dagen met griep op bed lag, kwam de dokter op bezoek.

Hij wierp een blik op de vele bizarre tekeningen en teksten aan de muren in de jongenskamer en fronste zorgelijk zijn voorhoofd. ‘Hij is daar altijd maar mee bezig,’ zei zijn moeder. Niet best, vond de arts en schreef de jonge Kama een flink aantal kalmeringspillen voor. ‘Ik werd er rustig en meditatief van,’ zegt Kamagurka, ‘maar het dempte mijn angsten niet echt en ik werd inactief. Ik ben snel met slikken gestopt.’ Met een grijns: ‘Wat ik maar wil zeggen: mijn eerste publiek was een bezorgde arts.’

Kunstenaar Kamagurka (57) lepelt in zijn bord met dampende kippensoep, ‘verdronken kip’, gezeten aan een smeedijzeren tafel voor zijn atelier in de snikhete zon. Het is zomer als we elkaar voor het eerst ontmoeten. Casa Kama is een oase van creativiteit op een desolaat industriegebied in het Belgische Nazareth. Een verborgen weggetje tussen een tapijtenhandel en een werktuigwinkel leidt langs braamstruiken, ruisende esdoorns en wegschietende konijnen naar het binnenplaatsje van de tot atelier verbouwde boerderij, bewaakt door een enorme gipsen leeuw.

Binnen tiert de vrolijke waanzin die ruim veertig jaar eerder al aan zijn brein ontsproot nog steeds welig. De enorme ruimtes van de hoeve zijn volgestouwd met tekeningen en surrealistische schilderijen: een psychedelische Mickey Mouse met uitpuilende ogen, het ‘portret van onbekende bacteriën’, een reusachtige kalkoen met een jagertje op zijn rug. Kamagurka werkt onafgebroken, als cartoonist, schilder, televisie-, radio- en theatermaker. Ook vandaag heeft hij het razend druk.

Kunst draait om vrijheid, je mag een kunstenaar niet beknotten

‘Ik heb zo nog twee afspraken met klanten die schilderijen willen kopen en ik moet mijn dagelijkse actuele tekening voor de NRC maken. De deadline nadert.’ Zijn ogen beginnen te twinkelen. ‘Tja, het is mooi weer hè, dat is ook actualiteit. Dan denk ik aan mensen op het strand, diverse lichaamsdelen, gêne, ongedierte. En dan de tekst: eindelijk zomer.’

Een gasmasker opzetten

Sinds Kamagurka met tekenen begon, is het menselijk tekort zijn onuitputtelijke inspiratiebron. Hij werd geboren als Luc Zeebroek in ‘het druilerige stadje Nieuwpoort aan de Belgische kust’ en debuteerde op zijn achttiende als cartoonist bij HUMO, volgens hem de enige spreekbuis van zijn generatie in het streng katholieke België van toen. Met zijn destijds ongekend grove tekeningen, zoals van ‘een gast die een lul aan een leiband uitlaat’, kegelde hij heilige huisjes omver en was hij in één klap arrivé. Het ruikt hier naar onzin was de titel van zijn eerste verzamelde werk in 1978. Zijn motto: Verdelg de ernst!

Inmiddels is hij een icoon, liefkozend Kama genoemd, maar hij fileert nog altijd met een duivels genoegen wat anderen voetstoots aannemen. Zijn absurdistische blik, soms wrede slapstick en ontregelende humor werken onmiskenbaar bevrijdend, maar lokken ook geregeld boze lezersreacties uit, zoals zijn cartoon in de NRC over de gifgasaanval in Syrië onlangs deed. ‘Alleen al om de beelden op Twitter te kunnen bekijken, moest ik een gasmasker opzetten!’ zegt een mensje met gasmasker op. Dan vallen woorden als ‘ziekelijk’ en ‘onsmakelijk’.

Hij tekent wereldwijd voor tientallen bladen en is samen met Herr Seele geestelijk vader van de blond gekuifde cartoonheld Cowboy Henk, een onverwoestbaar optimistische don quichot. Maar zijn bekendste personage is antiheld Bert Vanderslagmulders, een fulminerende, kale, conservatieve man die zich vanuit een existentiële eenzaamheid overgeeft aan zijn absurde, schrijnende of ontroerende overpeinzingen, in gezelschap van zijn hond Bobje. Onlangs verscheen De terugkeer van Bert en Bobje, een overzicht van zijn beste werk tot nu toe.

Twee ‘accidentalistische portretten’: Kama schilderde ze uit zijn hoofd, mensen die erop leken mochten reageren. Afbeelding: Kamagurka

Scheve voeten

‘Ik ben eraan verslaafd mensen te laten zien hoe absurd de wereld is,’ verklaart Kamagurka zijn werklust, terwijl hij met mes en vork de gerookte forel op zijn bord verorbert, de tweede gang van zijn zelfbereide lunch op het binnenplaatsje. ‘Humor is een fantastisch middel, want je kunt daarmee de zwaarste dingen op een lichte manier brengen.’

Maar wie denkt dat een bezoek aan de kunstenaar lachen gieren brullen is, komt bedrogen uit. Kama is even charmant als serieus, maar bovenal: hij heeft haast. Hij vertelt honderduit en schakelt supersnel: een efficiënte gesprekspartner.

Waar zijn kolkende creativiteit uit voortkomt? ‘Ik denk uit angst,’ steekt hij meteen van wal. ‘Angst voor het leven, voor de dood, voor allerlei dingen. Tekenen werkt beter tegen angst dan wat dan ook. Dat had ik al vroeg door.’ Luc bracht zijn van oorlog doordrenkte jeugd door in Nieuwpoort. ‘Als kind speelde ik in de polders en duinen vol handgranaten, kogels en loopgraven. Heel de geschiedenis hing daar nog. Soms ontplofte er een granaat, heel spannend.’

Omdat zijn ouders druk waren met ieder hun eigen verfwinkel voedden zijn inwonende grootouders hem op. Van hen kreeg hij de verhalen uit de Eerste Wereldoorlog mee. ‘Mijn grootvader vertelde hoe hij als zestienjarige vanuit de loopgraven verslag moest uitbrengen: wie waren er dood of gehavend, wat was er nog aan munitie en drank. Over de gevechten zweeg hij, die herinneringen vond hij te gruwelijk.’

Maar de familiealbums waren vol dood en verderf. Kama herinnert zich de foto’s van de koppensnellers die hij als zesjarige zag. ‘De Papoea’s vochten met de geallieerden mee tegen de Duitsers. Op een foto zag ik hoe ze afgesneden hoofden aan een soort riem om hun middel droegen, fascinerend.’

Zijn creativiteit sloeg naar eigen zeggen toe nadat zijn grootouders op zijn zesde kort na elkaar waren gestorven. ‘Mijn moeder had geen tijd. Misschien vond ze het moederschap ook zwaar. Drie weken na mijn geboorte zei ze nooit meer een kind te willen en daar heeft ze zich aan gehouden. Ik schijn de eerste maanden van mijn leven alleen maar gehuild te hebben van de pijn. Ik werd geboren met scheve voeten – een achillespees was te kort – en daarom gipsten ze mijn been toen ik tien dagen oud was en probeerden het met een soort stretchijzers te rekken. Als zesjarige lag ik vaak nog wakker van de pijn.’

Plots kijkt hij zijn gesprekspartner stralend aan. ‘Maar dat mijn moeder geen tijd had, is mijn redding geweest. Ik ging alleen naar huis om te eten en slapen, en verder leefde ik op straat en dat was… fantastisch! Ik ontdekte de wereld. Als ik een gat in de grond zag, dan kroop ik het riool in en belandde in een heel nieuwe wereld met onbekende geluiden en water waarin van alles dreef.’ Het riool bood ook veiligheid die hij bovengronds niet vond. ‘Ik werd vaak uitgelachen om mijn kromme voeten, “krab” noemden ze me. Totdat ik dankzij mijn vaders boksoefeningen leerde vechten en de ouders op school kwamen klagen dat ik hun kind een tand door de lip had geslagen. Ineens had ik vrienden.’

Zonder publiek ben ik een zot

Zelf oplossen, was zijn moeders devies. Toen hij eens het huis binnenstormde omdat hij achtervolgd werd door de ziedende familie van een klasgenoot met wie hij ruzie had gemaakt, duwde zijn moeder hem weer naar buiten. ‘Ze zei: “Wat je zelf creëert, los je zelf maar op,” en deed – boef – de deur dicht. Ik vloog de straat op en kroop onder een loszittend rooster. Een seconde later hoorde ik die familie eroverheen rennen, de vader – beroepsmilitair – voorop.’
Eigenlijk was hij altijd aan het speuren, vertelt hij: waar liggen de roosters waaronder je je kunt verstoppen, in welke bomen kun je klimmen en met welke takken kun je heel hard slaan zonder dat ze breken? ‘Ik droomde als zevenjarige zelfs dat ik gevechtstechnieken oefende. Ik voelde me zeer onveilig en moest op elk moment kunnen vluchten.’

Hij denkt nu dat zijn moeder hem zelfredzaam wilde maken. ‘Mijn ouders waren mensen die veel hadden meegemaakt in de Tweede Wereldoorlog maar er niet veel over spraken. Ze kwamen er zonder illusies uit en vertrouwden niemand en niets; alleen wat ze die dag verdiend hadden deed er toe. En dan wordt er een kind geboren, ook nog met kromme voeten. Hoe snel zal hij kunnen lopen als de Duitsers komen? Dat was volgens mij hun zorg. Het was geen tijd om iets te mankeren.’ Stilte. ‘Nu is dat anders, nu zijn het tijden om iets te mankeren.’ Hij schaterlacht. Dan, serieus: ‘Het was harder toen. Mijn ouders en grootouders hadden een tik van de oorlog gekregen, zelfs ik had een tik van die twee oorlogen gekregen. En als je met een fotoboek vol gruwelijke foto’s opgroeit, leer je elk gezag wantrouwen, elke religie en politiek.’

Japanse sudoterm

Het katholicisme was het eerste heilige huisje dat omging. Toen sinterklaas in de klas kwam, viel het Luc op dat diens baard met een elastiek aan zijn hoofd was gebonden. ‘Ik zag meteen dat het onze leraar was en riep: “Godverdomme, het is gewoon Willy!” Ik vond het zo erg dat de andere kinderen dat niet snapten. Zo is het ook met religie: mensen zien het elastiekje niet, die zien alleen die baard.’ Hij had van kleins af aan een ‘hekel aan priesters en kerken’. ‘Wat een hypocrisie. Mijn ouders vonden het ook absolute flauwekul, die waren alleen katholiek omdat de pastoor verf kocht in hun winkel.’ Tijdens zijn eerste communie in de kerk knoopte hij zijn pij tot een Arabisch gewaad. ‘De grote kaars hief ik als zwaard omhoog, daarmee ging ik de christenhonden uitroeien. Al-Qaida bestond nog niet, maar ik was toen al bezig zoiets op te richten tegen het christendom.’

Cartoon voor Humo, 2007. Afbeelding: Kamagurka

Hij ging tekenen uit noodzaak, vertelt hij, ‘tegen de dodelijke verveling’, net zo lang tot hij ‘gaga’ was. Alleen in het Franse satirische maandblad Hara-Kiri vond hij gelijkgestemde geesten. ‘Dat blad kwam voort uit het surrealisme en het dadaïsme. De dadaïsten wisten vaak uit eigen ervaring wat oorlog was. De grofheid van die tekeningen verheugde me zeer. Het blad werkte op mij als een zweepslag om mijn geest de vrije loop te laten.’ Tijdens een uitstapje met zijn klas in Parijs zag hij op straat toevallig Hara-Kiri-tekenaar Gébé lopen en sprak hem aan. Gébé nam hem mee naar de redactie, bekeek zijn werk en spoorde hem aan los te breken. Op aanraden van zijn vader nam Luc vervolgens een pseudoniem, een naam die klonk als een Japanse judoterm (hij zat op judo) en die iedereen – ‘Turk, Belg of eskimo’ – zou kunnen uitspreken: Kamagurka.

Un peu Beu Mans

Zijn eerste doelwit was het ‘katholieke bastion’ Vlaanderen. ‘De BRT werd nog geregeerd door bisschoppen en conclaven,’ zegt hij. ‘Er werd geen tekening gepubliceerd van…’ – hij trekt een beschroomd gezicht – ‘een penis of borsten. Censuur was normaal. Tegen die hypocrisie ben ik gaan rebelleren, in de HUMO maar ook op tv. Gaandeweg brokkelde de weerstand af en kon ik publiceren zonder dat ik gestenigd werd.’

Nu zijn er weer andere heilige huisjes, zegt hij, zoals kanker of de islam. En er zijn weer nieuwe oorlogen. ‘Ik groeide als twintiger op met de gedachte dat er elke dag een atoombom kon vallen, nu zie je in Syrië de vreselijkste dingen gebeuren.’

Dat hij sommige NRC-lezers met zijn Syrië-cartoon voor het hoofd stootte, het zij zo. Voor hem is zijn rauwe absurdisme de enige manier om met de onbeschrijfelijke realiteit om te gaan. Een overlevingsmodus die hij zichzelf als tiener aanleerde tijdens een ziekenhuisverblijf wegens een operatie om zijn benen recht te zetten. In het bed naast hem lag een dood kind, zo dichtbij dat hij de aders op de schedel kon bestuderen. Later liet hij een stripfiguur zeggen: ‘Kijk, een lijkje. En het sterft nog een beetje.’

‘Of je er nu om lacht of huilt,’ zegt Kama, ‘dingen worden er niet minder erg door. Humor is een opeenstapeling van ellende die zo erg is dat je alleen de lach hebt ter ontlading. Ik vind dat je overal om moet kunnen lachen.’

Toch is Kamagurka op zijn hoede. Volgens de statuten van The New Yorker mag er niet gespot worden met religie, en daar houdt hij zich aan als hij voor het blad tekent. ‘Ik pas ook zelfcensuur toe op mijn tekeningen, nog voor die op papier staan. Tegenwoordig kun je als kunstenaar gedood worden als je werk verkeerd valt; heftig. Zelfs Hans Teeuwen durft niet meer alles te zeggen. Wat je maakt, zou niet ter discussie mogen staan, toch gebeurt het. Dat vind ik erg. Kunstenaars zouden door de maatschappij beschermd moeten worden. Een kunstenaar is als de kanarievogel die ze vroeger gebruikten in de mijnschachten. Stopte het vogeltje met fluiten en viel het van zijn stokje, dan wisten de mijnwerkers dat ze op een bel gevaarlijk gas waren gestuit en moesten wegkomen. Als een kunstenaar stopt met fluiten, moet je je als samenleving schrap zetten. Kunst draait om vrijheid, je mag een kunstenaar niet beknotten.’

Binnen de door Kama geschapen kaders zegeviert zijn ‘gekte’

Daarom trok Kama in mei zijn tekeningen terug uit het Vlaams Parlement, ‘uit protest tegen censuur’. Parlementsvoorzitter Jan Peumans van de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) had opdracht gegeven om een Franstalige tekstballon op de brochure van een striptentoonstelling in het Vlaams Parlement te schrappen. ‘Ben het un Peu Beu Mans, bij deze trek ik mijn werk terug,’ had Kama getwitterd. Twee uur later was het nieuws op de radio en tv. ‘Je moet op zoiets reageren, want de geschiedenis leert ons dat het allemaal begint met kleine dingen censureren. Stap voor stap worden we gefolkloriseerd door de N-VA met zijn bespottelijke nationalisme. Naarmate ik ouder word, zie ik steeds meer mensen meegaan in ideologieën waarvan ik denk: doe dat toch niet! Ik besef steeds meer hoeveel we te verliezen hebben.’

Hij lacht en kijkt op zijn horloge. Het interviewuur is voorbij. Met soepele tred loopt hij zijn atelier in om zijn werk te hervatten. De rondleiding aan zijn gast, als een wervelwind door kamers vol schilderijen, grinnikend om zijn eigen bedenksels, eindigt bij de computer van zijn assistente. ‘Als je wilt doorpraten kun je een afspraak met Helena maken,’ zegt hij en voegt zich dan bij zijn andere assistent Bert die in de aanpalende ruimte al klaarstaat bij de schildersezel.

Snode kunstenaar

Voor een kunstenaar leidt Kamagurka een geordend leven. Hij is voor de tweede keer getrouwd en is vader van drie kinderen en een stiefkind, uit twee relaties. Zijn bedrijfje is een goed geoliede machine waardoor hij maximale vrijheid geniet. Hij heeft twee assistenten, een zakelijke en een artistieke. Zijn vrouw Kathy (43), voormalig psychiatrisch verpleegkundige, chauffeert hem als een tourmanager door het land en ziet erop toe dat hij tijdig eet en slaapt. Dan is er nog zijn vriend en mecenas Marc Coucke, Omega Pharma-zakenman en miljonair, met wie hij onder meer een liefde voor de voetbalclub KV Oostende deelt; ze bezitten beiden aandelen in de club. Coucke liet de hoeve nabij zijn farmaceutische bedrijf verbouwen tot Kama’s atelier. Een nog fraaiere werkplaats is op komst, want hij kocht onlangs een landgoed met kasteel in Merelbeke en laat van de stallen een atelier met glazen dak voor zijn vriend maken.

Binnen de door Kama geschapen kaders zegeviert zijn ‘gekte’. Elke ochtend tekent hij razendsnel een stuk of tien cartoons met inkt en pen, vertelt hij terwijl hij in een kanariegele polo neerstrijkt in een enorme fauteuil en een groene thee bestelt. We ontmoeten elkaar eind augustus opnieuw, nu in de serre van het imposante Amstel Hotel, in een decor van goud en marmer, met uitzicht op het water. Straks zal hij met zijn theatervoorstelling Sprook optreden op de Parade, nu geniet hij met Kathy nog even van hun logement op stand. ‘Cartoons vragen om clichébeeldentaal,’ vervolgt hij. ‘Je moet direct kunnen zien: dit is een oud vrouwtje, dat een snode ambtenaar. Het komt direct van mijn hersenen op papier en moet in één keer goed zijn, anders teken ik er snel iets bij zodat het alsnog goed is. Ik gooi nooit iets weg. Het kost me geen enkele moeite om op de actualiteit te reageren, ik kan overal wel iets van maken. Ik heb de deadlines nodig, want zelf ben ik structuurloos en zoek ik de chaos op. Een geregeld bestaan vind ik dodelijk saai.’

Van een beetje commercie is hij niet vies. In 2008 bedacht hij met Coucke De Kamalmanak. Hij maakte een jaar lang elke dag een schilderij en bundelde de afbeeldingen ervan daarna in een boek. ‘Een fantastisch project,’ vindt hij, ‘want Marc kocht vooraf alle 366 schilderijen – het was een schrikkeljaar – en hield zich met de verkoop ervan bezig, zodat ik kon schilderen. De wereld op zijn kop.’ Tweehonderdvijftig werden er weer verkocht, de rest staat opgestapeld in zijn atelier. ‘Het waren niet eens de slechtsten,’ zegt hij een beetje bedremmeld. En deze week verscheen Waanzin en wijnzin, een boek over wijn dat Harold Hamersma schreef en hij tekende.

Lonely At The Top, 2013. Afbeelding: Kamagurka

Anti-psychologie

Hoe vrij is Kamagurka eigenlijk als kunstenaar die dagelijks moet leveren? ‘Ik ben een beroepstekenaar. Maar zolang ik mijn rekeningen kan betalen en niets tegen mijn zin doe, is het goed.’

Desondanks voelt hij best commerciële druk. ‘De wereld is hypercommercieel, alles moet steeds sneller en perfecter. Het zijn ook slechte tijden. Maar als kunstenaar ben je altijd economisch afhankelijk van anderen als je iets wilt maken. Dat is een niet te ontkennen bijkomstigheid die tot productiviteit leidt, maar ook fnuikend kan zijn. Ik moet geld verdienen om te kunnen blijven tekenen. In België worden kunstenaars gedwongen tot een industriële positie, want kunstsubsidies
bestaan er niet.’

Zijn ouders maakten zich altijd zorgen over zijn toekomst. ‘Ze keken met toenemende bewondering naar mijn werk en waren heel fier, maar ze bleven bevreesd: blijft het publiek zijn boekjes wel kopen? Die onzekerheid heb ik een beetje overgenomen.’

Als hij de tijd had, zou hij eindeloos schilderen. ‘Als ik schilder, ben ik vrijer dan in mijn cartoons, dan zijn de beelden volstrekt eigen en kan ik me erin verliezen. Het is als ademhalen. Dan kom ik tot rust en kan ik mijn aandacht eindelijk richten op die schijnbaar onnozele maar zeer waardevolle dingen die zich in mijn brein afspelen, maar waar ik door de actualiteit niet aan toekom, zoals dromen.’ Laatst droomde hij dat de hoofden van mensen vervangen waren door vissen die van het ene naar het andere lichaam zwommen. ‘Een sterk beeld voor een schilderij of film. Als ik de tijd heb, borrelt er van alles uit het onbewuste in me op en negeer ik de ratio.’

De betekenis van de vissendroom boeit hem niet. ‘Met mijn schilderijen wil ik juist anti-psychologiseren en verwarring scheppen. De werkelijkheid interesseert me matig,’ zegt hij. ‘Ik vind het triestig dat mensen tegenwoordig alles proberen te begrijpen. Echt surrealisme is anti-psychologie, het gebruikt het onbewuste om te ontregelen in plaats van te begrijpen.’
En dan komt hij plots toch nog op een voordeel van het katholicisme. ‘Het katholicisme is een rode loper geweest voor het surrealisme. Mensen bewenen een man die aan het kruis gestorven is en daar maar hangt. Heeft het me toch iets gebracht.’

Dan komt Kathy de veranda van het hotel opgelopen – kort donker haar, kort spijkerbroekje – ten teken dat de tijd erop zit. Kamagurka moet zich met een kop koffie op zijn optreden gaan concentreren.

Konijn met hazelip

Een industrieterrein aan de Rotterdamse Maashaven. Strengen gekleurde lichtjes schommelen in het donker boven de ‘Kantine’ van het Walhalla-theater. Een man aan de deur scheurt de kaartjes van Kamagurka’s voorstelling Sprook en wijst naar de houten trap tussen twee ouderwetse toiletten die naar een intiem zaaltje leidt. Tussen de rood pluchen stoelen is nog een plaats vrij, naast een blonde vrouw op legerkistjes met een biertje in de hand. Het blijkt de verloofde van Jules Deelder, met wie Kama wel eens getourd heeft voor hun theaterprogramma Kamadeeldra. Op een ochtend liep ze de woonkamer in, vertelt ze, en zag daar een vreemde arm vanaf de bank bungelen. Zo leerde ze Kama kennen, die daar na een lange nacht door Deelder was neergelegd.

cartoon voor Het Laatste Nieuws, 2013. Afbeelding: Kamagurka

Ineens klinkt vogelgekwetter. Kamagurka beent over het kale podium. Zwarte gympen, Armani-jeans. ‘Ik loop door het bos en ik kijk, en ik zie… een boom.’ Al in de eerste seconde weet hij een sfeer van gewijde concentratie te creëren door op samenzweerderige toon – zacht en grommend laag – zijn verhaal te vertellen. Het publiek mag al roepend invullen wat hij zoal tegenkomt in zijn donkere bos. Ad rem doet hij loze suggesties af en bouwt boeiende behendig om tot grap. In een mum van tijd heeft hij zijn magische, macabere universum vol bizarre creaturen gesmeed: een konijn met hazelip, een opblaasbare balzak als reddingsboei, een blinde jager die zichzelf per ongeluk door zijn kop schiet. Erecties en zelfdoding gaan hand in hand, de katholieke kerk krijgt een veeg uit de pan. ‘Oehoe oehoe,’ klinkt het ineens onaangenaam schril. Wat hoort hij nu? ‘Het is een kerkuil met een pastoor in zijn reet.’ Het publiek eet uit zijn hand en ontwaakt even later met Kama uit een koortsachtige collectieve droom terwijl de gordijnen voor de ramen in het zaaltje opengaan en een spectaculair uitzicht op de Maas onthullen.

‘Mijn publiek is mijn houvast,’ zegt Kama even later aan de bar. ‘Zonder publiek ben ik een zot. Ik bekijk de dingen met de blik van een kind of gek en vertaal ze zo dat mensen die niet gek of kind zijn erom kunnen lachen.’ Hij neemt een slokje bier. ‘Eigenlijk denk ik dat ik knettergek ben. Een boer zaait en oogst, maar ik ben heel ernstig bezig met dingen die totaal geen nut hebben. Gelukkig heb ik een alibi: de mensen. Door hen raak ik niet in een isolement en verdien ik mijn boterham. Voor hetzelfde geld krijg je alleen maar psychiaters over de vloer.’ Hij koketteert graag met zijn waanzin, maar het is hem ook ernst. ‘Veel kunstenaars zijn uiteindelijk achter hun schrijf- of tekentafel verdwenen en krankzinnig geworden. Ik heb het geluk dat mijn kunst mijn gektes opvangt.’

Hij staat op om zijn vrouw Kathy in de kleedkamer op te zoeken. Het is opvallend dat de man die ook vanavond weer roept dat er geen redding is, onlangs voor een tweede keer is getrouwd. Gelooft hij stiekem wel in de liefde? ‘Om te trouwen hoef je toch niet in de liefde te geloven?’ zegt hij met een lachje. ‘Ik weet dat het leven eindig is en dat een van ons twee op een zeker moment wegvalt. Je trouwt omdat je elkaar wilt helpen. Je spreekt uit: ik zal er altijd voor je zijn, ook als je het moeilijk hebt. Als je tanden uitvallen, zal ik je eten kauwen, haha.’

Dus liefde is voor u wederzijdse hulpverlening?
‘In zekere zin wel. Je duwt niet iemands rolstoel uit passie, en toch is het mooi, misschien nog wel mooier en sterker dan seks. Laatst zag ik een Franse film waarin een oude man voor zijn aftakelende vrouw zorgde. Hij sprak met haar en gaf haar te eten. Het raakte mij meer dan een seksscène.’

Ineens geneert hij zich en grijnst ongemakkelijk. ‘Misschien is dit wel heel raar en katholiek om te zeggen. Dat idee van naastenliefde, hè, dat ehm… is zo katholiek. Maar eigenlijk is het mijn denkfout om te denken: naastenliefde is katholiek en dus slecht. Dat moet ik afleren.’

Omdat het jammer is dat er anders enkel cynisme rest?
‘Ja. Sommige begrippen zoals vrijheid of liefde zijn zo door religie en politiek misbruikt dat ik ze nooit serieus kon nemen. Maar het is te makkelijk om alles met één hand van tafel te vegen. Ik ben altijd onthecht geweest, vond het een heel belangrijk streven om niets te hebben waaraan ik me kon vastklampen. Dat is me gelukt. Met zo’n afstand tot het leven ga je alles scherp zien. Ik maakte kunst met mijn vrienden, en de rest was om te lachen. Misschien is het nu tijd dat ik bepaalde dingen, de liefde, serieus ga nemen. Die diepe liefde is nieuw voor mij, ik wil er samen voor gaan.’ En weg is hij, het zaaltje uit, de houten trap af. Even later lopen twee figuurtjes over het industrieterrein onder de schommelende lichtjes. Ze lossen op in het donker.

Gerelateerd