Sport
Je kent ze wel: de mensen die niets zeggen. Ze staan er maar zo&#8217;n beetje bij op verjaardagsfeestjes; terwijl anderen elkaar de loef afsteken met boude praatjes luisteren ze wel, maar voegen verder niets toe. Na een tijdje begint de rest zich af te vragen of dat zwijgen voortkomt uit bescheidenheid of arrogantie. Zo ongeveer gedraagt Roy Makaay zich. In een wereld vol primair gedrag blijft hij doen alsof hij vlak voor de wedstrijd zijn boek heeft dichtgeslagen, anderhalf uur meevoetbalt en dan weer verder gaat met lezen. Voelt hij zich verheven? Wil hij de anderen laten voelen hoe dom ze zijn? We hebben het nooit geweten en gezien zijn leeftijd &#8211; Makaay werd onlangs vijfendertig, zijn sportieve einde nadert &#8211; zullen we het vermoedelijk nooit weten. Zelfs zijn trainer Mario Been blijft in het ongewisse. Sinds zijn aantreden bij Feyenoord, afgelopen zomer, lijkt Been op zoek naar het knopje waarmee hij Makaay kan veranderen. Het knopje blijft onvindbaar.
Been is een Hollandse trainer, daar komt het door. In het buitenland hebben ze Makaay nooit een rare kwibus gevonden. Bij achtereenvolgens CD Tenerife, Deportivo la Coruña en Bayern München keken ze na afloop van de wedstrijd naar het scorebord en dan gingen de duimen omhoog. Ze hadden van goalgetter Roy Makaay doelpunten verwacht en die had Makaay hun in veelvoud geschonken. Als een sluipschutter had de Gelderlander (Wijchen) op zijn kansjes gewacht en ze koelbloedig verzilverd. In Spanje hadden ze hem rapido y letal genoemd (snel en dodelijk) en Rock &#8216;n&#8217; Gol. In Duitsland Der Kaiser der Königsklasse, Makaay Magisch en Royal Makaay. En, ook niet slecht, Mister Hunderdprozent. Maar de mooiste was natuurlijk Das Phantom: briljante typering voor de man die achtentachtig minuten onzichtbaar kon zijn, om dan plotseling &#8216;uit het niets&#8217; toe te slaan.
In 2007 keerde het spook terug om in eigen land nog wat goaltjes te maken, en sindsdien is het hommeles. Vorige week zei Feyenoordtrainer Mario Been: &#8216;Het leek soms wel of hij niet meedeed.&#8217; Beter kon het onbegrip voor het fantoom niet worden uitgedrukt. Er bestaat geen Nederlandse bijnaam voor Makaay, het ontbreekt aan liefde en bewondering. Fijn dat hij in tien jaar zoveel doelpunten maakte in de Primera Division en de Bundesliga &#8211; en in de Champions League &#8211; maar kan hij wel voetballen? In Nederland wordt een doelpunt niet gezien als een doel op zich, maar als het gevolg van goed samenspel. En dan heeft Makaay een probleem. Hij manifesteert zich niet in de aanvalsopzet, hij beukt en sjort niet, hij krijgt nooit rode kaarten. Het enige wat hij wil &#8211; en geweldig kan &#8211; is loeren en sluipen; afronden wat anderen hebben opgebouwd. In dit land van middenvelders is de zuivere afmaker een onbegrepene. In het buitenland een grote meneer, in het Nederlands elftal een kleurloze bijwagen (sinds 2005 niet meer opgeroepen): de curieuze loopbaan van Roy Makaay in een notendop.
In de halve bekerfinale tegen FC Twente begon hij &#8211; niet voor het eerst dit seizoen &#8211; op de bank. Hij viel in en knalde Feyenoord naar de finale. Vier dagen later, afgelopen zondag, mocht hij in de basis beginnen en scoorde niet. In Spanje en Duitsland had Makaay na een doelpuntloze wedstrijd nog voldoende krediet over. Maar zijn huidige coach zal wel weer op zoek zijn naar het knopje waarmee hij Makaay beter kan laten &#8216;voetballen&#8217;. Zondag weten we waar het zoeken van Been toe heeft geleid. Wordt het de bank, dan zal iedereen zich rond Makaay verdringen. Glimlachend zal het fantoom wat beleefde algemeenheden in de microfoons stoppen, en ontspannen wegkuieren. Alsof hij erboven staat. Of omdat hij beschaafd is. Wie zal het zeggen.